Pozitif Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkileri: Kamu Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2018, Cilt: 25 Sayı: 3, 863 - 878, 28.12.2018

Mutlu Tokmak

https://doi.org/10.18657/yonveek.419469

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı pozitif psikolojik sermaye ile tükenmişlik
evreleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaçla pozitif psikolojik
sermaye unsurlarının (öz yeterlilik, umut, psikolojik dayanıklılık, iyimserlik)
tükenmişlik boyutları üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla alan araştırması
yapılmıştır. Kamu çalışanları (N=298) üzerinde yapılan alan araştırmasında
Maslach Tükenmişlik Envanteri ve Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği
kullanılmıştır. Elde edilen veriler korelasyon ve regresyon analizleri ile test
edilmiştir. Araştırma sonucunda pozitif psikolojik sermaye unsurları ile
tükenmişlik boyutları arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu
ortaya çıkmıştır. Özellikle pozitif psikolojik sermaye unsurlarından iyimserlik
ve öz yeterlilik boyutlarının; duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük kişisel
başarı hissinden oluşan tükenmişlik boyutları üzerinde azaltıcı etkisi olduğu
görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikolojik Sermaye, Tükenmişlik

Kaynakça

• Arı, G. S., & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
• Avey, J. B., Avolio, B. J., Crossley, C. D., & Luthans, F. (2009). Psychological Ownership: Theoretical Extensions, Measurement and Relation to Work Outcomes, Journal of Organizational Behavior, 30(2), 173-191.
• Avey, J. B., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta‐Analysis of The İmpact of Positive Psychological Capital on Employee Attitudes, Behaviors, and Performance, Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127-152.
• Brewer, E. W., & Clippard, L. F. (2002). Burnout and Job Satisfaction Among Student Support Services Personnel, Human Resource Development Quarterly, 13(2), 169-186.
• Cordes, C. L., Dougherty, T. W., & Blum, M. (1997). Patterns of Burnout Among Managers and Professionals: A Comparison of Models, Journal of Organizational Behavior, 18 (6), 685-701.
• Çetin, F., & Basım, H. N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
• Çetin, F., Şeşen, H., & Basım, H. N. (2013). Örgütsel Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Sürecine Etkileri: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 95-108.
• Çimen, M., & Ergin, C. (2001). Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 43(2), 169-176.
• Çimen, S. (2007), İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Yaşantıları Ve Yeterlik Algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W. B. (2000). A Model of Burnout and Life Satisfaction Amongst Nurses, Journal of Advanced Nursing, 32(2), 454-464.
• Earvolino‐Ramirez, M. (2007). Resilience: A Concept Analysis, Nursing Forum , 42 (2), 73-82).
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2).
• Erkuş, A., & Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik Sermayenin İs Tatmini, İs Performansı ve İsten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İsletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn‐Out, Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Friesen, D., & Sarros, J. C. (1989). Sources of Burnout Among Educators, Journal of Organizational Behavior, 10(2), 179-188.
• Kaçmaz, N. (2005) Tükenmişlik (burnout) Sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1).
• Lee, R. T., & Ashforth, B. E. (1993). A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Model, Journal of Organizational Behavior, 14(1), 3-20.
• Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment, Journal of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction, Personnel Psychology, 60(3), 541-572.
• Luthans, F. (2002). The Need for and Meaning of Positive Organizational Behavior., Journal of Organizational Behavior, 23 (6), 695-706.
• Luthans, F., & Jensen, S. M. (2002). Hope: A New Positive Strength for Human Resource Development. Human Resource Development Review, 1(3), 304-322.
• Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, Social, and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage, Organizational Dynamics, 33 (2), 143–160.
• Luthans, F., & Youssef, C. M. (2007). Emerging Positive Organizational Behavior, Journal of Management, 33(3), 321-349.
• Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. J., Norman, S. M., & Combs, G. M. (2006). Psychological Capital Development: Toward a Micro‐Intervention. Journal of Organizational Behavior, 27(3), 387-393.
• Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J.(2007). Psychological capital: Developing the Human Competitive Edge , Oxford: Oxford University Press.
• Maslach, C. (1982). Burnout: The Cost Of Caring, Ishk, Malor Books Cambridge.
• Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of Burnout: New Perspectives, Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
• Maslach, C., Jackson, S.E., & Leiter M.P.,; (1996), Maslach Burnout Inventory Manual, Third Edition, Palo Alto CA: Consulting Psychologists Press.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout, Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.Ocak, M.& Güler, M. (2017). Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (49), 117-134.
• Peterson, S. J., & Luthans, F. (2003). The Positive Impact and Development of Hopeful Leaders, Leadership & Organization Development Journal, 24(1), 26-31.
• Polatçı, G., Ardıç, K, &Türkan, G. (2014). Bağlılık Boyutlarının Tükenmişlik Boyutları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi, Yönetim ve Ekonomi, 21(2), 281-292.
• Salanova, M. P. (2004). Engagement and Burnout: Analyzing Their Associated Patterns, Psychological Reports, 94(3), 1048-1050.
• Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job Demands, Job Resources, and Their Relationship with Burnout and Engagement: A Multi‐Sample Study. Journal of organizational Behavior, 25(3), 293-315.
• Schaufeli, W., & Enzmann, D. (1998). The Burnout Companion to Study and Practice: A Critical Analysis. Taylor and Francis Ltd., London.
• Seligman, Martin E. (1998), Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life, Pocket Books, NewYork.
• Silah, M. (2005). Endüstride Çalışma Psikolojisi, Seçkin Kitabevi, Eskişehir.
• Singh, J., Goolsby, J. R., & Rhoads, G. K. (1994). Behavioral and Psychological Consequences of Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives, Journal of Marketing Research, 31 (4), 558-569.
• Snyder, C. R. (Ed.). (2000). Handbook of Hope: Theory, Measures, and Applications, Academic press.
• Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Goin Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches, Organizational Dynamics, 26(4), 62-74.
• Sweeney, J. T., & Summers, S. L. (2002). The Effect of The Busy Season Workload on Public Accountants' Job Burnout, Behavioral Research in Accounting, 14(1), 223-245.
• Torun, A. (1997). Stres ve Tükenmişlik, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi-2. Baskı, Editör: Suna Tevrüz, Türk Psikologlar Derneği ve Kalder Derneği Ortak Yayını, İstanbul.
• Uygungil, S. (2017), Pozitif Psikolojik Sermaye ile Çalışan Tutumları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Adana İlinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Wood, R., & Bandura, A. (1989). Impact of Conceptions of Ability on Self-Regulatory Mechanisms and Complex Decision Making. Journal Of Personality and Social Psychology, 56(3), 407.
• Wright, T. A., & Cropanzano, R. (2004). The Role of Psychological Well-Being in Job Performance: A Fresh Look at An Age-Old Quest, Organizational Dynamics, 33(4), 338-351.
• Yıldırım, F. (1996), Banka Çalışanlarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız, E. (2012). Mesleki Tükenmişlik ve Rehber Öğretmenler Üzerine Bir Araştirma, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33 (2), 37-61.