Mimarlık ve Sanat İlişkisinin İlgi Adalan Seramik Panoları Üzerinden Okunması

Yıl 2025, Sayı: 33, 15 - 34

Bengisu Hakan , Fernaz Öncel

https://doi.org/10.17484/yedi.1495239

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Dünya’da ekonomik ve sosyal gelişmeler sonucunda mimarlık ve sanat birlikteliği kavramlarının bütünleşmesi fikri ortaya çıkmıştır. Türkiye'nin de bu birlikteliği benimsemesiyle beraber, modern miras olarak belge niteliği taşıyan ve kent içinde yeni bir bellek oluşturan seramik ve mozaik pano eserleri ortaya çıkmıştır. Eserler, İstanbul’da ilk olarak Levent’deki yapılar üzerinde görülmektedir. Birçok sanatçının Kadıköy’deki yapılar için pano çalışması yaptığı gözlemlenmektedir. Bu önemli sanatçılardan birisi de İlgi Adalan’dır. Kadıköy’de 43 apartmanda seramik panosu bulunan sanatçının soyut çalışmaları, kullandığı renkler ve formlar dikkat çekmektedir. Kadıköy'deki kentsel dönüşüm nedeniyle Modernizm dönemi etkisi ile yapılmış olan binalar üzerindeki sanat eseri panolarda yok olmaktadırlar. Bu makalede, Adalan’ın Kadıköy bölgesinde yapı cephelerinde, yapı dışı giriş ve yapı içi giriş kısımlarında yapmış olduğu seramik panoların boyutları, renkleri ve formları ele alınmıştır. Günümüzde mevcut olup olmadığı tespit edilerek, değerlendirilmeye ve belgelenmeye çalışılmıştır. Sanat eserlerinin belgelenip tescillenmesi amaçlanarak bir envanter fişi önerisi hazırlanmıştır.
Bu çalışma kapsamında, İlgi Adalan'ın mimarlık-sanat iş birliği sonucu ortaya çıkan seramik pano eserlerinin belgelenmesi, değerlerinin anlaşılması ve gelecek nesillere özgün bir şekilde aktarılması amaçlanmıştır. Panoların yok olma, bozulma ve nasıl korunması gerektiğine dair öneriler sunulmuştur. Böylece günümüze ulaşmayan eserler gelecek nesillere aktarılırken, mevcutların yok olmadan korunması, restorasyonu ve kentsel dönüşüm yapılarında tekrar kullanılmasının mümkün olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlgi Adalan, Kadıköy, mimarlık, sanat, seramik pano

Reading the Relationship Between Architecture and Art Through Ilgi Adalan Ceramic Panels

Öz

As a result of the economic and social developments following the Second World War, the idea of integrating the concepts of architecture and art began to emerge. In Turkiye, the adoption of this unity led to the creation of ceramic and mosaic panel works, which serve as modern heritage documents and contribute to the formation of new urban memory. These works first appeared on buildings in the Levent district of Istanbul. It has been observed that many artists produced panel works for the buildings in Kadıköy. One of the prominent artists in this context is İlgi Adalan. Adalan, whose ceramic panels adorn 43 apartment buildings in Kadıköy, is distinguished by his abstract works, as well as the colors and forms he employs. However,due to urban transformation in Kadıköy, many of these art panels on buildings from the Modernist period are disappearing. In this article, the dimensions, colors and forms of the cerathe ceramicreated by Adalan on the facades, external entrances and internal entryways of buildings in the Kadıköy area are examined. Efforts have been made to assess and document whether these works still exist today. An inventory form proposal has been prepared with the aim of documenting and registering these artworks.
this study aims to document and understand the significance of Ilgi Adalan’s ceramic panel works, which emerged from the collaboration between architecture and art and to ensure their authentic transmission future generations .Suggestions are made regarding disappearance, deterioration and the methods required for the preservation of these panels.. Thus, while works that no longer exist can be trasmitted to future generations, it is also thought that the preservation, restoration, and reuse of the existing works in urban transformation projects can be possible.

Anahtar Kelimeler

İlgi Adalan, Kadıköy, architecture, art, ceramic panel

Kaynakça

• Can, Ö. C. (2018). Ankara’da kamusal alanlardaki seramik duvar panoları (Tez No: 492368) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=B8mJyWGP85AHNdyRrUFxBA&no=soGwQWeCS9TOmGFdUr2vwQ
• Cezar, M. (1983). Güzel Sanatlar Akademisi’nden 100. yılda Mimar Sinan Üniversitesi’ne. Zeki Sönmez (Ed.), Güzel Sanatlar Eğitiminde 100 Yıl, 5-84, Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları. https://acikerisim.msgsu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.14124/6275
• Çiftçi, A., ve Tulum, H. (2021). Mimarlık ve sanat birlikteliğinde bir kadın sanatçı: Suhendan Uluğ. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (23), 77-98. https://doi.org/10.22520/tubaked.2021.23.004
• Duymaz, A. Ş. (1998). Osmanlı devrinden günümüze Kütahya çini ve seramiği. II. Uluslararası Kütahya Çini Sempozyumu, 35-51, 14-16 Ekim 1998.
• Erkol, İ. (2009). Utarit İzgi ve Türkiye’de modern mimarlık (Tez No: 251747) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ltBOaAUZTPKkmzMV6L5zsw&no=2FL3BmDwy0auSSnvnM6__A
• Erman, D. O. (2010). Cumhuriyet Sonrası Türk Seramik Sanatının Çağdaşlaşma Süreci. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(6), 77-93. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/20661/220413
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu. (1951, Aralık 5). T.C. Resmî Gazete, 7981, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5846&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3
• Gezgin, Ü. (2002). İlgi Adalan. Bilim Sanat Galerisi Yayınları.
• Gül, S. N., Alacalı, M. H. ve Özkeçeci, İ. (2014). Çağdaş mimari yapılarda seramik panolar ve Yıldız Teknik Üniversitesi kongre ve kültür merkezi uygulaması. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 4(4), 71-81. https://openaccess.iku.edu.tr/server/api/core/bitstreams/f8a079cb-2c5f-4f79-9c55-4a8dd7e7dbe6/content
• Hakan, B. (2022a). İzmir Apartmanı Yıkılmadan Önce [Görsel 4]. Kişisel arşiv.
• Hakan, B. (2022b). Prenses Palas Apartmanı Yıkılmadan Önce [Görsel 5]. Kişisel arşiv.
• Hakan, B. (2023). Prenses Palas Apartmanı Yıkıldıktan Sonra [Görsel 5]. Kişisel arşiv.
• Hakan, B. (2024). Envanter Öneri Fişi [Tablo 3]. Kişisel arşiv.
• Her Umut Ortak Arar (2021, 7 Ocak). Mehtap Apartmanı. https://www.herumutortakarar.com/mehtap-apartmani/
• ICOMOS. (2017). Duvar resimlerinin korunması- restorasyonu için ICOMOS ilkeleri (Z. Ahunbay. Çev.). https://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0533768001536913431.pdf
• İlgi Adalan Arşivi. (2023a). Eskiz çalışmaları. https://www.ilgiadalan.com/items
• İlgi Adalan Arşivi. (2023b). İhsan Bey apartmanı. https://www.ilgiadalan.com/items/ila_pnl_039
• İlgi Adalan Arşivi. (2023c). İlter apartmanı. https://www.ilgiadalan.com/items/ila_pnl_041
• Kadıköy Belediyesi Meclis Kararı. (2024). İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün, 25.01.2024 gün ve E-38354364-020-2026250 sayılı, Kentsel dönüşüm kapsamında yıkılan yapılarda yer alan süsleme ögelerinin korunması ve değerlendirilmesi ile ilgili teklifi. https://kadikoyapi.kadikoy.bel.tr/ea6afd22424c47749b24dda708f9fbc5.pdf
• Kan Ülkü, G. (2019). Mimarlık ve sanat iş birliği: Brüksel EXPO’58 Türkiye Pavyonu. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 497-516. https://doi.org/10.21733/ibad.642992
• Kılıç, A. C. (1998). Eski Anadolu Kültürlerinden Yararlanılarak Çağdaş Bir Yapıda Seramik Pano Uygulaması (Tez No: 74549) [Sanatta yeterlilik tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=C9RturGliFDqEKqV8dgshQ&no=C9RturGliFDqEKqV8dgshQ
• Okur, E. (2005). İlgi Adalan ve Formları Üzerine. Anadolu Üniversitesi Yayınları, 16(22), 75-79. https://earsiv.anadolu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11421/888/266963.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Öncel, F. (2023). İzmir Apartmanı Yıkıldıktan Sonra [Görsel 4]. Kişisel arşiv.
• Rössler, P. ve Otto, E. (2018). Frauen am Bauhaus: Wegweisende künstlerinnen der moderne. Knesebeck Von Dem GmbH.
• Seramik Arşiv. (2023,15 Mart). Seramik sanatçıları: Çamurdaki sır: İlgi Adalan, TRT 2, Sezen Ünal, 27 Aralık 1998. [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=GgrRi-UIRYs&t=3s
• Susamoğlu, F. (2014). Modernizm sonrası seramik geleneği ve malzemeye sadakat. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(14), 121-129. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/20653/220353
• Torrent, H. (2010). On Modern architecture and synthesis of the arts: Dilemmas, Approaches, Vicissitudes. Docomomo Journal, (42), 6-13. https://www.docomomo.pt/wp-content/uploads/2019/04/DocomomoJournal42_2010_HTorrent.pdf
• Tulum, H. (2019). Melih Koray mimarlığında mimarlık-sanat ilişkisi: Mehtap Apartmanı ve Hitit Apartmanı örneği, 6. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi, 105-112, 26-27 Nisan 2019. https://www.academia.edu/39832212/Melih_Koray_Mimarl%C4%B1%C4%9F%C4%B1nda_Mimarl%C4%B1k_Sanat_%C4%B0li%C5%9Fkisi_Mehtap_Apartman%C4%B1_ve_Hitit_Apartman%C4%B1_%C3%96rne%C4%9Fi
• Tulum, H. ve Güney, E. E. (2018). Kentsel bellekte mimarlık ve sanat ilişkisinin rolü. Tasarım ve Bellek Temalı Ulusal Tasarım Sempozyumu Bildiri Kitabı, 104-112, 29-30 Eylül 2018. https://www.academia.edu/37514509/KENTSEL_BELLEKTE_M%C4%B0MARLIK_VE_SANAT_%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0S%C4%B0N%C4%B0N_ROL%C3%9C