Türk Müziği Sözlü Eser İcrasında Eserin Güftesinde Yapılan Değişiklikler Bağlamında Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 30 - 55, 30.06.2023

Nihat Ozan Köroğlu , Gamze Nevra Köroğlu , Sibel Karaman

https://doi.org/10.51576/ymd.1228940

Öz

Klasik Türk müziği sözlü eserlerinde, eserlerin güftesi bestekarlar ve icracılar tarafından farklı sebeplerle değişikliğe uğratılmıştır. Bu değişiklikler güfte ve beste uygunluğunu sağlamak, güfteyi unutmak, sözcükleri farklı şekilde kullanmak ve günün siyasal ve sosyal durumuna göre şekillendirmek olarak sınıflandırılabilir. Eserin farklı kişiler tarafından farklı zamanlarda tekrar notaya alınması veya mevcut nota ve güfte üzerinde değişiklikler yapılarak eserin notasının çoğaltılması da güfte üzerinde yapılan değişikliklere örnek verilebilir. Araştırmanın konusu olan; eser notaya alındıktan ve son halini aldıktan sonra icracının güfte üzerinde bireysel olarak yapmış olduğu değişiklikler, bu değişikliklerin sonuncusu olarak ifade edilebilir. Bu bilgiler ışığında araştırmanın amacı, güfte, yaprak nota ve icra bağlamında bir karşılaştırma yaparak Klasik Türk müziği sözlü eser repertuvarında yer alan on beş eserin güftesinde yapılan değişikliklerin tespit edilmesidir. Bu kapsamda öncelikle doküman analizi yöntemiyle veriler toplanmış, Türk müziği güfte antolojileri basılı yayınları, TRT yaprak nota arşivi ve Aleaddin Yavaşça’nın görsel/işitsel kayıtları taranmış, güftelerinde değişiklik tespit edilen on beş eser örneklem kapsamına alınmış ve ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda icracının güfte üzerinde yapmış olduğu değişikliklerin, sözcüğü anlam bakımından genişletme, eş anlamlı sözcük kullanma, güftenin genel manasına uygun sözcük seçme ve kendi yorumunu katma gibi sebeplere dayandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Müziği, Güfte İcra Farkı, Aleaddin Yavaşça, Classical Turkish Music, Different Lyrics, Alaeddin Yavaşça, Performer, Verbal Song

A RESEARCH DONE ABOUT THE CHANGES IN LYRICS IN TURKISH MUSIC, DURING PERFORMING THE MUSIC WORK

Öz

In Classic Turkish music the lyrics were changed by composers and performers because of different reasons. These changes can be classified in different branches such as social and political adaptation, to achive the compatibility of lyrics and composition, because of forgetting the lyrics during performance and to use the lyrics in different ways. Also the music work being noted by different people at different times, additions and changes on music notes and lyrics, can be shown as an example on changes in lyrics. After the music work has been noted and given it’s last shape the changes done on the lyrics by the performer, can be classified as the last branch. The reason of this research is to identify the changes done on fifteen Turkish classical music work repertory, the lyrics page notes and comperison during performing the work. The information gathered together in this topic is done by documentary review. The changes done on lyrics, in fifteen music work has been scanned in Turkish music printed Antology work, TRT’s page note archive and Alaeddin Yavaşça’s audio/visual recordings and also taken as example as music Works in this research.
The result of this research: The changes done on the lyrics by the performer extended the verbal and consignificative meaning of the work, introduction of a word and addition of his/her own commentary also has been detected as a result.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Music, Different Lyrics, Alaeddin Yavaşça, Performer, Verbal Song

Kaynakça

• Alvan, T. & Alvan, M. H. (2019). Saz ve Söz Meclisi, İstanbul: Şule Yayınları.
• Behar, C. (2006). Aşk Olmayınca Meşk Olmaz Geleneksel Osmanlı/ Türk Müziğinde Öğretim ve İntikal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Develioğlu, F. (2017). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
• Güldaş, S. (2003). Vurgu ve Vurgulamaları ile Türk Musikisinde Prozodi, İstanbul: Kurtiş Matbaacılık.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Özalp, N. (2000). Türk Musikisi Tarihi I, İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özkan, İ. H. (1996). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usûlleri: Kudüm Velveleleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Özön, M. N. (1955). Osmanlıca-Türkçe Sözlük, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Tezel, A. Ş. (1975). Klasik Türk Müziği Antolojisi Şarkı Formu, İstanbul: Sümer Matbaası.
• Turgutlu, M. (2013). Sözlü Türk Musikisi'nde Solistik İcra Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıtkı Sezgin'in Üslûp Açısından Benzerlik ve Farklılıkları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Üngör, E. R. (1981). Türk Musikisi Güfteler Antolojisi, İstanbul: Eren Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• İnternet: Kamer çehre, peri-rû tende cânım. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=j3HPY4UaA8A&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Kapıldım gidiyorum bahtımın rüzgârına. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=u29eNOHoxDA&ab_channel=SAH%C4%B0B%C4%B0N%C4%B0NSES%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Aman cânâ beni şâd et. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=SreX0szDen0&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Neden kalbim seni sevdi. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=f6Xf0C5dIoI&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Nihansın dideden ey mest-i nazım. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=fO0ab1v1bdY&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Her telden ol meh çalmıyor. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=m-mf_3XEEKg&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Pek revâdır sevdiğim ettiklerin. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=O_QvHxhdJfI&ab_channel=iskender%C3%B6rsel erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Cemâlin şem'ine pervâne gönlüm. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=g_wQG2y0vP0&ab_channel=ERTU%C4%9ERULTANATA erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Rüzgâr uyumuş, ay dalıyor her taraf ıssız. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=dFBdoDKTAgU&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Şebabet gitti de elden başımdan gitmiyor sevdâ. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=afkQ0w0j3_Y&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Doğru Gitsem Yollar Komaz. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=Rt_jwqcIrqk&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Enginde yavaş yavaş. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=OSaKmTTt0vs&ab_channel=RECEPGAYRETL%C4%B0 erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Dün Gece Sende Ben Derd-i Mende. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=qGtyFX7ZyH0&ab_channel=TSM%26Taksimler erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: A gönül cur’a mıyız ka’rı penâh eyleyelim. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=4KfRcI3pij8&ab_channel=KlasikT%C3%BCrkMusikisi erişim tarihi: 01.12.2022.
• İnternet: Geçmesin Günümüz Sevgilim Yas’la. Eserin Görsel/İşitsel Kaydı Web: https://www.youtube.com/watch?v=OZ9LpXIjZoE&list=RDEMbP5ODFW6LyJcKC7TgQ8A2Q&index=36&ab_channel=eskiplak erişim tarihi: 01.12.2022.