Transkütan Elektriksel Sinir Stimülasyonu ve Gebelik, Doğum, Doğum Sonu Süreçte Kullanım Alanları

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 62 - 73, 03.04.2023

Derya Öztürk Özen , Gülten Koç

Öz

Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu, sık kullanılan bir elektroanaljezi yöntemidir. Ağrının giderilmesinde, cilde yerleştirilen elektrodlar aracılığı ile düşük voltajlı elektrik akımı uygulamaktadır. Transkütan elektriksel sinir stimülasyonunun birçok alanla analjezik etkisinden faydalanılmaktadır. Bu alanlar arasında; postoperatif ağrı, posttravmatik ağrı, kemik kırıkları, dismenore, gebelik, doğum ve doğum sonu akut ağrıya neden olan sorunların yanında bel ağrısı, artrit, trigeminal nevralji gibi kronik rahatsızlıklara bağlı oluşan ağrının giderilmesi yer almaktadır. Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu; gebelik, doğum ve doğum sonu süreçte farklı sebeplerden kaynaklanan akut ağrıların giderilmesinde kullanılabilmektedir. Kullanım alanları olarak gebelikte özellikle son trimesterde yaşanan bel ağrısı ve pelvik ağrı, doğum eyleminde; doğum ağrısı, doğum sonu dönemde; abdominal ağrı, perineal ağrı ve disparoni ile sezaryen doğum sonrası, insizyon bölgesinden kaynaklanan ağrı gibi yaşanabilecek ağrıların azaltılması ve giderilmesinde kullanılmaktadır. Transkütan elektriksel sinir stimülasyonunun gebelik, doğum ve doğum sonu süreçte yaşanabilecek ağrının azaltılmasının yanında analjezik ihtiyacını da azaltarak konfor, memnuniyet ve rahatlamayı arttırdığına yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Kadınlar için hassas bir dönem olan gebelik, doğum ve doğum sonu süreçte invazif olmayan, kullanımı kolay, ekonomik bir yöntem olan transkütan elektriksel sinir stimülasyonunun kullanımı, kadınların bu hassas süreci daha sağlıklı ve kaliteli geçirmesine katkı sağlamaktadır. Perinatal alanda çalışan ebe ve hemşirelerin de uygulamada transkütan elektriksel sinir stimülasyonunu kullanmaları, onların bakım kalitesini arttırmakla birlikte bağımsız rol ve fonksiyonlarının da artmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağrı, transkütanöz elektriksel sinir stimulasyonu, analjezi, hemşire ebeler

Kaynakça

• Şahin E. Transkütan elektriksel sinir stimulasyonu. İçinde: Beyazova M, Gökçe Kutsal Y, editörler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. 3. Basım. Ankara, Güneş Tıp Kitabevleri, 2016: 761-768.
• DeSantana JM, Wals DM, Vance C, Rakel BA, Sluka, KA. Effectiveness of transcutaneous electrical nerve stimulation for treatment of hyperalgesia and pain. Curr Rheumatol Rep. 2008;10(6):492-499.
• Tuncer T. Elektroterapi. İçinde: Beyazova M, Gökçe Kutsal Y, editörler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. 3. Basım. Ankara, Güneş Tıp Kitabevleri, 2016: 745-760.
• Johnson, M. Transcutaneous electrical nerve stimulation: Mechanisms, clinical application and evidence. Rev Pain. 2007;1(1):7-11.
• Karacan İ, Koyuncu H. Fiziksel tıp ve rehabilitasyonda elektroterapi. 2. Basım. Ankara, Öncü Basımevi, 2003.
• Quittan M, Bily W, Crevenna R, Fialka-Moser V, Grestenberger W, Hofer C, et al. Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation (TENS) in patients with pregnancy-ınduced low back pain and/or pelvic girdle pain. Phys. Medizin Rehabilitationsmedizin Kurortmedizin. 2016;26(2):91-95.
• Keskin EA, Onur O, Keskin H L, Gumus II, Kafali H, Turhan N. Transcutaneous electrical nerve stimulation improves low back pain during pregnancy. Gynecol Obstet Invest. 2012;74(1):76-83.
• Galfat DR, Mishra A. Management of low back pain in pregnancy with transcutaneous electrical nerve stimulation-a prospective study. Obstet Gynecol. 2019;7(4):645-648.
• Wahyuni S, Hartati L, Dewi N P, Sari J. Comparison transcutaneous electrical nerve stimulation kinesio taping and decreasing to scale back pain ın pregnant women under third trimester ın public health district juwiring klaten, Indonesia. In Proceedings of the International Conference on Applied Science and Health. 2017;204-209.
• Kayman Kose S, Arioz DT, Toktas H, Koken G, Kanat Pektas M, Kose M, et al. Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) for pain control after vaginal delivery and cesarean section. J Matern Fetal Neonatal Med. 2014;27(15):1572-1575.
• de Sousa L, Gomes Sponholz FA, Nakano AMS. Transcutaneous electrical nerve stimulation for the relief of post‐partum uterine contraction pain during breast‐feeding: A randomized clinical trial. J Obstet Gynaecol Res. 2014;40(5):1317-1323.
• Fagevik Olsén M, Elden H, Dahmén Janson E, Lilja H, Stener Victorin E. A comparison of high-versus low-intensity, high-frequency transcutaneous electric nerve stimulation for painful postpartum uterine contractions. Acta Obstet Gynecol Scand Suppl. 2007;86(3):310-314.
• Lima LEA, Lima ASO, Rocha CM, Santos GF, Bezerra AJR, Hazime FA, et al. High and low frequency transcutaneous electrical nerve stimulation in post-cesarean pain intensity. Fisioter. Pesqui. 2014;21(3):243-248.
• Kasapoğlu I, Kasapoğlu Aksoy M, Çetinkaya Demir B, Altan L. The efficacy of transcutaneous electrical nerve stimulation therapy in pain control after cesarean section delivery associated with uterine contractions and abdominal incision. Turk J Phys Med Rehab. 2020;66(2):169-175.
• Mehendale PA, Revadkar MT. Effect of acupuncture TENS versus conventional TENS on post cesarean section incision pain. Int J Reprod Contracept Obstet Gynecol. 2018;7(9):3738-3743.
• Alves EM, Rabêlo TN, Santos MG, Souza IG, Lima PA, Santana L. Transcutaneous electric nerve stimulation for post-cesarean section analgesia. LSRev Dor. São Paulo. 2015;16(4):263-266.
• Dionisi B, Senatori R. Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation on the postpartum dyspareunia treatment. J. Obstet. Gynaecol. Res. 2011;37(7):750–753.
• Sezer NY, Koç G. Doğum salonunda çalışan ebe ve hemşirelerin doğum ağrısının yönetiminde kullanılan nonfarmakolojik yöntemleri bilme ve kullanma durumları. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2020;5(3):432-438.
• Sağlık Bakanlığı. Hemşirelik Yönetmeliği. Resmi Gazete, 2010, 27515: 20100308-4.
• Tarakçı E. Transkutenöz elektiriksel sinir stimülasyonu. İçinde: Razak Özdinçler A, editör. Fiziksel Modaliteler ve Elektroterapi. 2. Basım, İstanbul, İstanbul Medikal Yayıncılık, 2016:127-139.
• Şimşek N, Kırdı N, Savcı S, Meriç A, Çetişli Korkmaz N, Fırat T ve ark. Transkutenöz Elektiriksel Sinir Stimülasyonu. İçinde: Kırdı N, editör. Elektroterapide temel prensipler ve klinik uygulamalar. 1. Basım. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2016: 100-111.
• Dalkılınç M. Transkutenöz elektiriksel sinir stimülasyonu (TENS). İçinde: Ünal E, editör. Kanıta dayalı elektroterapi. 2. Basım. Ankara, Pelikan Yayıncılık, 2016: 43-62.
• American College of Obstetricians and Gynaecologists. 2018. Cesarean birth (C-section) [Available from: https://www.acog.org/Patients/FAQs/Cesarean-Birth-C Section#cesarean]
• Karaoğlan B. Modaliteler. İçinde: Beyazova M, Gökçe Kutsal Y, editörler. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon el kitabı. 1. Basım. Ankara, Güneş Kitabevi, 2003:355-366.
• Güven MA, Yılmaz B. Gebelik öncesi ve doğum öncesi bakım: Devamlılığın bir parçası. İçinde: Tanır H.M, Şener T, editörler. Obstetri normal ve sorunlu gebelikler. 5. Basım. Ankara, Güneş Tıp Kitabevi, 2018:111-137.
• Amanak K, Karaçam Z. Sezaryen ile doğum yapan kadınların postpartum erken dönemde öz bakım ve bebek bakımı konularında yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Tepecik Eğit Hast Derg. 2018;28(1):17-22.
• Erbaş N. Sezaryen sonrası fonksiyonel sağlık örüntüleri modeline göre verilen bakımda kadınların yaşadığı sorunlar ve hemşirelik tanılarının belirlenmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2017;9(1):15-29.
• Şahin NH, Güngör İ, Sömek A. Kadınların doğum yöntemlerine ilişkin görüşleri ve erken postpartum dönemdeki sorunlarının belirlenmesi: Bir özel hastane örneklemi. Jinekol. Obstet. Derg. 2007;21(4):197-204.
• Martins ES, Tavares TMCL, Lessa PRA, Aquino PS, Castro RCM, Pinheiro AKB. Acupuncture treatment: Multidimensional assessment of low back pain in pregnant women. Rev Esc Enferm USP. 2018;52:1-9.
• Silva FCB, Brito RS, Carvalho JBL, Lopes TRG. Using acupressure to minimize discomforts during pregnancy. Rev Gaúcha Enferm. 2016;37(2):e54699.
• Akköz Çevik S, Karaduman S. The effect of sacral massage on labor pain and anxiety: A randomized controlled trial. Jpn J Nurs Sci. 2019;17(1):1–9.
• Santana LS, Gallo RBS, Ferreira CHJ, Duarte G, Quintana SM, Marcolin AC. Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) reduces pain and postpones the need for pharmacological analgesia during labour: a randomised trial. J Physiother. 2016;62(1):29–34.
• Pitangui ACR, Araújo RC, Bezerra MJS, Ribeiro CO, Nakano MS. Low and high- frequency TENS in post-episiotomy pain relief: a randomized, double-blind clinical trial. Braz J Phys Ther. 2014;18(1):72-78.
• Zakariaee SS, Shahoei R, Nosab LH, Moradi G, Farshbaf M. The effects of transcutaneous electrical nerve stimulation on post-episiotomy pain severity in primiparous women: A Randomized, controlled, placebo clinical trial. Galen Med J. 2019;8:e1404.
• Pitangui ACR, Sousa L, Gomes FA, Ferreira CHJ, Nakano AMS. High-frequency TENS in post-episiotomy pain relief in primiparous puerpere: A randomized, controlled trial. J. Obstet. Gynaecol. Res. 2012;38 (7):980–987.
• Alpay V. Maternal fizyoloji. İçinde: Ceylan Y, Yıldırım G, Gedikbaşı A, Aslan H, Gül A, editörler. Williams Obstetrik. 4. Basım. İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, 2016: 107-138.
• Ekdahl AS, Olsén MF, Jendman T, Gutke A. Maintenance of physical activity level, functioning and health after non-pharmacological treatment of pelvic girdle pain with either transcutaneous electrical nerve stimulation or acupuncture: a randomised controlled trial. BMJ open, 2021;11(10), e046314.
• Kömürcü N, Bertiken Ergin A. Doğum ağrısının kontrolünde non-farmakolojik yöntemler. İçinde: Kömürcü N, Bertiken Ergin A, editörler. Doğum Ağrısı ve Yönetimi, 1. Basım. İstanbul, Bedray Basın Yayıncılık, 2013: 57-144.
• Vural G. Doğum eylemi. İçinde: Taşkın L, editör. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 16. Basım. Ankara, Akademisyen Kitabevi, 2020: 275-304.
• Chao AS, Chao A, Wang TH, Chang YC, Peng HH, Chang SD., et al. Pain relief by applying transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) on acupuncture points during the first stage of labor: A randomized double-blind placebo-controlled trial. Pain. 2007;127(3):214-220.
• Shahoei R, Shahghebi S, Rezaei M, Naqshbandi S. The effect of transcutaneous electrical nerve stimulation on the severity of labor pain among nulliparous women: A clinical trial. Complement Ther Clin Pract. 2017;28:176-180.
• Báez-Suárez A, Martín-Castillo E, García-Andújar J, García-Hernández JA, Quintana- Montesdeoca MP, Loro-Ferrer J.F. Evaluation of different doses of transcutaneous nerve stimulation for pain relief during labour: a randomized controlled trial. Trials. 2018;19(1):1-10.
• Regis MM, Honório GJS, Santos KM, Luz SCT, Luz CM, Roza T. The effect of transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) and cryotherapy in the relief of pain during labor. MTP&Rehab Journal. 2017;15:461.
• Peng T, Li X, Zhou S, Xiong Y, Kani Y, Cheng H. Transcutaneous electrical nerve stimulation on acupoints relieves labor pain: A non-randomized controlled study. Chin J Integr Med. 2010;16(3):234–238.
• Báez Suárez A, Martín Castillo E, García Andújar J, García Hernández JÁ, Quintana Montesdeoca MP, Loro Ferrer JF. Evaluation of the effectiveness of transcutaneous nerve stimulation during labor in breech presentation: a case series. J Matern Fetal Neonatal Med. 2021;34(1):24-30.
• Samadzadeh S, Rezavand N, Yari M, Rezaei M, Faizmahdavi H, Hematti M. Comparison of entonox and transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) in labor pain. J. Medical Biomed. Sci. 2017;6(2):11-16.
• Rashtchi V, Maryami N, Molaei B. Comparison of entonox and transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) in labor pain: A randomized clinical trial study. J Matern Fetal Neonatal Med. 2020;1-5.
• Shaban MM. Labor pain relief using transcutaneous electrical nerve stimulation, maternal and fetal impacts: a randomized-controlled study. Journal of Evidence-Based Women’s Health Journal Society. 2013;3(4):178-182.
• Karlinah N, Irianti B. Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) on the Pain Intensity Phase I Stage of Labor Active In Bidan Praktik Mandiri Rahmadina Rosa 2019. Science Midwifery. 2020;8(2):39-43.
• Baker RMA, Rashad WAE. Effect of transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) on pain ıntensity among multipara women during the first stage of labor. Brain. 2016;6,7.
• Aghamohammadi A, Zafari M, Moslemi L. Usıng of trascutaneous electrıcal nerve stımulatıon ın acupuncture poınts for reducıng labor paın. Zahedan Journal of Research ın Medıcal Scıences. 2013;15(2):32-35.
• Farra HAA, Shalaby HS, Fahmy AA, Nawara M. The safety and efficacy of transcutaneous nerve stimulation (TENS) in reducing vaginal delivery labor pain: Randomized controlled clinical trial. Open J Obstet Gynecol. 2020;10(5):657-670.
• Njogu A, Qin S, Chen Y, Hu L, Luo Y. The effects of transcutaneous electrical nerve stimulation during the first stage of labor: a randomized controlled trial. BMC Pregnancy Childbirth. 2021;21(1):1-8.
• Dowswell T, Bedwell C, Lavender T, Neilson JP. Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) for pain relief in labour. Cochrane Database Syst Rev. 2009;(2):CD007214-CD007214.
• Rezaeyan M, Geranmayeh M, Direkvand-Moghadam A. Comparison of transcutaneous electrical nerve stimulation and lidocaine on episiotomy complication in primiparous women: A randomized clinical trial. Iran J Nurs Midwifery Res. 2017;22(1):26–30.
• Thuvarakan K, Zimmermann H, Gazerani P. Transcutaneous electrical nerve stimulation as a pain‐relieving approach in labor pain: A Systematic review and meta‐analysis of randomized controlled trials. Neuromodulation: Technology at the Neural Interface. 2020;23(6):732-746.
• Coşkun A, Aslan E. Doğum sonu dönem. İçinde: Tankuter K, editör. Kadın Sağlığı ve Hastalıları Hemşireliği El Kitabı. 1. Basım. İstanbul, Promat Basım Yayım San. ve Tic. A.Ş., 2016: 237-292.
• Bertiken Ergin A, Özdamar D. Postpartum dönem ve ağrı. İçinde: Kömürcü N, Bertiken Ergin A, editörler. Doğum Ağrısı ve Yönetimi, 1. Basım. İstanbul, Bedray BasınYayıncılık, 2013: 145-165.
• Kintu A, Abdulla S, Lubikire A, Nabukenya MT, Igaga E, Bulamba F, et al. Postoperative pain after cesarean section: Assessment and management in a tertiary hospital in a low- income country. BMC Health Serv Res. 2019;19(1):1-6.
• Karlström A, Engström-Olofsson R, Norbergh KG, Sjöling M, Hildingsson I. Postoperative pain after cesarean birth affects breastfeeding and ınfant care. JOGNN. 2007;36(5):430-440.
• Jin J, Peng L, Chen Q, Zhang D, Ren L, Qin P, et al. Prevalence and risk factors for chronic pain following cesarean section: a prospective study. BMC Anesthesiol. 2016;16(1):1-11.
• Karaçam Z. Çalışır H. İlk kez doğum yapan kadınlarda gebelik öncesi ve doğum sonrası dönemlerde disparoni görülme sıklığı ve ilişkili durumlar. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(3): 205-213.
• Leeners B, Hengartner MP, Ajdacic-Gross V, Rössler W, Angst J. Dyspareunia in the context of psychopathology, personality traits, and coping resources: Results from a prospective longitudinal cohort study from age 30 to 50. Arch Sex Behav. 2015;44(6):1551-1560.
• Alper S. Transkutan Elektriksel Sinir Stimulasyonu. Beyazova M, Gokce Kutsal Y, editörler. Fiziksel tıp ve rehabilitasyon. 3. Baskı. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2016.
• Erden S, Şenol Çelik S. Bir elektro analjezi yöntemi: Transkütan elektriksel sinir stimülasyonu ve hemşirenin rolleri. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015; 2(1):50-60.