Instagram from The Perspective of Media Dependency Theory: A Research on University Students

Yıl 2022, Sayı: 12, 97 - 116, 30.06.2022

Umur Işık , Murat Kalem , Fidan Aliyeva , Murat Ülker

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1107775

Cited By: 3

Öz

Medya Bağımlılığı Teorisi Doğrultusunda Instagram: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bağımlılık olgusu, endüstrileşmiş modern toplumların sosyo-kültürel yaşam formları içinde şekillenen birey yönelimlerinde kendisini belirgin şekilde hissettirmektedir. Bağımlılık, bilimsel çalışmalarda ağırlıklı olarak bireylerin, bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığını etkileyen sağlık problemi olarak görülmektedir. Ve son yıllarda artan biçimde, başta çocuklar ve gençler olmak üzere bireylerin sanal dünya araçlarıyla kurdukları bağımlılık temelindeki ilişkilerin yol açtığı sağlık sorunlarına dikkat çekilmektedir.
Modern toplumsal kültür içinde bireyler, belirli ihtiyaç ve hedeflere ulaşma adına iletişim araçlarıyla kaçınılmaz bir ilişki sürdürmektedirler. İletişim araştırmaları bu ilişkinin düzeylerini etki ve bağımlılık boyutlarında incelemektedir. İzleyiciye yönelik etkileri çok kapsamlı bir toplumsal yapı bağlamında ele alan Medya Sistem Bağımlılık Kuramına göre, karmaşık toplumsal yapılarda bireyler kendilerini ve etrafındaki dünyayı anlamak ve bu bilgiyi “eylemlerini yönlendirmede” kullanmak ve bazen de eğlenmek amacıyla medyaya daha çok bağımlı hale gelmektedir.
Kuram, mikro düzeyde ise bireylerin belirli hedeflere ulaşmak için medya sistemiyle kurduğu ilişkilere dikkat çekmektedir. Çalışma, Instagram’ın bireyler üzerinde ne türden "bağımlılık ilişkileri" yarattığı, temel sorusu üzerine şekillendirilmiştir. Çalışma kapsamında yapılan alan araştırması ile medya bağımlılığı perspektifi ile tanımlanan " bağımlılık tipolojisinin" Instagram açısından geçerliliği sorgulanmış ve yapılan faktör analizi, Instagram’ın “anlama”, “oryantasyon” ve “eğlence/oyun” tipi bağımlılık ilişkilerine kaynaklık ettiğini doğrular nitelikte sonuçlar vermiştir.
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde öğrenim gören lisans, yüksek lisans ve doktora düzeyinde 240 öğrenci üzerinde yapılan nicel araştırma, gençlerin sosyal medya kullanımına ilişkin tercih, tutum ve düşünceleri ile geleneksel iletişim biçimlerinin değişimi hususunda da veriler içermektedir.

Anahtar Kelimeler

bağımlılık, medya bağımlılığı kuramı, sosyal medya, Instagram bağımlılığı, faktör analizi

Kaynakça

• Atar, Ö.G. ve Ulusoy, Ş.G. (2020). Sosyal Medyada Ördek Sendromu: Instagram Üzerinden Bir Değerlendirme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:19, Sayı:39 Güz:2020/3 s.925-951, https://doi.org/10.46928/iticusbe.762651
• Ball-Rokeach, S.J.(1998). A Theory of Media Power and a Theory of Media Use: Different Stories, Questions, and Ways of Thinking. Mass Communication&Society, Winter/Spring98, Vol. 1 Issue 1/2, p5, 36p; http://dx.doi.org/10.1080/15205436.1998. 9676398
• Cohen, R. Lauren Irwin, L., Newton-John, T., Slaterc, A. (2019). #bodypositivity: A content analysis of body positive accounts on Instagram. Body Image, Volume 29, June 2019, Pages 47-57, https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2019.02.007
• DeFleur, M., Ball-Rokeach, S.J. (1989) Theories of Mass Communication (Fifth Ed.), New York: Longman.
• Erdoğan, İ., Alemdar, K. (2005). Öteki Kuram -Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi-. Ankara: Erk
• Fejes, F. (2005). Eleştirel Kitle İletişim Araştırması ve Medya Etkileri: Yok Olan İzleyici Sorunu. Medya, İktidar, İdeoloji, (Der. ve Çev. Mehmet Küçük), Ankara: Bilim ve Sanat.
• Grant, A. E. , Zhu, Y., Tuyll D.V., Teeter, J., Molleda J.C., Mohammad Y., and Bollinger, L. (1998). Dependency and Control, [Conference presentation] The Annual Convention of the Association of Educators in Journalism and Mass Communications. XX Division April 1998, http://list.msu.edu/cgibin/wa?A2=ind9812d&L=aejmc&T=0&P =4738
• Güçdemir, Y. (2017). Sosyal Medya; Halkla İlişkiler, Reklam ve Pazarlama. İstanbul: Derin Yayınları.
• Işık, U. (2007). Medya Bağımlılığı Teorisi Doğrultusunda İnternet Kullanımının Etkileri ve İnternet Bağımlılığı. Selçuk Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış doktora tezi, Konya
• Işık, U. ve Topbaş, H. (2015). Facebook ve Bağımlılık: Medya Bağımlılığı Araştırması. International Journal of Social Science, Number: 38 , p. 319-336, Autumn II 2015, http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2930
• Kocaman, G. ve Kazan, H. (2021). Lise Düzeyinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Instagram Bağımlılıkları ve Sosyal Görünüş Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, https://10.26466/opus.877656.
• Loges, W.E. and Ball-Rokeach, S.J.(1993). Dependency Relations and Newspaper Readership. Journalism Quarterly, Vol.70, No.3, Automn 1993, 602-614
• McQuail, D., Windahl, S.(1993). İletişim Modelleri (M.Küçükkurt, Çev.). Ankara: İmaj Yayınları
• Mutlu, E. (2017). İletişim Sözlüğü. Ankara: Ütopya Yayınevi
• Sherlock, M., & Wagstaff, D. L. (2019). Exploring the relationship between frequency of Instagram use, exposure to idealized images, and psychological well-being in women. Psychology of Popular Media Culture, 8(4), 482–490. https://doi.org/10.1037/ppm0000182
• We are social (2022, 15 Nisan) Digital 2022: Another Year Of Bumper Growth, https://wearesocial.com/uk/blog/2022/01/digital-2022-another-year-of-bumper-growth-2/
• Wick, M.R. and Keel, P.K.(2020). Posting edited photos of the self: Increasing eating disorder risk or harmless behavior? Int.J. Eat Disord. 53: 864- 872, doi.org/10.1002/eat.23263.
• Yaylagül, L. (2021). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yeşilay. (2021, 15 Mayıs) Bağımlılık Nedir?. https://www.yesilay.org.tr/tr/bagimlilik/bagimlilik-nedir