Eleştirel Yaklaşım Bağlamında Teknoloji ve Hegemonya İlişkisini Tartışmak

Yıl 2019, Sayı: 7, 20 - 33, 27.02.2020

Hüseyin Çelik

Öz

Teknolojinin günümüzde hızla gelişmesi toplumsal hayatta değişimlere neden olmaktadır. Teknolojiyi kullanan devletler, gruplar ve şirketler onun sağladığı avantajlardan etkin bir biçimde faydalanmaktadırlar. Bunlardan en önemlisi hegemonyadır. Bu makalede teknolojinin toplumları yöneten sınıflar için elverişli bir aygıt olduğu ve hegemonyanın sağlanması için bu araçlardan faydalanıldığı iddia edilmektedir. Teknolojinin ekonomik süreçteki etkisi siyasal ekonomi yaklaşımı ile ortaya konulması amaçlanmıştır. İleri teknoloji düzeninin akılcıl olması ve etrafında şekillenen mantıksal düzen, doğanın kurallarını bir kenara bırakarak ve kendi düzenini ortaya koymasından ötürü gerçekleşmektedir. Kitlesel savaşlar ve kıyımlar eskisi kadar yoktur, onun yerine sömürgeci düzende az gelişmiş yapıları yıkarak kendi mantıksal-sömürgeci düzeninin yerine geçmektedir. Bu yer değiştirme faaliyetinde her şey yukarıdan dayatılarak şekillendirilmektedir. Karşıtlar soğurularak etkisiz hale getirilmekte ve düzene ve sisteme zararsız olarak yeniden düzen içerisinde var olmalarına izin verilmektedir. Teknoloji sayesinde devletler ve çok uluslu şirketler bu evreni medya ile inşa etmektedirler. Teknoloji hâkim sınıfların ellerinde kontrol ve hegemonya sağlamak için kullanılmaktadır. Sonuçta teknoloji sayesinde kapitalist yapının güç, sermaye ve iktidar baskısını insanlara dayattığı ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Teknolojik Değişim, Medya, Hegemonya, Hegemonik Süreç

Kaynakça

• Althusser, Louis. İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. Çev: Yusuf Alp. İstanbul: İletişim, 2000.
• Avcı, Artun (2013) “Marcuse ve Erotik Rasyonalite Üzerine”, Skop: Sanat tarihi Eleştiri Dergisi, 7.12.2013, http://www.e-skop.com/skopbulten/marcuse-ve-erotik-rasyonalite-uzerine/1685, Erişim Tarihi: 21.10.2016.
• Baştan, Serhat (2017) İletişim Teorisi, Ankara: Orion.
• Brown, Bruce (1989) Marks, Freud ve Günlük Hayatın Eleştirisi, Çev.: Yavuz Alagon, İstanbul: Ayrıntı.
• Butler j. ve diğ. (2005) Olumsallık, Hegemonya, Evrensellik, İstanbul: Hil.
• Benjamin, Walter (2001) Teknik Olarak Yeniden-Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı, Çev.: A. Cemal, İstanbul: YKY.
• Bottomore, Tom (1997) Frankfurt Okulu, Çev.: A. Çiğdem, Ankara: Vadi Yayınları.
• Bourdieu, Pierre (1995) Pratik Nedenler, İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Butler, J. Ve diğerleri (2005) Olumsallık, Hegemonya, Evrensellik, İstanbul: Hil.
• Chomsky, Noam (1993) Medya Gerçeği, Çev.: A. Yılmaz, İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.
• Çağan, Kenan (2003) Popüler Kültür ve Sanat, Ankara: Altınküre.
• Çelik, Hüseyin (2018) Dil ve Yeni Medya, İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Foucault, Michel (2001) Hapishanenin Doğuşu, çev. Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Garnham N. (2001) “Bir Kültürel Materyalizm Teorisine Doğru”, çev.: S. Çelenk, Praxis (4), 2001, s.: 126-143, İstanbul: Praxis.
• Garnham, Nicholas (2005) “Ekonomi Politik ve Kültürel Çalışmalar: Birleşme mi? Boşanma mı?, Çev.: S. Çelenk, İletişim Çalışmalarında Kırılmalar ve Uzlaşmalar içinde. Ankara: De Ki. Critical Sudies in mass Communication, CSMC, 95, 12/1
• Gramsci, Antonio (1986) Hapishane Defterleri: Seçmeler, Çev.: Kenan Domer, İstanbul: Onur.
• Gramsci, Antonio (2004) “Concept of Hegemony”. URL: http://www.theory.org.uk/ctr-gram.htm, Erişim Tarihi:18.03.2004.
• Horkheimer, Max (1998) Akıl Tutulması, İstanbul: Metis
• Ives, Peter (2011) Gramsci’de Dil ve Hegemonya, İstanbul: Kalkedon.
• Laclau, Ernesto (2003) Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme, Çev.: E. Başer, İstanbul: Birikim.
• Marcuse, Herbert. (2010) Tek Boyutlu İnsan: İleri İşleyim Toplumunun İdeolojisi Üzerine İncelemeler, Çev.: Aziz Yardımlı, İstanbul: Idea.
• McLuhan Marshall (2017) Gutenberg Galaksisi, İstanbul: YPY.
• Mutlu, Erol (1994) İletişim Sözlüğü, Ankara : Ark.
• Postman, Neil (1994) Televizyon Öldüren Eğlence, Çev.: O. Akınhay, İstanbul: Ayrıntı.
• Postman, Neil (2004) Teknopoli: Kültürün Teknolojiye Teslim Oluşu, Çev.: Mustafa Emre Yılmaz, İstanbul: Sentez.
• Zizeki Slavoj (1993) Tarrying with the Negative, Kant, Hegel and the Critique of Ideology, Durham: Duke University Press.