Dezenformasyonla Mücadelede İfade Özgürlüğü: İçeriğin Korunması ve 29. Madde

Yıl 2023, Sayı: 15, 282 - 299, 29.12.2023

Zeynep Burcu Şahin

https://doi.org/10.55609/yenimedya.1339504

Öz

İletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve artan dijitalleşme, dezenformasyonun günümüz modern dünyasındaki etkisini ve gücünü arttırmıştır. Dezenformasyon, değişen yapısı ile farklı hak ve özgürlükleri tehdit edebilmekte, çözüm önerilerinin odak noktası ise toplumların yapıları ve hassasiyetleri doğrultusunda değişebilmektedir. Devletler, bu hususta çözüm önerilerini tartışmaktadır. Devletlerin hukuki düzenlemelerle içeriğe yönelik sınırlama ve yaptırımları da bu çözüm yöntemlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak demokrasiyi ve temel insan haklarını koruma saikiyle ortaya konan bu düzenlemeler, gerekli hassasiyetlerle ele alınmadığında yine demokrasiyi ve temel insan haklarını tehdit edebilmektedir. Türkiye’de 29. maddeyle getirilen düzenleme, Almaya, Fransa gibi ülkelerdeki sosyal ağ platformlarını sorumluluk almaya yönelten ve/veya din, dil, ırk, cinsiyet temelinde nefret söylemini hedef alan düzenlemelerden farklı olarak, sınırları tanımlanmamış bir biçimde içeriği hedef almaktadır. Bu doğrultuda gerek kullanıcıların gerekse gazetecilik faaliyeti gerçekleştirenlerin dijital içerikleri nedeniyle cezai kovuşturmaya konu olmasına neden olabilecektir. Bu durum, korunması hedeflenen ifade özgürlüğüne zarar vermekte ve demokrasinin temel kriterleri olarak kabul edilen “çoğulculuk, açık fikirlilik ve hoşgörü”ye aykırı bir görüntü sergilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dezenformasyon, Sosyal Medya, İfade Özgürlüğü, Yeni Medya, İnternet, Sosyal Ağ Platformu

Freedom of Expression in the Fight against Disinformation: Content Protection and Article 29

Öz

Increasing digitalization and developments in communication technologies have increased the impact and power of disinformation in today's modern world. Disinformation can threaten different rights and freedoms with its changing structure, and the focus of solution proposals can change in line with the structures and sensitivities of societies. States are discussing solutions in this regard. States' restrictions and sanctions on content through legal regulations are one of these solutions. However, these regulations, which are introduced with the motive of protecting democracy and fundamental human rights, may threaten democracy and fundamental human rights when they are not handled with the necessary sensitivity. Unlike regulations in countries such as Germany and France, which direct social network platforms to take responsibility and/or target hate speech on the basis of religion, language, race and gender, the regulation introduced by Article 29 in Turkey targets content in an undefined manner. Accordingly, both users and journalists may be subject to criminal prosecution for their digital content. This situation harms the freedom of expression, which is aimed to be protected, and is contrary to "pluralism, open-mindedness and tolerance", which are considered as the basic criteria of democracy.

Anahtar Kelimeler

Disinformation, Social Media, Freedom of Expression, New Media, Internet, Social Network Platform

Kaynakça

• Allard-Huver, F. (2019). Fake news. In Pauline Escande-Gauquié & Bertrand Naivin (Eds.), Comprendre La Culture Numérique (pp. 58-66). Dunod. 978 2-10 079584 0.
• Beauvais, C. (2022). Pourquoi croyons-nous aux fake news ?. Revue du rhumatisme (Ed. francaise : 1993), 89(6), 555–561. https://doi.org/10.1016/j.rhum.2022.09.013.
• Benkler, Y. (2019). Cautionary notes on disinformation and the origins of distrust. Social Science Research Council, MediaWell. https://mediawell.ssrc.org/expert-reflections/cautionary-notes-on-disinformation-benkler/. DOI: 10.35650/MD.2004.d.2019.
• Chadwick, A. & Vaccari, C. (2019). News sharing on UK social media: Misinformation, disinformation, and correction. Loughborough University. https://hdl.handle.net/2134/37720.
• Çavuş, Gülin (2022, Aralık 31). 2022’yi geride bırakırken teyitçilik. teyit.org. https://teyit.org/ekipten/2022yi-geride-birakirken.
• Durach, F., Bârgăoanu, A. & Nastasiu, C. (2020). Tackling disinformation: EU Regulation of the digital space. Romanian Journal of European Affairs, 20 (1), 5-20. SSRN: https://ssrn.com/abstract=3650780.
• Echikson, W. & Knodt, O. (2018). Germany’s NetzDG: A key test for combatting online hate. CEPS Research Reports No. 2018/09, November 2018.
• Ekinci, A. (2022, 28 Aralık). Dezenformasyon yasasının Türkiye macerası ve Avrupa ülkeleri. MLSA Turkey. https://www.mlsaturkey.com/tr/dezenformasyon-yasasinin-turkiye-macerasi-ve-avrupa-ulkeleri/.
• Erkan, G. & Ayhan, A. (2018). Siyasal iletişimde dezenformasyon ve sosyal medya: Bir doğrulama platformu olarak Teyit.org. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, 202-223. DOI: 10.31123/akil.458933
• Eur-Lex. (2022, 9 Mart). Avrupa Parlamentosu Kararı (2020/2268(INI). https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A52022IP0064&qid=1673946019360.
• Fallis, D. (2015). What is disinformation? Library Trends, 63 (3), 401-426.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş. Çev. Ed. Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu, Anı Yayıncılık.
• Gottlieb, M. & Dyer, S. (2020). Information and disinformation: Social media in the COVID-19 crisis. Academic Emergency Medicine: Official Journal of the Society for Academic Emergency Medicine, 27 (7), 640-641.
• House of Commons Digital, Culture, Media and Sport Committee. Disinformation and ‘Fake News’: Interim Report. Fifth Report of Session 2017–19. https://publications.parliament.uk/pa/cm201719/cmselect/cmcumeds/363/363.pdf.
• Jack, V. (2022, March 3). Russia expands laws criminalizing ‘fake news’. Politico. https://www.politico.eu/article/russia-expand-laws-criminalize-fake-news/.
• Karppinen, K. (2019). Freedom without idealization: Non-ideal approaches to freedom of communication. Communication Theory, 29 (1), 66–85.
• Kobak, K. & Soğukdere, Ş. (2021). Sosyal medyadaki dezenformasyon: 2021 Türkiye orman yangınları örneği. Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 4 (2), 167-189. DOI: 10.33464/mediaj.990600.
• Iglesias Keller, C. (2022). Don’t shoot the message: Regulating disinformation beyond content. In Blanco de Morais, C., Ferreira Mendes, G., Vesting, T. (Eds) The Rule of Law in Cyberspace. Law, Governance and Technology Series, Vol 49. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-07377-9_16.
• Marique, E. & Strowel, A. (2019). La régulation des fake news et avis factices sur les plateformes. Revue Internationale de Droit Economique, 33 (3), 383-398. doi.org/10.3917/ride.333.0383.
• Marsden, C., Meyer, T., Brown, I. (2019). How can the law regulate removal of fake news?. Computer Law & Security Review, 36, 2-18. doi.org/10.1016/j.clsr.2019.105373.
• Newman N., Fletcher, R., Kalogeropoulos A., Nielsen R. K (2019). Reuters Institute Digital News Report 2019, https://reutersinstitute.politics.ox.ac.uk/sites/default/files/201906/DNR_2019_FINAL_0.pdf.
• Nguyen, A. & Catalan Mataros, D. (2020). Digital mis/disinformation and public engagment with health and science controversies: Fresh perspectives from Covid-19. Media and Communication, 8 (2), 323-328. doi.org/10.17645/mac.v8i2.3352.
• Oremus, W. (2022, March 11). In Putin’s Russia, ‘fake news’ now means real news. The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/technology/2022/03/11/russia-fake-news-law-misinformation/.
• Oxford English Dictionary 2020.
• Oymak, H. (2022). Kamuoyunda dezenformasyon yasası olarak bilinen, 7418 sayılı “Basın kanunu ile bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair kanun” un getirdikleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İletişim Fakültesi, Güz 13, 504-514.
• Özbudun, E. (2022, Haziran 27). Sansür yasası tartışmaları. Perspektif. https://www.perspektif.online/sansur-yasasi-tartismalari/.
• Özdemir, Özge (2021, Temmuz 25). Doğru mu: Cumhurbaşkanlığı doğrulama platformu kuruyor, uzmanlar ne düşünüyor? BBC News Türkiye. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-56188115.
• Petratos, P. N. (2021). Misinformation, disinformation, and fake news: Cyber risks to business. Business Horizons, 64 (6), 763-774.
• Possetti, J. & Matthews, A. (2018). A short guide to the history of ‘fake news” and disinformation. International Center for Journalists, ICFJ Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International (CC BY-SA 4.0).
• Répondreauxpréjugés.com. t.y. Pourquoi répondre aux idées reçues. https://www.repondreauxprejuges.com/pourquoi-il-faut-repondre.
• Renaissance Numerique. (2021, Septembre 30). Seriously. https://www.renaissancenumerique.org/actualites/seriously/.
• Rouvroy, A., Alaphilippe, A., de Marez, L., Gerlache, A., Lievens, E., Pauwels, T., & Picone, I. (2018). Rapport du groupe d'experts Belge sur les fausses informations et la désinformation. S. n. http://www.crid.be/pdf/public/8519.pdf.
• Rocha, Y. M., de Moura, G. A., Desidério, G. A., de Oliveira, C. H., Lourenço, F. D., & de Figueiredo Nicolete, L. D. (2021). The impact of fake news on social media and its influence on health during the COVID-19 pandemic: A Systematic Review. Zeitschrift fur Gesundheitswissenschaften = Journal of public health, 1–10. https://doi.org/10.1007/s10389-021-01658-z.
• Şahin, Z. B. (2022). 7253 sayılı “İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi̇ ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi̇ hakkında kanun’da değişiklik yapılmasına dair kanun”un ifade özgürlüğü ve kişilik hakları bağlamında değerlendirilmesi. Euroasia Journal of Social Sciences and Humanities 9 (2), 28-44.
• Tagliabue, F., Galassi, L. & Mariani, P. (2020). The “pandemic” of disinformation in COVID-19. SN Comprehensive Clinical Medicine, 2 (9), 1287–1289. https://doi.org/10.1007/s42399-020-00439-1.
• Tenove, C. (2020). Protecting democracy from disinformation: Normative threats and policy responces. The International Journal of Press/Politics, 25 (3), 517-537.
• Ulusoy, S. (2019). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararları ışığında ifade özgürlüğü. Selçuk Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dergisi, 2 (2), 119-153.
• Ünal, R. & Taylan, A. (2017). Sağlık iletişiminde yalan haber-yanlış enformasyon Sorunu ve doğrulama platformları. Atatürk İletişim Dergisi, 81-100. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiletisim/issue/34005/360148.
• Ünver, H. A. (2020, Şubat). Türkiye’de doğruluk kontrolü̈ ve doğrulama kuruluşları. Siber Politikalar ve Dijital Demokrasi. https://edam.org.tr/wp-content/uploads/2020/06/Türkiyede-Doğruluk-Kontrolü-ve-Doğrulama-Kuruluşları-Akın-Ünver.pdf.
• Vardal, Z. B. (2014). Türkiye’de basın özgürlüğü ve 2003 yılı sonrası uygulamalar (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Vie Publique. (2018, Decembre 28). Loi organique et loi ordinaire du 22 Décembre 2018 relatives à la manipulation de l'information.” https://www.vie-publique.fr/loi/21026-loi-manipulation-de-linformation-loi-fake-news.
• Vie Publique. (2020, Juin 29). Loi du 24 Juin 2020 visant à lutter contre les contenus haineux sur internet. https://www.vie-publique.fr/loi/268070-loi-avia-lutte-contre-les-contenus-haineux-sur-internet.
• Winwehr, S. & Jillian C. York. (2020). Turkey's new internet law is the worst version of Germany's NetzDG yet. Electronic Frontier Foundation. https://www.eff.org/deeplinks/2020/07/turkeys-new-internet-law-worst-version-germanys-netzdg-yet.
• Yazıcı, S. (2022, Haziran 22). Dezenformasyon yasası hukuk devletine aykırıdır. Politikyol. https://www.politikyol.com/dezenformasyon-yasasi-hukuk-devletine-aykiridir/.
• Yılmaz, M. C. (2020). Pandemi sürecinde yanlış bilgi sorunu: Yanlış bilgi, haber tüketimi ve teyit etme davranışları. https://teyit.org/turkiyede-bilgi-ekosistemi-pandemi-surecinden-nasil-etkilendi.