Komedide Egonun Egoyla Çarpışması: Plautus'un Amphitryon'u

Yıl 2024, Sayı: 32, 41 - 49, 30.07.2024

Cengizhan Sürücü , Banu Ayten Akın

https://doi.org/10.17484/yedi.1414133

Öz

Bu araştırma, komedide, komik olanın yaratım sürecinde, yazarın kullandığı motiflerden biri olan ikizlik motifinin tekniğini, nitel analiz yöntemiyle analiz etmektedir. Bunun için Lacan'ın ayna evresi teorisini kullanır. Lacan ayna evresi teorisinde, çocuğun aynada gördüğü imgeyi algılamasını, ilk kez kendi varlığının ayrımına varma noktasında kuramsallaştırmıştır. Plautus'un Amphitryon oyununun dolantı kurgusunda da benzer bir alımlama işletilir. Köle Sosios kendi yerine geçen tanrı Hermes’i görmez, dolayısıyla kendini Bir olarak da göremez. Komik olan, oyun boyunca bu ayrılma ve parçalanma üzerine kurulur. Bu da Bergson’un komedide Bir olmama haliyle açıklanabilir. Komedi Bir olmayan nesne, kişi, sözcük ve olaylarla çalışır. Yanlış anlamalar, kılık değiştirmeler, ikizlerin karıştırılması, eşsesli sözcükler, eş görünümlü olaylar komik olanın kullandığı öğelerdir. Bu çalışmada Lacancı psikanaliz yoluyla komedinin öznesi çözümlenir. Kölelik efendilik durumu ego id üzerinden incelenir. Araştırma, nitel araştırma metoduyla yapılan ve betimsel modele dayalı bir incelemedir. Lacancı özne çözümlemesi komedide çalışmaktadır. Çalışmanın asal amacı komedide ikizlik motifi için bir şablon oluşturmaktır.

Anahtar Kelimeler

Amphitryon, Ego, İkizlik, Plautus, Komedi

Collision of Ego with Ego in Comedy: Plautus' Amphitryon

Öz

This research analyzes the technique of the twinship motif, which is one of the motifs used by the author in the creation process of humor in comedy, with the qualitative research method. For this, it uses Lacan's mirror stage theory. In the theory of the mirror stage, Lacan theorized that the point of becoming aware of his own existence for the first time, is with the child's perception of the image he sees in the mirror. A similar perception is used in the plot of the play Amphitryon. Slave Socios does not see god Hermes as its substitute and cannot see itself as One. Comedy works with objects, people, words and events that are not One. Misunderstandings, disguises, confusion of twins, homophones, similar-looking events are the elements used by the comic. In this study, the subject of comedy is analyzed through Lacanian psychoanalysis. The situation of slavery and mastery is examined through the ego id.The humor is based on this separation and fragmentation, throughout the play. This can be explained by Bergson's lack of One in comedy. The research is conducted with the qualitative research method and based on a descriptive model. Lacanian subject analysis works in comedy. The main aim of the study is to create a template for the twinship motif in comedy.

Anahtar Kelimeler

Amphitryon, ego, twinship, Plautus, comedy

Kaynakça

• Bergson, H. (1996). Gülme (Y. Avunç, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Boeree, G. C. (2006). Personality theories: Sigmund Freud. Shippensburg University Webspace. https://webspace.ship.edu/cgboer/freud.html
• Bowie M. (2007). Lacan (P. Şengel, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Evran, A. (2018). Bir düşünme biçimi olarak psikanaliz. Vira Verita, (7), 56-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/viraverita/issue/37300/430814
• Freud, S. (2017). Espriler ve bilinçdışı ile ilişkileri (E. Kapkın, Çev.). Payel Yayınları.
• Kaçar, E. (2019). Öznenin trajedisi: Aynanın ötesine geçmek. Dört Öğe, 8(15), 75-84. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/797640
• Kleist, H. (1994). Amphitryon (A. Cemal, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Lacan, J. (1949). Özne-Ben’in işlevinin oluşturucusu olarak ayna evresi (N. Kuyaş çev.). Hilav, S. (Ed.), Yazko felsefe yazıları 1. kitap (1982) içinde. Yazko Yayınları.
• Molacı, M. (2019). Saf arzunun eleştirisi: Lacan’ın Antigone’si. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 2(12), 96-125. https://ethosfelsefe.com/tr/node/195
• Morreall, J. (1997). Gülmeyi ciddiye almak (K. Aysevener, Ş. Soner, Çev.). Iris Yayınları.
• Plautus, (1943). Amphitryon (N. Ataç, Çev.). MEB Yayınları.
• Smadja, E. (2013). Gülmek (S. N. Arım, Çev.). Bağlam Yayıncılık.
• Şen, C. (2016). Fıkraların psikanalitik yapısal dinamikleri. Milli folklor, 28(109), 128-140. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=109&Sayfa=125
• Şener, S. (1991). Dünden bugüne tiyatro düşüncesi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Zizek, S. (2005). Yamuk bakmak: Popüler kültürden Jacques Lacan'a giriş (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.
• Zupančič, A. (2011). Komedi: Sonsuzun fiziği (T. Birkan, Çev.). Metis Yayınları.