GİYİM MODASINDA AYKIRI SÖYLEMLER VE KİTLE BEĞENİSİ İLİŞKİSİNDE BİREŞİM TARZLAR

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 70 - 88, 30.06.2019

İrmak Irmak Bayburtlu

Öz

Batıda Modernizm
sonrası ortaya çıkan toplumsal aykırı söylemler, günün egemen modasına karşıt
olarak kendi giyim tarzlarını yaratmışlardır. Ancak ilerleyen zamanla bu
tarzların, giyim endüstrisinin görsel çeşitliliğe olan gereksinimi
doğrultusunda, egemen kitlelerin beğenisine uygun olarak yeniden yorumlandığı
görülmüştür. Her biri kendi döneminde sosyal, politik, v.b. çeşitli aykırı
tavırlar içeren alt kültür, akım veya eğilimlerin simgesi haline gelmiş giyim
tarzları, egemen kitlelerin beğenisine uygun hale getirilerek, yeni bireşim* (sentez) tarzlar ortaya
çıkmıştır.    

Konu öncelikle moda
olgusunu yaratan kitle beğenisi ve bunu doğuran insan psikolojisi temelinde ele
alınmış ve sosyolojik nedenlerle irdelenmiştir. Diğer yandan her biri kendi
döneminde simgeleşmiş, aykırı söylemler üretmiş alt kültür ve eğilimlere ait
giyim tarzları ele alınmıştır. Örnek olarak, ortaya çıktığı dönemin egemen
modasına karşıt veya yenilikçi olan asıl tarzlar ve bunların zamanla moda
sistemi içerisinde yer edinen bireşimleri, 2010 sonrası internet sitelerinde
satışa sunulan veya çeşitli moda blog ve sitelerinde yer alan/satılan güncel
kombinler karşılaştırılmıştır. Çalışma aykırı söylem üretmiş ve giyim modasında
etkili olmuş, seçilen 6 örnek tarzla sınırlandırılmıştır.

Egemen kitlelerin
beğenisine uygun olarak düzenlenmiş bireşim tarzlar üzerinden “modanın
sistematik döngüsüne karşı duran görüşleri de yine kendi sistemine dahil
edebilen”, gizil güce (potansiyel) 
dikkat çekilerek, günümüz giyim modasında sıklıkla rastlanan bireşim
tarzların, aykırı söylem ve kitle beğenisi ilişkisinde incelenmesi
amaçlanmıştır.       

---

* TDK sözlüğünde,
bireşim: Parçaların veya ögelerin bir araya getirilip bir bütün olarak
birleştirilmesi, sentez.

(http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ce2665cd40a14.37994487)

Anahtar Kelimeler

Moda, giyim, tarz, bireşim, kitle beğenisi

Kaynakça

• Adler, A. (2017).İnsanı Tanıma Sanatı, Çeviren: Kamuran Şipal,17.Baskı, İstanbul: Say Yayınları. Barnard, M.(2002). Fashion as Communication, (2nd Ed). London and New York: Routledge. Baudrillard, J.(2011). Nesneler Sistemi, Çeviri: Oğuz Adanır, Aslı Karamollaoğlu 1.Basım, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Berger, J. (2017). Görme Biçimleri, Çev. Yurdanur Salman, 24.Basım, Metis Yayınları. Blumer, H.(1969). Fashion: From Class Differentiation to Collective Selection, The Sociological Quarterly, Vol. 10, No. 3 (Summer,), Published by: Taylor & Francis, Ltd. Stable Erişim adresi 282 https://www.jstor.org/stable/4104916 Blumer, H.(1995). Social Movements: Critiques, Concepts, Case Studies, Ed.Stanford M. Lyman, London: Palgrave Macmillan. Crane, D. (2003). Moda ve Gündemleri: Giyimde Sınıf, Cinsiyet ve Kimlik, Çeviri: Özge Çelik, Ayrıntı Yayınları. Freud, S.(2018). Kitle Psikolojisi, Çeviri: Kamuran Şipal, 5. Baskı, Say Yayınları. Fogg M.(Ed.). (2014). Modanın Tüm Öyküsü, İstanbul: Hayalperest Yayınevi. Hall, S. ve Jefferson, T. (Ed). (2003). Resistance Through Rituals: Youth Subcultures in Post-war Britain, Routledge. Harris, J. (2006). Ed: Grunenberg, C.,Harris J. , Harris P. Summer of Love: Psychedelic Art, Social Crisis and Counterculture in the 1960s: Abstraction and Empathy Psychedelic Distortion and the Meanings of The 1960’s, Liverpool University Press+Tate. Hebdige, D. (2002). Subculture The Meaning of Style, Routledge. İşbilen, A. (2011). Neden ve Sonuç İlişkileriyle Modada Anarşizm, Phoenix Yayınevi. Kağıtçıbaşı, Ç. Kültürel Psikoloji, Kültür Bağlamında İnsan ve Aile, 2. Baskı, İstanbul: Evrim Yayınevi. Le Bon, G.(1997). Kitleler Psikolojisi, 1. Baskı, Hayat Yayınları. Lenig, S.(2010). The Twisted Tale of Glam Rock, Greenwood Publishing Group. Mendes V. de la Haye A. (2010). Fashion Since 1900, Thames and Hudson. Platon,(2012). Şölen-Dostluk, Çeviri: Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat, 9. Baskı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Reilly, A.(2014). Key Concepts For The Fashion Industry, London: Bloomsbury Academic. Romero, E. (2012). Free Stylin: How Hip Hop Changed The Fashion Industry, Praeger. Savran, D.(1998). Taking It Like A Man, New Jersey: Princeton University Press. Simmel, G. (1957). Fashion, The American Journal Of Sociology, Volume 62, Number 6, May. 543 Erişim adresi http://jasss.soc.surrey.ac.uk/3/2/reviews/benvenuto.html Steele, V. (2018). Anti Fashion, Fashion Theory The Journal of Dress, Body and Culture, ISSN: 1362-704X 1751-7419 Erişim adresi https://www.tandfonline.com/loi/rfft20 Waquet, D. ve Laporte, M. (2011). Moda, Çeviri: Işık Ergüden, Ankara: Dost Kitabevi. Wilson, E. (2003). Adorned in Dreams: Fashion and Modernity, New York: I.B Tauris.