BASINÇ YARALARINDA KANITLARLA GÜNCEL TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 358 - 365, 03.12.2022

Handan Topan , Özlem Ceyhan

Öz

Basınç yaraları sıklıkla görülen önlenebilir önemli bir sağlık problemidir. Basınç yaraları, uzun süren yatışa bağlı olarak kemik çıkıntılarında oluşan yaralardır. Basınç yarası olan hasta fizyolojik, psikolojik ve fiziksel açıdan olumsuz olarak etkilenmektedir. Bu durum basınç yarası olan hastanın yaşam kalitesinin azalmasına neden olmaktadır. Basınç yarası gelişen hastaların hastanede yatış süreleri uzamaktadır. Yatış süresinin uzaması ile uygulanan bakımın maliyeti artmaktadır. Bu durum ülke ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir. Hastalarda morbidite ve mortalite oranlarında da artış görülmektedir. Basınç yaraları önlenebilir bir sorun olmasına karşın görülme sıklığı yüksek bir sağlık sorunudur. Burada temel amaç basınç yarasının gelişmeden önlenmesini sağlamak, basınç yarası gelişmiş ise erken dönemde tanılayıp tedavi sürecini başlatmaktır. Basınç yaralarının erken dönemde belirlenmesi ve tedavinin/bakımın uygulanması sonucu basınç yarası görülme oranı azalmaktadır. Tedavi sürecinde ilk basamak cilt değerlendirmesi yapmaktır. Cilt değerlendirmesi basınç yarası gelişmesi açısından riskli bölgelere yapılmalıdır. Hasta yakınları cilt değerlendirmesi konusunda bilgilendirilmelidir. Hastaların yeterli ve dengeli beslenmeleri de yara iyileşmesi açısından önemlidir. Basınç yaraların önlenmesinde ve tedavisinde yeterli ve dengeli beslenmenin etkili olduğu belirlenmiştir. Basınç yarası gelişme riski olan hastalarda beslenme takibi yapılmalıdır. Pozisyon değişikliği yapmak, uygun destek yüzeyin kullanılması da basınç yaralarının önlenmesinde ve tedavisinde etkili yöntemlerden biridir. Çalışmalarda birden çok destek yüzeyinden söz edilmiş ve bunlar birbiri ile kıyaslanmıştır. Basınç yaralarını önlemek ve tedavi etmek için birden çok alternatif yöntem bulunmaktadır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu yöntemlere yenileri eklenmektedir. Bunlardan en yenileri; basınç haritalama teknolojisi, soğuk atmosferik plazma uygulaması ve plateletten zengin plazma jel uygulamalarıdır. Bu derlemede basınç yaralarının tedavisinde kullanılan güncel yaklaşımlar ve bu yaklaşımların kanıtları hakkında bilgi verilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Basınç yaraları, güncel yaklaşımlar, kanıt

Kaynakça

• KAYNAKLAR 1. Padula WV, Pronovost PJ, Makic MBF, Wald HL, Moran D, Mishra MK, et al. Value Of Hospital Resources For Effective Pressure İnjury Prevention: A Cost-Effectiveness Analysis. BMJ Quality &Safety 2018; 28:132-141.
• 2. Edsberg LE, Black JM, Goldberg M, McNichol L, Moore L, Sieggreen M. Revised National Pressure Ulcer Advisory Panel Pressure İnjury Staging System: Revised Pressure İnjury Staging System. Journal of Wound Ostomy&Continence Nursing 2016;43(6):585-597.
• 3. Gorecki C, Brown JM, Nelson EA, Briggs M, Schoonhoven L, Dealey C, et al. Impact Of Pressureulcers On Quality Of Life İn Olderpatients: A Systematic Review. Journal of the American Geriatrics Society 2009;57 (7):1175-1183.
• 4. Jackson DE, Durrant LA, Hutchinson M, Ballard CA, Neville S, Usher K. Living With Multiple Losses: İnsights From Patients Living With Pressure İnjury. Collegian 2018;25 (4):409-414.
• 5. Liu Y, Wu X, Ma Y, Li Z, Cao J, Jiao J, et al. The Prevalence, İncidence, And Associated Factors Of Pressure İnjuries Among İmmobile İnpatients: A Multicentre, Cross-Sectional, Exploratory Descriptive Study İn China. International Wound Journal 2019;16(2):459-466.
• 6. Spetz J, Brown DS, Aydin C, Donaldson N. The Value Of Reducing Hospital Acquired Pressure Ulcer Prevalence: An İllustrative Analysis. Journal of Nursing Administration 2013;43(4):235-241.
• 7. Theisen S, Drabik A, Stock S. Pressure Ulcers İn Older Hospital İs Edpatient Sandits İmpact On Length Of Stay: A Retrospective Observational Study. Journal of Clinical Nursing 2012;21(3-4):380-387.
• 8. Demarr´e L, Van Lancker A, Van Hecke A, Verhaeghe S, Grypdonck M, Lemey J et al. The Cost Of Prevention And Treatment Of Pressure Ulcers: A Systematic Review. International Journal of Nursing Studies 2015; 52(11):1754-7. http://dx.doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2015.06.006.
• 9. Koç S. Basınç Yarası Bakım Deneyimlerimiz Ve Maliyet Analizi, Acıbadem Hemşirelik Grubu, Accessed 29.12.2021.http://www.Acibademhemsirelik.Com/E-Dergi/88/Docs/Makale-1.Pdf.
• 10. National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP). New 2016 Prevention And Treatment Of Pressure. Accessed 29.12.2021.
• 11. Gencer ZE, Özkan Ö. Basınç Ülserleri Sürveyans Raporu. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi 2015;13:26-30.
• 12. Katran HB. Bir Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesinde Bası Yarası Görülme Sıklığı Ve Bası Yarası Gelişimini Etkileyen Risk Faktörlerinin İrdelenmesi. G.O.P. Taksim E.A.H. Jaren 2015;1(1):8-14.
• 13. Kıraner E, Terzi B, Ekinci Uzun A, Tunalı B. Yoğun Bakım Ünitemizdeki Basınç Yarası İnsidansı Ve Risk Faktörlerinin Belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi 2016;20(2):78-83.
• 14. Tel H, Özden D, Çetin GÇ. Yatağa Bağımlı Hastalarda Basınç Yarası Gelişme Riski Ve Hemşirelerin Bu Hastalara Uyguladıkları Önleyici Bakım. Hemșirelikte Araștırma Geliştirme Dergisi 2006;1:2.
• 15. Uzun O, Tan M. A Prospective, Descriptive Pressure Ulcer Risk Factors And Prevalence Study At A University Hospital İn Turkey. Ostomy Wound Manage 2007;53:44-56.
• 16. Anthony D, Papanikolaou P, Parboteeah S, Saleh M. Do Risk Assessment Scales For Pressure Ulcers Work? J TissueViability 2010;19:132-6.
• 17. Terekeci H, Küçükardalı Y, Top C, Önem Y, Celik S, Öktenlı Ç. Risk Assessment Study Of The Pressure Ulcers İn Intensive Care Unit Patients. Eur J Intern Med 2009;20:394-7.
• 18. Seongsook J, Ihnsook J, Younghee L. Validity Of Pressure Ulcer Risk Assessment Scales; Cubbinand Jackson, Bradenand Douglas Scale. Int J Nurs Stud 2004; 41(2): 199-204.
• 19. Serpa FL, Gouveiasantos VLC, Gonçelvas TC et al. Predictive Validity Of Braden Scale For Pressure Ulcers Risk İn Critical Care Patients. Rev. Latino-am. Enfermagem 2011;19:50-7.
• 20. Beeckman D, Defloor T, Schoonhoven L, Vanderwee K. Knowledge And Attitudes Of Nurses On Pressure Ulcer Prevention: A Cross-Sectional Multicenter Study İn Belgian Hospitals. World Views Evid Based Nurs 2011;8:166-76.
• 21. Cooper L,Vellodi C, Stansby G, Avital L. The Prevention And Management Of Pressure Ulcers: Summary Of Updated NICE Guidance. Journal of Wound Care 2015;24: 4.
• 22. Gündüz B. Bası Yaralarının Önlenmesi. Türkiye Klinikleri Journal International Medical Sciences 2007;3:25-31.
• 23. Riordan J, Voegelı D. Prevention And Treatment Of Pressure Ulcers. Br J Nurs (Tissue Viability Supplement) 2009;18:20-7.
• 24. Stratton R, Ek A, Engfer M, Moore Z, Rıgby P, Wolfe R et al. Enteral Nutritional Support İnprevention And Treatment Of Pressure Ulcers: A Systematic Reviewand Meta-Analysis. Ageing Res Rev 2005;4(3):422-50.
• 25. Tokgöz SO, Demir O. Nöroloji Yoğun Bakım Ünitesinde Bası Yara İnsidansı Ve Risk Faktörleri. Selçuk Üniv. Tıp Derg 2010;26(3):95-98.
• 26. Nixon J, Cranny G, Iglesıas C, Nelson E, Hawkıns K, Phıllıps A et al.. Randomised, Controlledtrial Of Alternating Pressure Mattresses Compared With Alternating Pressure Overlays For The Prevention Of Pressure Ulcers: Pressure (Pressure Relieving Support Surfaces) Trial. BMJ 2006;332:1-5.
• 27. Özkan E, Turhan K. Yatağa Bağımlı Hastalarda Pozisyon Süresinin Basınç Yarası Oluşumu Üzerine Etkisi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci 2019;11(3):246-54.
• 28. Beeckman D, Serraes B, Anrys C, Van Tiggelen H, Van Hecke A, Verhaeghe S. A Multicentre Prospective Randomised Controlled Clinical Trial Comparing The Effectiveness And Cost Of A Static Air Mattress And Alternating Air Pressure Mattress To Prevent Pressure Ulcers İn Nursing Home Residents. Int J Nurs Stud 2019;97:105-113.
• 29. Van Leen M, Schols J. Pressure Relief, Visco-Elastic Foam With Inflated Air? A Pilot Study İn A Dutch Nursing Home. Healthcare 2015;3:78-8.
• 30. Shakibamehr J, Rad M, Akrami R, Rad M. Effectiveness Of Tragacanth Gel Cushions İn Prevention Of Pressureulcer İn Traumatic Patients: A Randomized Controlled Trial. J Caring Sci 2019;8(1):45-9.
• 31. Boyko TV, Longaker MT. and Yang1 GP. Review Of The Current Management Of Pressure Ulcers. Advances In Wound Care 2016;00:00.
• 32. Oliveira KF, Rodrigues PL, Barichello E, Chavaglia SRR, Cunha DF, Ferreira MBG et all. Bioimpedance As An İndicator İn The Distribution Of İnterface Pressure İn Vulnerable Regions For Pressure Ulcers: A Preliminary Study Int J Nurs Pract. 2019;25: 2738.
• 33. Taşcı Bozbaş G, Gürer G. Bası Yaralarında Güncel Tedavi Yaklaşımları. Sakarya Medical Journal 2011;4:118-125.
• 34. Ellis M. Understanding The Latest Guidance On Pressure Ulcer Prevention. Journal of Clinical Nursing 2016;30:4.
• 35. Kanamori LF,Walker RM, Gillespie BM, Clark J, Suhail AR, Thalib L. Effectiveness Of Different Topical Treatments İn The Healing Of Pressure Injuries: A Network Meta-Analysis. The Society for Post-Acute and Long-Term Care Medicine (JAMDA) 2018; 1525-8610.
• 36. Akbıyık A. Enfekte Basınç Ülserinin İyileşmesinde Soğuk Atmosferik Plazma Uygulamasının Etkinliğinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (2019).
• 37. Uçar Ö. Basınç Yarasının Bakımında Plateletten Zengin Plazma Jel Ve Serum Fizyolojik İle Yapılan Pansumanların İyileşme Süreci Ve Maliyet Açısından Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Zonguldak. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, (2019).