Anayasal İktisat Teorisi Perspektifinden Yerel Mali Özerklik(The Local Fiscal Autonomy from The Perspective of Constitutional Economics Theory)

Yıl 2016, Cilt: 23 Sayı: 2, 337 - 351, 25.08.2016

Betül Hayrullahoğlu

https://doi.org/10.18657/yecbu.40737

Öz

Anayasal İktisat Teorisi devletin güç ve yetkilerinin nasıl sınırlandırılabileceğini ve nasıl sınırlandırılması gerektiğini incelemektedir. Bu kapsamda Anayasal iktisatçılar tarafından, hazırlanacak olan ekonomik anayasa ile devletin vergilendirme yetkisinin belli bir kısmının yerel yönetimlere devredilmesi gerektiği savunulmaktadır. Çalışma, üniter ve federal yapılı devletlerde vergilendirme yetkisinin yerel yönetimlere devrini ve yerel mali özerklik olgusunu olumlu ve olumsuz yönleriyle objektif bir bakış açısıyla incelemeyi amaçlamaktadır.

The constitutional economics theory examines how government’s power and authority could be limited and how should be limited. In this context, through the instrument of economic constitution, it is argued by constitutional economists that, a certain part of government’s tax-raising power should be transferred to local governments. This study aims to analyse the transfer of governments’ tax-raising powers to local governments in unitary and federal states and to research the local fiscal autonomy phenomenon in its positive and negative aspects from an objective point of view. 

Anahtar Kelimeler

Anayasal İktisat, Mali Federalizm, Mali Özerklik, Ekonomik Anayasa, Desantralizasyon

Kaynakça

• Aktan, C. C., Dileyici, D. (2007). Siyasal Süreçte Enformasyon Sorunları ve Demokrasinin Başarısızlığı. C. C. Aktan ve D. Dileyici (Ed.), Modern Politik İktisat Kamu Tercihi (s. 81-121). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Aktan, C. C., Dileyici, D. (2012). Devlet Niçin Başarısız? Kamu Ekonomisindeki Etkinsizliklerin Kaynakları. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Dilek Dileyici (Ed.), “Yeni” Maliye (s. 433-470). Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No:2012/420.
• Aktan, C. C., Sakal, M., Dileyici, D. (2007). Bürokratik Davranışların Ekonomik Teorisi: Kamu Tercihi Yaklaşımı Açısından Bir Değerlendirme. C. C. Aktan ve D. Dileyici (Ed.), Modern Politik İktisat Kamu Tercihi (s. 177-199). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Aktan, C. C. (2008). Yeni İktisat Okulları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Arıkan, Z. (1994). Demokratik Gelişim Sürecinde Vergilendirme Yetkisinin Kullanımı ve Sınırları (Türkiye Analizi). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Blochliger, H., Vammalle, C. (2012). Reforming Fiscal Federalism and Local Government: Beyond the Zero-Sum Game, OECD Fiscal Federalism Studies, OECD Publishing, doi: 10.1787/9789264119970-en http://dx.doi.org/10.1787/9789264119970 -en, (15/06/2015).
• Buchanan, J.. M. (1991a). Pozitif Kamu Tercihi Teorisi ve Normatif Temelleri. Coşkun Can Aktan (Çev.), Aytaç Eker, Coşkun Can Aktan (Ed.), Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat (s. 58-78). İzmir.
• Buchanan, J.. M. (1991b). Kamu Tercihi Yaklaşımı. Mehmet Tosuner (Çev.), Aytaç Eker, Coşkun Can Aktan (Ed.), Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat (s. 29-42). İzmir.
• Buchanan, J.. M. (1986). The Constitution of Economy Policy. http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/economic-sciences/laureates/1986/buchanan-lecture.html, (31.05.2015).
• Çoban, H. (2008). Mali Yerinden Yönetim (Mali Yerelleşme) ve Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Yapısının Mali Yerinden Yönetim Bakımından Değerlendirilmesi. Dilek Dileyici, Özlem Özkıvrak ve Tarık Vural (Ed.), 1. Ulusal Yönetim ve Ekonomi Bilimleri Konferansı’nda Sunulan Bildiriler Kitabı (s. 261-272). İzmir: Sobiad.
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2001). Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporu Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Dileyici, D. (2012). Devletin Mali Alandaki Rol ve Fonksiyonlarındaki Değişim. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Dilek Dileyici (Ed.), “Yeni” Maliye (s. 489-511). Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No:2012/420.
• Dileyici, D., Vural, T. (2012). İdarelerarası Rekabet ve Mali Yerinden Yönetim. Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Dilek Dileyici (Ed.), “Yeni” Maliye (s. 225-247). Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No:2012/420.
• Egeli, H., Diril, F. (2012). Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik ve Vergilendirme Yetkisi. Sayıştay Dergisi, (84), 26-44.
• Eryılmaz, B. (2007). Kamu Yönetimi. İstanbul: Erkam Matbaası.
• Gökbunar, R. (1995). Maliye Politikalarına Anayasal İktisat Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 1(1), 119-138.
• Gökbunar, R. (1997). Kamu Finansmanında Demokratikleşme ve Ekonomik Anayasa Önerisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Prof. Şükrü Postacıoğlu’na Armağan, 1-9.
• Gökbunar, R., Yanıkkaya, H. (2004). Etkin Devlet ve Ekonomik Gelişme, Ankara: Odak Yayın ve Dağıtım.
• Hatipoğlu, C. (2005). Yerel Yönetimler ve Vergilendirme Yetkileri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hepaksaz, E. (2007). Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat Teorisi Perspektifinden Anayasal Mali Reform. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44(514), 89-109.
• Işık, A., Sakal, M., Meriç, M. (2010). Anayasal İktisat Teorisi ve Mali Kurallar: Türkiye’de Uygulanabilirliği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 1-25.
• Keçeci, B. (2008). Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Vergilendirme Yetkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Meriç, M., Sakal, M. (2005). Yerel Yönetimler ve Finansmanı, İzmir: Birleşik Yayıncılık.
• Mueller, D. C. (1976). Public Choice: A Survey. Journal of Economic Literature, 14(2), 395-433.
• Oates, W. E. (2005). Toward a Second-Generation Theory of Fiscal Federalizm. International Tax and Public Finance. 12(4), 349-373.
• Öner, E., Mutluer, K. (2011). Mahalli İdarelerin Gelir ve Giderlerinin Yapısal Durumu ve Bunların Düşündürdükleri. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı, IV. Yerel Yönetimlerin Mali Yönetimi Forumu’nda Sunulan Bildiri, http://193.25.125.6/Yerel_Yonetimler_Forumu_2011/Sunum_Metinleri/Erdogan_Oner_Kamil_Mutluer.PDF (27/05/2015).
• Özel, M. (2009). Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Bölgelerarası Dengesizlik ve Yeni Yönetsel Birim Arayışları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 64(1), 165-199.
• Rodden, J. (2004). Comperative Federalism and Decentralization on Meaning and Measurement. Comperative Politics. 36(4), 481-500.
• Rowley, C. K. (1997). The Relevance of Public Choice for Constitutional Political Economy. Charles K. Rowley (Ed.), Constitutional Political Economy in a Public Choice Perspective. (s. 1-10). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Sakal, M., Şahin, E. A. (2009). Anayasal İktisatın Temel Felsefesi ve Türkiye’de Uygulanabilirlik Koşulları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 75-114.
• Savaş, V. (2000). İktisatın Tarihi, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Smoke, P. (2001). Fiscal Decentralization in Developing Countries A Review of Current Concepts and Practice. United Nations Research Institute for Social Development, Democracy, Governance and Human Rights Programme Paper, (2), 1-43.
• Stiglitz, J. E. (1994). Kamu Kesimi Ekonomisi Cilt II, Ömer Faruk Batırel (Çev.), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayın No: 549.
• Tanzi, V. (2000). On Fiscal Federalism: Issues to Worry About. http://www.imf.org /external/pubs/ft/seminar/2000/fiscal/tanzi.pdf (15/06/2015).
• Topal, K. A. (2005). İdarelerarası Mali İlişkiler: Türkiye ile AB Ülkelerine İlişkin Bir Karşılaştırma. Amme İdaresi Dergisi, 38(2), 25-50.
• Tosuner, M. (1989). 1980 Sonrası Türk Vergi Sisteminin Yapısı ve Gelişimi. İzmir: Bayraklı Matbaacılık.
• Tosuner, M. (1995). Mahalli İdarelerde Vergilendirme Yetkisi. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi. 10(II), 259-272.
• Tosuner, M., Arıkan, Z. (2012). Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümü ve Türk Vergi Yargısı, İzmir.
• Tüğen, K. (2013). Devlet Bütçesi. İzmir: Bassaray Matbaası.
• Türkoğlu, İ. (2009). Yerel Yönetimlerde Mali Reform Arayışları: Türkiye’de Belediyelerde Mali Özerklik ve Belediye Başkanlarının Mali Özerklik Algılaması. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No:2009/389.
• Ulusoy, A., Akdemir, T. (2009). Yerel Yönetimler ve Mali Özerklik: Türkiye ve OECD Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 259-287.
• Ulusoy, A., Akdemir, T. (2013). Mahalli İdareler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• United Nations Population Fund (UNFPA). (2000). UNFPA and Government Decentralization: A Study of Country Experiences, New York: Office of Oversight and Evaluation United Nations Population Fund.
• Yılmaz, H., H., Emil, F., M., Kerimoğlu, B. (2012). Yerel Yönetimler Maliyesi, Ankara: Mali Hizmetler Derneği Yayın No: 10.
• Yereli, A. B. (2016). Yeni Türkiye Cumhuriyeti Anayasası İçin Bir Ekonomik Anayasa Önerisi. http://ahmetburcinyereli.com/Ekonomik%20Anayasa%20Onerisi.pdf (02/04/2016).