CULTURAL SYNTHESIS AND INNOVATIVE APPROACHES IN MUSIC: MAKAM AND MODERNISM IN THE WORKS OF NECİL KAZIM AKSES

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 279 - 302

Dilara Çelik , Özge Güncan

https://doi.org/10.51576/ymd.1572499

Öz

ABSTRACT
Necil Kazım Akses (1908-1999) was a Turkish composer who is considered one of the founders of contemporary Turkish music. In the early 20th century, he was among the “Turkish Five” sent abroad to strengthen Turkey's ties with Western music. Akses' music has a multi-layered structure, blending Western harmonic structure and forms with the melodic and rhythmic richness of Turkish music. Akses created a unique language by combining the maqams and melodic structures of Turkish music with modern harmony. His compositions include chamber music, concertos and operatic works as well as symphonic structures. Combining Anatolian melodies and elements of folk music with modern techniques, Akses kept traditional culture alive while integrating these forms into the advanced forms of the West.
Necil Kazım Akses always maintained his devotion to Turkish music and left behind a rich musical heritage. His music, with its synthesis between Turkish and Western music, has left a lasting mark on Turkey's cultural life. His compositions have resonated not only in Turkey but also in the world and have an important place in contemporary music. Akses' music represents a modernism connected to its roots and still finds a place in classical music repertoires today.

Anahtar Kelimeler

Necil Kazım Akses, traditional music, contemporary music, atonality, makam

MÜZİKTE KÜLTÜREL SENTEZ VE YENİLİKÇİ YAKLAŞIMLAR: NECİL KAZIM AKSES’İN ESERLERİNDE MAKAM VE MODERNİZM

Öz

ÖZ
Necil Kazım Akses (1908-1999), Türk müzik tarihinde Çağdaş Türk müziğinin kurucularından kabul edilen Türk bestecidir. 20. yüzyılın başlarında, Türkiye’nin Batı müziği ile olan bağlarını kuvvetlendirmek amacıyla yurtdışına gönderilen “Türk Beşleri” arasında yer almaktadır. Akses’in müziği, Batı’nın armonik yapısını ve formlarını, Türk müziğinin melodik ve ritmik zenginliğiyle harmanlamasıyla çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Akses, Türk müziğinin makamlarını ve melodik yapılarını modern armoni ile birleştirerek kendine özgü bir dil yaratmıştır. Bestelerinde senfonik yapıların yanı sıra oda müziği, konçertolar ve opera türünde eserlere de yer vermiştir. Anadolu ezgilerini ve halk müziği unsurlarını modern tekniklerle birleştiren Akses, bir yandan geleneksel kültürü yaşatmış, diğer yandan da bu formları Batı’nın gelişmiş formlarına entegre etmiştir.
Necil Kazım Akses, Türk müziğine olan bağlılığını daima sürdürmüş ve arkasında zengin bir müzikal miras bırakmıştır. Onun müziği, Türk müziği ve Batı müziği arasında kurduğu sentezle Türkiye’nin kültürel hayatında kalıcı bir iz bırakmıştır. Besteleri, sadece Türkiye’de değil, dünyada da yankı bulmuş ve çağdaş müzikte önemli bir yere sahip olmuştur. Akses’in müziği, köklerine bağlı bir modernizmi temsil etmekte ve günümüzde hâlâ klasik müzik repertuvarlarında yer bulmaya devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Necil Kazım Akses, traditional music, contemporary music, atonality, makam

Kaynakça

• Akbulut, N. (2017). The Turkish Five and Modern Western Music: Perspectives on Musical Synthesis. Springer.
• Aksoy, B. (2002). Müzikte Modernizm ve Necil Kazım Akses. Yapı Kredi Yayınları.
• Atalay, M. C. (2012). Türk Minyatür Sanatının Tasarım Ögelerinin, Türk Resminde Varlık Bulması, Akdeniz Sanat Dergisi, 5(10), 8-20.
• Aybulus, Ş. (2019). Necil Kazım Akses’in Besteci ve Eğitimci Kimliği ile 1. Ve 4. Yaylı Çalgılar Dörtlüsü Üzerine İnceleme. Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 1(2), 63-76.
• Baydar, T. (2022). Necil Kazım Akses ve Viyola Konçertosu’nun Çağdaş Türk Müziğine Katkısı. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(50), 311-332.
• Çalgan, G. (2007). Necil KazımAkses’in Yaşam Öyküsü ile “Viyola Konçertosu’nun Müzikal ve Teknik Analizi” Diğer Türk Bestecilerinin Viyola İçin Yazılmış Eserlerine Yönelik Bir Değerlendirme, (Yüksek Lisans Tezi) Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anasanat Dalı, Bursa.
• Deniz, Ü. (2016). Millî Mûsikî ve Türk Beşleri, Gece Kitaplığı.
• Dinç, Ş. Ö. (2022). Necil Kazım Akses’in Müzik Stili ve Solo Viyola İçin Yazdığı Kapriçyo Eserinin Form Analizi, Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 4(2), 97-110.
• Doğan, Ö. (2015). Necil Kazım Akses'in "Minyatürler" İsimli Solo Piyano Eserinde İzlenimcilik Etkisi, Fine Arts, 10(1), 45-74.
• Dunn, J. (2005). Turkish Composers of the 20th Century: A Modernist Approach. Cambridge University Press.
• Ece, S. (2002). Çağdaş Türk Bestecilerinin Viyola Eserleri ve Bu Eserlerin Mesleki Müzik Eğitimi Veren Kurumlardaki Viyola Eğitimcileri Tarafından Tanınma, Eğitim Amaçlı Kullanılma ve Kullanılmama Durumları. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22(3), 93-107.
• Grove, G. (2013). Necil Kazım Akses. Oxford Music Online.
• İlyasoğlu, E. (1998). Necil Kazım Akses; Minyatürden Destana Bir Yolculuk. Yapı Kredi Yayınları.
• İşkodralı, M. E. (2019), Cumhuriyet, Türk Müziği ve Türk Beşlileri. Balkan Müzik ve Sanat Dergisi, 1(1), 23-30.
• Kahraman, M. E. & Önal, H. (2020). Minyatür Sanatının Evrimi, Pearson Journal os Social Sciences & Humanities, 5(9), 19-25.
• Karaahmet, S. (2023). Bir Tiyatro İnşa Eden Kadın: Yıldız Kenter, Tykhe, 8(15), 195-206.
• Karabiber, O. (2016). Necil Kâzım Akses’in Allegro Feroce Adlı Yapıtında Makamsal Öğeler, Akor Yapıları ve Biçim. İdil, 6(28), 31-44.
• Kolçak, O. (2006). Necil Kazım Akses. Kaştaş Yayınevi.
• Kutlu, H. (2011). Türk Beşleri ve Modernizm: Necil Kazım Akses’in Bestecilik Serüveni. Müzik ve Sanat Araştırmaları Dergisi.
• Lawson, C. (2015). Innovation in Music: The Legacy of Necil Kazım Akses. Journal of Contemporary Music Studies, vol. 12.
• Özdemir, M. (2001). Necil Kazım Akses and the Influence of Turkish Makam in Western Music Composition. International Journal of Musicology, 8(3), 46-55
• Sarıcan, S. (2021). Necil Kâzım Akses’in Piyano İçin Bestelediği Minyatürleri Üzerine Yorum Analizi ve Yapısal Çözümleme, Fine Arts, 16(1), 1-15.
• Say, A. (1998). Cumhuriyet Dönemi Türk Müziği. Müzik Ansiklopedisi Yayınları.
• Say, A. (1998). Türkiye’nin Müzik Atlası, Ofset Yapımevi.
• Saydam, E. (2010). Cumhuriyetten Günümüze Mezzo Soprano İçin Yazılmış Eserlerin İncelenmesi ve Karşılaştırılması, (Sanatta Yeterlik Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sahne Sanatları Ana Sanat Dalı Opera Sanat Dalı, İstanbul.
• Şenalp, T. (2016). Makamsal Türk Müziği Eğitimi ve İcrasında Batı Armonisi idil, 5(24). 1145- 1152.
• Şenalp, T. & Doğrusöz Dişiaçık, N. (2013). 1950’lerden Bugüne Türk Makam Müziği Nasıl Değişti? Sözlü Tarih Çalışması, Akademik Bakış Dergisi, 38(3), 1-13.
• Tarkum, E. (2018). Türk Müziği ve Batı Müziğinin Yapısal Özellikleri ve Çokseslilik Açısından İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 31-43.
• Tekelioğlu, O. (2009). Cumhuriyet Dönemi Bestecileri: Necil Kazım Akses Üzerine Bir İnceleme. Müzikolog Dergisi, 6(4), 78-99
• Tuçdemir, İ. (2007). Cumhuriyet Dönemi Müzik Kültürünün Oluşmasında Rol Oynayan Sanatçılarımız ve Türk Müziğine Katkıları. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Konferansı içinde (1-9. ss.) Türkiye: Tokat.
• Uçan, A. (2007). Makamdan Çok Sesliliğe: Türkiye’de Müzik Kültürü ve Necil Kazım Akses. Pan Yayıncılık.
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri: Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• İnternet: Atatürk Ansiklopedisi, (t.y.), (Erişim adresi: https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/necil-kazim-akses-1908-1999/?pdf=3437), (Erişim tarihi: 29.01.2025).