Sürdürülebilir Sosyal Güvenlik Sistemi İçin Mali Kural Önerisi

Yıl 2019, Cilt: 26 Sayı: 2, 651 - 675, 28.08.2019

Volkan Yurdadoğ , Haşim Akça , Oğuzhan Bozatlı

https://doi.org/10.18657/yonveek.543303

Öz

Bu
çalışmanın temel amacı; Türk Sosyal Güvenlik Sistemini sürdürülebilir ve etkin
bir temele oturtmak için mali kural önerisinde bulunmaktır. Türkçe literatürde
mali kural ile ilgili birçok çalışma olmakla beraber sosyal güvenlik sisteminde
mali kurala yönelik herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Türkçe dışındaki
literatür incelendiğinde ise özellikle Avrupa Birliği ülkelerinin 1992 yılından
bu yana sosyal güvenlik sistemi için mali kural uyguladıkları gözlemlenmiştir.
Bu çalışmada, Avrupa Birliği örneklerinden de hareketle Türk Sosyal Güvenlik Sistemi
için mali kural önerisinde bulunulmuştur. Ayrıca ulusal yazında Anayasanın
65.maddesine genellikle hukuksal açıdan yaklaşıldığı ve söz konusu maddenin
Türk Sosyal Güvenlik Sistemine yönelik mali ve iktisadi etkilerinin ihmal
edildiği tespit edilerek önerilen mali kural çerçevesi ile uyumlu olarak yeni
bir yorum önerisinde bulunulmuştur. Analiz sonucunda Türk Sosyal Güvenlik Sisteminin
sürdürülemez düzeyde olan açıklarını kontrol altına almak adına önerilen mali
kural çerçevesinin kesin bir çözüm olmadığı ancak bu çerçeve ile birlikte
önerilen kurumsal düzenlemelerin yapılmasının kayda değer şekilde iyileşmeler sağlayacağı
vurgulanmıştır.

Anahtar Sözcükler: Türk Sosyal Güvenlik Sistemi, Anayasa ve 65.madde, Mali
Kural, Sosyal Güvenlik Açıkları

JEL
Sınıflandırması: H55, H60

Anahtar Kelimeler

Türk Sosyal Güvenlik Sistemi, Anayasa ve 65.madde, Mali Kural, Sosyal Güvenlik Açıkları

Fiscal Rule Proposal For Sustainable Social Security System

Öz

The main purpose
of this study is to propose a fiscal rule to put the Turkish Social Security
System on a sustainable and effective basis. Although there are
many studies on the fiscal rule on the studies in Turkish, any available study
on the fiscal rule has been found in the social security system. As the studies aside from the Turkish is examined, it
has been observed that the European Union countries applied fiscal rules for
social security system since 1992. In this study, a
fiscal rule was proposed for the Turkish Social Security System in line with
the European Union case. In addition, it
was determined that the 65th article of the Constitution was generally
approached legally in the national literature and that the fiscal and economic
impacts of the considered article on the Turkish Social Security System were
neglected and a new interpretation was proposed in accordance with the proposed
fiscal rule framework. As a result of the
analysis, it was emphasized that the proposed fiscal rule framework for
controlling the unsustainable deficits of the Turkish Social Security system is
not a definite solution, but that the proposed institutional arrangements with
this framework would provide significant improvements.

Keywords: Turkish Social Security System, Constitution and 65.Article,
Fiscal Rule, Social Security Deficits

JEL Classification:
H55, H60

Kaynakça

• Akça, H. Ünlükaplan, İ. Yurdadoğ, V. (2016). Kayıt Dışı Ekonomi, Yolsuzluk ve Kayıt Dışı Devlet. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 211-227.
• Aktan, C. C. (2011). Kurumsal Maliye Politikası ve Mali Kurallar, Çimento İşveren Dergisi. 1(25), 4-13.
• Algan, B. (2006). Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Altunöz, U. (2017). Sosyal Güvenlik Politikaları Açısından Bütçe Transferlerinin Makroekonomik Etkileri: Türkiye Deneyimi. International Review of Economics and Management, 5(1), 58-77, doi: 10.18825/iremjournal.286089
• Anayasa Mahkemesi (AYM). (1997). 1996/66, 1997/7 Numaralı Karar http://www.kazanci.com/kho2/ibb/files/amk1994-92.htm (Erişim Tarihi, 18.10.2018).
• Bulut, N. (2003). Küreselleşme: Sosyal Devletin Sonu Mu?. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 52(2), 173-197.Canbay, T. ve Demir M. (2013). Türkiye’ de Sosyal Güvenlik Açıkları ve Sosyal Güvenlik Ahlakı. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 20(2), 303-315.
• Cural M. (2015). Türk Sosyal Güvenlik Sistemi’nin Mali Yapısı ve Sisteme Yapılan Bütçe Transferlerinin Ekonomik Yansımaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 21(2), 693-706.
• Çelik, A. (2007). Anayasa Mahkemesi Kararı ve Sosyal Güvenliğin Geleceği, http://www.kristalis.org.tr/aa_dokuman/aym_yorum.doc Erişim Tarihi: 29.08.2018.
• Çelikyay, H.S. (2011). Yeni Anayasa Tartışmaları ve Sosyal Haklar, Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu-III.
• Debrun, X. Epstein, N. ve Symansky, S. (2008). A New Fiscal Rule: Should Israel ‘Go Swiss?’, IMF Working Paper, No.87.
• Demir, M. (2015). Sosyal Güvenlik Kurumu'nun Özerklik Sorunu, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 16. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Özel Sayısı.
• Demir, M. ve Canbay, T. (2013). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Açıklarının Azaltılmasında Denetimin Önemi (Manisa İli Örneği). Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 451-467.
• Dinler, V. (2008). Devletin İktisadi ve Sosyal Ödevlerinin Sınırı Açısından İdarenin Sorumluluğu. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(1), 1-19.
• Erdoğan, Ç. (2014). Sosyal Güvenlik Hakkının Yargıtay Kararlarına Yansıması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(2), 193-217.
• Ergen, Z. (2013). Mali Disiplinin Sağlanmasında Mali Kurallar. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 50(84), 93-108.
• Ergün, Y. ve Cura, S. (2016). Anayasal İktisat Yaklaşımı Açısından Avro Krizi. Yönetim ve Ekonomi, 23(1), 263-286, doi: 10.18657/yecbu.51119
• Erol, S. I. (2014) Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sorunları ve Sosyal Güvenlik Ahlakı. Kamu-İş Dergisi, 13(3), 37-70.
• European Commission Fiscal Rules Database. (2018). https://ec.europa.eu/info/publications/fiscal-rules-database_en (Erişim Tarihi, 03.09.2018).
• Fırat, M.S. (2016). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Açıkları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 127, 317-338.
• Gökbunar, A. R., Alparslan, U. ve Duramaz, S. (2016). Yaşlı Nüfusa Yönelik Sağlık Harcamalarının Azaltılmasında Kamusal Politikaların Önemi. International Journal of Economic and Social Research, 12(1), 109-122.
• Gökbunar, R. (1997), Kamu Finansmanında Demokratikleşme ve Ekonomik Anayasa Önerisi. Şükrü Postacıoğlu’na Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi.
• Gözler, K. (2001). Anayasa Değişikliği Gerekli mi? 1982 Anayasası için Bir Savunma, Bursa: Ekin.
• Günaydın, İ. ve Eser, L. Y. (2009), Maliye Politikasındaki Yeni Trend: Mali Kurallar. Maliye Dergisi, 156, 51-65.
• Güneş, İ, Yakar S, (2004). Sosyal Sigorta Finansman Yöntemleri ve Türkiye'de Sosyal Sigorta Kurumlarının Finansman Yöntemlerinin Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 127-142.
• IMF (2016). Fiscal Rules Dataset, 1985-2015, International Monetary Fund Fiscal Affairs Department Fiscal Policy and Surveillance Division. https://www.imf.org/external/datamapper/fiscalrules/FAD-Fiscal%20Rules%20Dataset.xlsx (Erişim Tarihi, 17.02.2019).
• ILO (2001). Social Security: A New Consensus, Geneva: International Labour Office.
• Kaboğlu, İÖ. (2010). Anayasada Sosyal Haklar: Alanı ve Sınırları, Sosyal Haklar Sempozyumu 2, Bildiriler, İstanbul: Petrol-İş.
• Kalkınma Bakanlığı. (2014). Sosyal Güvenlik Sisteminin Sürdürülebilirliği Özel İhtisas Komisyonu, Hazırlayan: Oğuz Karadeniz, Kalkınma Bakanlığı Onuncu Kalkınma Planı.
• Kara, O., Kurutkan, M.N., Çolak, M. (2016). Sosyal Güvenlik Açığının Seçilmiş Makroekonomik Değişkenler ile İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. The Journal of Academic Social Science Studies, 49, 205-224.
• Karabulut, A. (2016). Sosyal Güvenlik Hakkı ve 1982 Anayasası’na Yansımaları. İş ve Hayat Dergisi, 3, 187-208.
• Karadeniz, Y. ve Vural, T. (2016). İhtiyari Maliye Politikalarına Karşı Mali Kurallar: Teorik Bir Analiz. Maliye Araştırmaları Dergisi, 2(1), 43-60.
• Karakurt, B. ve Akdemir, T. (2010a), Kurallı Maliye Politikası: Türkiye’de Kurallı Maliye Politikası Örnekleri. Maliye Dergisi, 158, 226-261.
• Karakurt, B. ve Akdemir, T. (2010b), Türkiye’de Mali Kural Uygulamaları: Sayısal Olmayan Kurallardan Sayısal Kurallar Geçiş, Mali Kurallar, Editörler: Coşkun Can Aktan, Ahmet Kesik ve Fatih Kaya, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2010/408, Ankara.
• Kaya, F. (2009), Mali Kural Uygulamaları ve Türkiye İncelemesi, Ankara: DPT Uzmanlık Tezi.
• Kopits, G. (2001). Fiscal Rules: Useful Policy Framework Or Unnecessary Ornament, IMF Working Papers, No. 01/145, Washington.
• Kopits, G. ve Symansky S. (1998). Fiscal Policy Rules, IMF Occasional Papers, No. 162, Washington.
• Özbudun, E. (2014). Türk Anayasa Hukuku, Ankara: Yetkin.
• Özker, A.N. Biniş, M. (2009) Mali Kurallar ve Bir Vergi Anayasası Yaklaşımı. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-39.
• Özveri, M. (2011). Türk Hukukunda Sosyal Hakların Dava Yoluyla Gerçekleştirilmesi, Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu III Bildiriler, Petrol-iş Yayını, İstanbul.
• Sağlam F, (2008). Sosyal Devlet İlkesi ve Duyarsızlaşma, Edt. Mehmet UÇUM, Devrim Ulucan’a Armağan, İstanbul: Legal.
• Sayıştay Başkanlığı (2012-2017). Sosyal Güvenlik Kurumu 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017 Yılı Sayıştay Denetim Raporu.
• SGK Aylık İstatistik Bülteni, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/aylik_istatistik_bilgileri (Erişim Tarihi,18.8.2018).
• Sakal, M. ve Şahin, E.A. (2009). Anayasal İktisat. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 69-112.
• Tanör B. ve Yüzbaşıoğlu N. (2004). 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, İstanbul: Yapı Kredi.
• Tatlı, H. ve Göçer, İ. (2015). Türkiye’de Sosyal Güvenlik Politikalarının Sürdürülebilirliği: Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş-bütünleşme Analizi. Business and Economics Research Journal, 6(3), 87-111.
• Temiz, Ö. (2014). Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 69(1), 165-188.
• Tepav (2010). Mali Kural Nasıl İşler? Tepav Politika Notu.
• Tuncay, A.C. ve Ekmekçi, Ö. (2016) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta.
• Ünlükaplan, İ. Yurdadoğ, V. Akça, H. (2017). Geçiş Ekonomilerinde Maliye Politikası Uygulamalarına Anayasal İktisat Yaklaşımı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 67-82.
• Ünlükaplan, İ. Yurdadoğ, V. Canikalp E. (2017). Eurasian Economies in Transition “Fıscal Rules, Creatıve Accountıng, And Fıscal Transparency: An Evaluatıon Of Transıtıon Economıes”, Edited by Aysen Hic Gencer, İlyas Sözen and Selahattin Sari, Cambridge Scholars Publishing.
• Yıldırım, H. (2012). Türkiye’de 2001’den Günümüze Kayıt Dışı Ekonominin Sosyal Güvenlik Kurumu Açıkları Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, B.E. (2014), Sosyal Güvenlik Ekonomisi: Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Açıkları, Finansmanı ve Reformu, İstanbul: Derin.
• Yurdadoğ, V. (2000). Sosyal Güvenliğin Finansman Yöntemleri. Sosyal Güvenlik Dünyası Dergisi, 2(7-8), 86-93.
• Yurdadoğ, V. (2007). Türkiye'de Sağlık Harcamalarının Finansmanı ve Analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 591-610.
• Yurdadoğ, V. (2017a). Sosyal Güvenlik ve Yeniden Gelir Dağılımına Etkisinin Teorik Çerçevede Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 254-269.
• Yurdadoğ, V. ve Turan, T. (2017b). Türkiye İçin Neden Bir Harcama Kuralı? 8. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, Köstence, ROMANYA, 6-11 Eylül, 457-462.