Kamu Hizmet Aracı Olarak Web Siteleri; Büyükşehir Belediyelerinin Afet Hizmetlerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 14, 76 - 95, 30.06.2023

Hicran Özlem Ilgın , Damla Karagül

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1222539

Öz

Türkiye coğrafi, iklimsel ve jeolojik yapısı gereği deprem, sel, toprak kayması gibi beklenilmeyen ve yaşanma riski her zaman var olan doğal afetlere sık maruz kalan ülkelerden biridir. Türkiye’nin afetlere açık konumu, afet yönetimini zorunlu kılmaktadır. Bu noktada belediyeler sorumluluk almakta; doğal afetlerden korunmak, zararlarını azaltmak amacıyla yerel halkın ihtiyaçlarını ve kentin özelliklerini dikkate alarak toplumun tüm kesimine ulaşacak afet ve acil durum planları yapmayı amaç edinmektedir. Günümüz dijital çağda yapılan afet ve acil durum planlarının teknolojik ortamlara entegre edilmesi belediyelerin faaliyetlerinin verimliliği ve yerel halkın erişim kolaylığı açısından önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışmada büyükşehir belediyelerinin web sitelerinde afet hizmetlerine yer verilip verilmediğinin ve yerel halkın afetlerle ilgili bilgilere, planlara, belirlenen toplanma alanlarına ulaşabilirliğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Türkiye’de faaliyet gösteren 30 Büyükşehir Belediyesi’nin web sitesi incelenmiş, afet yönetimi ve afet hizmetleri kategorilerinin varlığı analiz edilmiştir. Yapılan içerik analizi ile elde edilen bulguların, büyükşehir belediyelerinin web sitelerini afete duyarlı şekilde tasarlamalarına ışık tutması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afet Hizmetleri, Web Sitesi, Belediye, Afet Yönetimi, Kamu Hizmeti

Kaynakça

• Acılar, A. (2012). Küçük Şehir Belediyelerinde Web Sitesi ve E-Belediye Kullanımı: Bilecik Belediyesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (32): 126-130
• Adana Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 28 Kasımc2022 tarihinde https://www.adana.bel.tr/tr adresinden erişilmiştir.
• AFAD. (2021). 2020 Yılı Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/atistikler/2020yilidogakaynakliolayistatisTikleri.pdf adresinden erişilmiştir.
• Akman, İ., Yazici, A., Mishra, A., & Arifoğlu, A. (2005). E-government-A global view and an empirical of some attributes of citizens evaluation of some attributes of citizens. Government Information Quarterly, 2(22): 239-257.
• Akyel, R. (2005). Türkiye Kamu Yönetiminde Afet Yönetimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 15-29.
• Akyıldız, F. (2012). Belediye Hizmetleri ve Vatandaş Memnuniyeti: Uşak Belediyesi Örneği. Journal of Yasar University, 26(7), 4415-4436.
• Alat, B. (2018). Türkiye’de İl Belediye Web Sitelerinin İşlevselliği Üzerine Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28(1), 93-114.
• Alodalı, F. B., Tuncer, A., Usta, S., & Halis, M. (2012). Yerel Yönetimlerde E-Belediyecilik Uygulamaları: Akdeniz Bölgesi Örneği. Manas Sosyal Araştırma Dergisi, 1(1): 83-95.
• Alpmala, Muhammet Esat (2017) Kurumsal İletişim Bağlamında Kurumsal Web Sitelerin İncelenmesi: Büyükşehir Belediyeler Örneği Konya ve Viyana Büyükşehir Belediyeleri Karşılaştırması, [Yüksek Lisans Tezi, Konya Karatay Üniversitesi].
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Yangın tedbirleri. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.ankara.bel.tr/ankara-itfaiyesi/yangin-tedbirleri adresinden erişilmiştir.
• Ankara Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Toplanma alanları. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.ankara.bel.tr/toplanma-alanlari adresinden erişilmiştir.
• Antalya Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Zabıta Hizmetleri. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.antalya.bel.tr/Hizmetlerimiz/Zabita-Hizmetleri adresinden erişilmiştir.
• Arık, A. (1992). Psikolojide Bilimsel Yöntem. İstanbul. Aydın Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Kurumsal Yapı. 29 Kasım 2022 tarihinde https://aydin.bel.tr/detail/4353/kurumsal-yapi adresinden erişilmiştir.
• Babbie, E. (2004). The practice of social research. (10. Basım). Wadsworth/Thompson: Belmont.
• Balıkesir Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.balikesir.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Belediye Kanunu (2005, 13 Temmuz). 5393 Sayılı Belediye Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf
• Bursa Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İtfaiye. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.bursa.bel.tr/hizmet-kat/itfaiye-24 adresinden erişilmiştir.
• Cavalic, A. (2015). Crısıs Communıcatıon and the Internet. Conference: 4th International Scientific Conference “Economy of Integration”- ICEI 2015: Tuzla
• Demirci, A. & Karakuyu, M. (2004). Afet Yönetiminde Coğrafi Bilgi Teknolojilerinin Rolü. Doğu Coğrafya Dergisi 9(12), 67-101.
• Denizli Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.denizli.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Stratejik Plan. 29 Kasım 2022 tarihinde https://www.diyarbakir.bel.tr/bilgi-bankasi/1/stratjik-plan.html adresinden erişilmiştir.
• Doğmuş, E. & Kırca, S. (2022). Web Sitelerinin Tanıtma Aracı Olarak Kullanımı: Belediyeler Üzerinden Bir Analiz. Pamukkale Üniversitesi İletişim Bilimleri Dergisi, 1(1), 25-46.
• Drabek, T. E. (1996). Disaster Evacuation Behavior: Tourists and Other Transients. Boulder, Colorado: Institute of Behavioral Science, University of Colorado
• EM-DAT. (2021). Cred Crunch 62 - 2020 Annual Report, Centre for Research on the Epidemiology of Disasters (CRED) https://www.emdat.be/cred-crunch-62-2020-annualreport-0 adresinden erişildi.
• Erdal, M. (2002). “Elektronik Bilgi Çağında Kamu Yönetimi ve Bir Yerel Yönetimi Uygulaması: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi”, ss.165-180, 1. Bilgi Ekonomi ve Yönetim Kongresi Tebliğler Kitabı, 10-11 Mayıs 2002, Kocaeli Üniversitesi (İzmit).
• Ergünay, O. (1998). Acil Yardım Planlama ve Afet Yönetimi. Ankara: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Ergünay, O. (2002). Afete Hazırlık ve Afet Yönetimi. Ankara: Türkiye Kızılay Derneği Genel Müdürlüğü Afet Operasyon Merkezi (AFOM).
• Ersoy, Ş. (2016). 2015 Yılının Doğa Kaynaklı Afetleri “Dünya ve Türkiye”. M. Nurlu., Ş. Ersoy., B. Özmen., B. Tekin., A. Özacar., K. Kuterdem., K. Yılmaz., C. Erkmen (Eds.), TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Doğa Kaynaklı Afetler ve Afet Yönetimi Çalışmaları Grubu.
• Erzurum Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Daire Başkanlıklarımız. 28 Kasım 2022 tarihinde https://www.erzurum.bel.tr/IcerikDetaydaire_baskanliklarimiz/6048/I.html adresinden erişilmiştir.
• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İstatistiklerle Eskişehir. 28 Kasım 2022 tarihinde https://www.eskisehir.bel.tr/istatistiklerle-eskisehir adresinden erişildi.
• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi. (t.y) Deprem. 28 Kasım 2022 tarihinde https://www.gaziantep.bel.tr/tr/arama?q=deprem adresinden erişildi.
• Gerdan, S. (2019). Yerel Yönetimlerde Afet Zararlarının Azaltılması Çalışmalarına Genel Bir Bakış. The Journal of Social Science, 3(5), 267-276.
• Grier, C. F. & Moreland, K. D. (2003). United Airlines’ and American Airlines’ online crisis communication following the September 11 terrorist attacks. Public Relations Review, 29(4), 427-441.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for Assessing the Trustworthiness of Naturalistic İnquiries. Educational Communication and Technology, 29(2), 75-91.
• Güçdemir, Y. (2010). Sanal Ortamda İletişim Bir Halkla İlişkiler Perspektifi. İstanbul, Türkiye.
• Güler, B. A. (2004). Kent Yönetimi Modeli Olarak Belediye Sistemi. Görüş Dergisi, 3, 24-30.
• Güler, H. H. (2008). Zarar Azaltmanın Temel İlkeleri. M. Kadıoğlu ve E. Özdamar (Eds.), Afet Zararlarını Azaltmanın Temel İlkeleri, (35-50). Ankara: Japonya Uluslar arası İş Birliği Ajansı (JICA) Türkiye Ofisi.
• Hatay Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İçerik. 1 Aralık 2022 tarihinde https://hatay.bel.tr/icerik/hbbsel-ve-taskinlarin-yasanmamasi-icin-tedbirleraliyor adresinden erişilmiştir.
• Henden, H. B. & Henden, R. (2005). Yerel Yönetimlerin Hizmet Sunumlarındaki Değişim ve E-belediyecilik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 48-66.
• Ilgın, H. Ö. & Ulupınar, Ş. C. (2020). Bir Tanıtım Aracı Olarak Web Sitelerinin Etkinliği; Büyükşehir Belediyelerinin Sosyal Hizmet ve Sosyal Sorumluluk Uygulamaları. JOEEP: Journal of Emerging Economies and Policy, 5(2), 108-120.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) E-belediye Hizmetleri. 1 Aralık 2022 tarihinde https://ibb.istanbul/icerik /e -belediye -hizmetleri adresinden erişilmiştir.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Acil Hizmetler. 1 Aralık 2022 tarihinde https://ibb.istanbul/icerik/acil-hizmetler adresinden erişilmiştir.
• İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Hizmetler. 30 Kasım 2022 tarihinde, https://www.ibb.istanbul/ icerik/hizmetler adresinden erişilmiştir.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Merkez-1 Telsiz Acil Destek. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.izmir.bel.tr/tr/Merkez-1TelsizAcilDestek/40/309 adresinden erişilmiştir.
• İzmir Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 30 Kasım 2022 tarihinde https://www.izmir.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Janda, S., Trocchıa, P.S., & Gwinner, K.P. (2002). Consumer Perceptions of Internet Retail Service Quality. International Journal of Service Industry Management, 13 (5), 412 412-431.
• Jeong, M. ve Lambert, C. (2001). Adaptation of On Information Quality Framework to Measure Customers’ Behavioral Intentions to Use Lodging Websites. International Journal of Hospitality Management 20 (2), 129-146.
• Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 01 Aralık 2022 tarihinde https://kahramanmaras.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Karakaya, O. & Gaytancıoğlu, K. (2017). 6360 Sayılı Kanunla Kurulan Büyükşehirlerde Dijitalleşme Çabaları: Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 1491-1504.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Hizmet Birimleri. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.kayseri.bel.tr/hizmet-birimleri adresinden erişilmiştir.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 01 Aralık 2022 tarihinde https://www.kayseri.bel.tr adresinden erişilmiştir.
• Kocaeli Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Deprem. 01 Aralık 2022 tarihinde, https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/search?m-search=deprem&searchkategori adresinden erişildi.
• Konya Büyükşehir. (t.y.) Arama. 01 Aralık 2022 tarihinde https://www.konya.bel.tr/arama.php adresinden erişildi.
• Kömüşçü, A. Ü. & Ceylan, A. (2004). Yağış Şiddeti ve Tekerrür Periyotlarına Göre Türkiye’de Sel ve Taşkın Oluşumuna Eğilimli Alanların Belirlenmesi, IV. Ulusal Hidroloji Kongresi, 23-25 Haziran 2004, İTÜ Süleyman Demirel Kültür Merkezi, İstanbul.
• Liu, L. & Arnett, P. (2000). Exploring the Factors Associated with Website Success in The Context of Electronic Commerce. Information and Management, 38 (1), 23-33.
• Malatya Büyükşehir Belediyesi, 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.malatya.bel.tr/s=deprem adresinden erişildi.
• Manisa Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Duyurular. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.manisa.bel.tr/Duyurular/ adresinden erişilmiştir.
• Mardin Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Mardin Büyükşehir Belediyesi 2020 Faaliyet Raporu. 1 Aralık 2022 tarihinde http://www.mardin.bel.tr/mardin-buyuksehir-belediyesi-2020-faaliyetraporu adresinden erişilmiştir.
• Memiş, L. & Babaoğlu, C. (2020). Afet Yönetimi ve Teknoloji. M. Yaman. & E. Çakır (Editörler), Farklı Boyutlarıyla Afet Yönetimi (s. 163—178), Ankara:Nobel Yayıncılık.
• Mersin Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.mersin.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Muğla Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.mugla.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Neumayer, E. & Plümper, T. (2007). The Gendered Nature of Natural Disasters: The Impact of Catastrophic Events on the Gender Gap in Life Expectancy, 1981-2002. Annals of the Association of American Geographers, 97(3): 551-566. doi:10.1111/j.1467-8306.2007.00563.x
• Ordu Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Plan-Program-Raporlar. 01 Aralık 2022 tarihinde https://www.ordu.bel.tr/Kurumsal/Plan-Program-Raporlar/ 12 adresinden erişilmiştir.
• Ökten, S. (2012). Konya Büyükşehir Belediyesi ve Afet Yönetimi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 116-139.
• Özcan, E. (2006). Sel olayı ve Türkiye. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 35-50.
• Özer, A. (2006). Kamu Yönetiminde Kimlik Bunalımı Üzerine Değerlendirmeler. Sayıştay Dergisi, (61) 3-22.
• Özmen, B., Nurlu, M., Kuterdem, K., ve Temiz, A. (2005). Afet Yönetimi ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü. Deprem Sempozyumu, Kocaeli, s.1472-1474.
• Özüpek, M, N. (2010). Belediyelerin Hakla İlişkiler Çalışmalarında İnternet Kullanımı: Büyükşehir Belediyeleri Web Siteleri Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma. Selçuk İletişim, 6(3), 198-205.
• Pektaş, E. K. & Demirkol, A. (2017). Belediye Yönetimlerinde İtfaiye Hizmetleri ve İtfaiye Hizmetlerinde Yeniden Yapılanma. Mediterranean International Congress on Social Sciences (MECAS). ss. 167-180.
• Polat, R. K. (2006). E-Belediyecilik Kılavuzu Yerel Yönetim Vatandaş Etkileşimi, İstanbul: TASAM Yayınları
• Resmi Gazete. (2004, 23 Temmuz). Büyükşehir Belediyesi Kanunu. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040723.htm
• Resmi Gazete. (2021, 18 Aralık). Belediye Zabıta Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/12/20211218-7.htm
• Sakarya Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Zabıta Dairesi Başkanlığı. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.sakarya.bel.tr/tr/Daire-Baskanligi/zabitadairesi-baskanligi/15 adresinden erişilmiştir.
• Samsun Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İtfaiye Dairesi Başkanlığı. 1 Aralık 2022 tarihinde https://samsun.bel.tr/birim/itfaiye-dairesi-baskanligi adresinden erişilmiştir.
• Sylves, R. T. (1996). The Political Policy Basis of Emergency Management, New York: FEMA.
• Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İtfaiye Dairesi Başkanlığı. 1 Aralık 2022 tarihinde, https://www.sanliurfa.bel.tr/birim/10/144/itfaiye-dairesibaskanligi adresinden erişilmiştir.
• Şengün, H. & Temiz, A. (2007). “Afet Yönetimi ve Karabük”, Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Ankara: Mattek Matbaacılık, 261-278.
• Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) 1 Aralık 2022 tarihinde https://afet.tekirdag.bel.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Hizmetler. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.tekirdag.bel.tr/hizmetler_tumu adresinden erişilmiştir.
• Tortop, N., Aykaç, B., Yayman, H., & Özer, M. A. (2008). Mahalli İdareler (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Trabzon Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) İtfaiye. 1 Aralık 2022 tarihinde https://www.trabzon.bel.tr/Web/Itfaiye adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2019). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT )-Kullanim-Arastirmasi-2019-30574
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT )-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437
• Ulusoy, A. & Çobanoğulları, G. (2013). “Trabzon Belediyesi Örneğinde E-Belediyecilik Uygulamaları: Trabzon”, Türk İdare Dergisi, 477(1): 269-284.
• Van Büyükşehir Belediyesi. (t.y.) Strateji. 1 Aralık 2022 tarihinde https://van.bel.tr/Strateji.html adresinden erişilmiştir.
• Yavaş, H. (2001), “Doğal Afet Yönetimi ve Yerel Gündem 21 Çalışmaları Kapsamında İzmir’de Deprem Riski”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, İzmir, 3(3), 118-138.
• Yıldırım, U. & Öner, Ş. (2004). Bilgi Toplumu Sürecinde Yerel Yönetimlerde Eğitim-Bilişim Teknolojisinden Yararlanma: Türkiye’de E-Belediye Uygulamaları. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 49-60.