Ulusal Kültür, Örgüt Kültürü ve İş Güvenliği Kültürü İlişkisi: Hofstede’nin Güç Mesafesi ve Belirsizlikten Kaçınma Boyutları Açısından Türkiye Özelinde Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 27 Sayı: 3, 703 - 724, 25.12.2020

Ümit Deniz İlhan , Derya Alimanoğlu Yemişci

https://doi.org/10.18657/yonveek.758132

Cited By: 3

Öz

Toplumu oluşturan bireylerin davranışlarının ardında yatan baskın ve belirleyici bir unsur olan ulusal kültür, bir arada yaşamaya yardımcı olan bütünleştirici bir yapıdır. Ulusal kültür, sadece sosyal yaşamda kendisini göstermekle kalmamakta, aynı zamanda çalışma hayatında önemli bir rol oynayarak örgüt kültürüne de etki etmektedir. Örgüt kültürünün bir alt sistemi olan iş güvenliği kültürü de benzer şekilde bu etkiler ışığında şekillenmektedir. Böylece hem örgüt kültürünün hem de iş güvenliği kültürünün ulusal kültürün bir yansıması olduğu düşüncesiyle bu çalışmada Hofstede’nin Kültürel Boyutlar Teorisi’nde yer alan ve Türkiye’de yüksek olarak belirlenmiş olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından ulusal kültürün iş güvenliği kültürü üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bu çerçevede benimsenmiş olan literatür taraması yöntemi ile ulusal kültür, örgüt kültürü ve iş güvenliği kültürü literatürü gözden geçirilerek birbirleri ile olan ilişkisi ortaya konmuş ve bu ilişki, Türkiye özelinde güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından yorumlanmıştır. Çalışmanın vardığı sonuç, Türkiye’de yüksek olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınmanın, iş güvenliği kültürü üzerinde olumsuz etkileri olduğu yönündedir.
Anahtar Kelimeler: Ulusal Kültür, Örgüt Kültürü, İş Güvenliği Kültürü, Güç Mesafesi, Belirsizlikten Kaçınma
JEL Sınıflandırması: M00, M14, M19

Anahtar Kelimeler

Kültür, Örgüt Kültürü, İş Güvenliği Kültürü, Güç Mesafesi

The Relationship between National Culture, Organizational Culture, and Occupational Safety Culture: A Review of Turkey from the Perspective of Hofstede’s Power Distance and Uncertainty Avoidance Dimensions

Öz

Toplumu oluşturan bireylerin davranışlarının ardında yatan baskın ve belirleyici bir unsur olan ulusal kültür, bir arada yaşamaya yardımcı olan bütünleştirici bir yapıdır. Ulusal kültür, sadece sosyal yaşamda kendisini göstermekle kalmamakta, aynı zamanda çalışma hayatında önemli bir rol oynayarak örgüt kültürüne de etki etmektedir. Örgüt kültürünün bir alt sistemi olan iş güvenliği kültürü de benzer şekilde bu etkiler ışığında şekillenmektedir. Böylece hem örgüt kültürünün hem de iş güvenliği kültürünün ulusal kültürün bir yansıması olduğu düşüncesiyle bu çalışmada Hofstede’nin Kültürel Boyutlar Teorisi’nde yer alan ve Türkiye’de yüksek olarak belirlenmiş olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından ulusal kültürün iş güvenliği kültürü üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bu çerçevede benimsenmiş olan literatür taraması yöntemi ile ulusal kültür, örgüt kültürü ve iş güvenliği kültürü literatürü gözden geçirilerek birbirleri ile olan ilişkisi ortaya konmuş ve bu ilişki, Türkiye özelinde güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından yorumlanmıştır. Çalışmanın vardığı sonuç, Türkiye’de yüksek olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınmanın, iş güvenliği kültürü üzerinde olumsuz etkileri olduğu yönündedir.
Anahtar Kelimeler: Ulusal Kültür, Örgüt Kültürü, İş Güvenliği Kültürü, Güç Mesafesi, Belirsizlikten Kaçınma
JEL Sınıflandırması: M00, M14, M19

Kaynakça

• Ahmed, P. K., Loh, A. Y. E. ve Zairi, M. (1999). Cultures for Continuous Improvement and Corporate Culture Learning. Total Quality Management, 4(10), 426-434.
• Allport, G. W. (1961). Pattern and Growth in Personality. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Arcury, T. A., Arnold, T. J., Mora, D. C., Sandberg, J. C., Daniel, S. S., Wiggins , M. F.,| Quandt, S. A. (2019). Becareful! Perceptions of Work‐Safety Culture Among Hired Latinx Child Farmworkers in North Carolina. American Journal of Industrial Medicine, 62(12), 1091-1102.
• Arezes P. M. ve Miguel, A. S. (2003). The Role of Safety Culture in Safety Performance Measurement. Measuring Business Excellence, 7(4), 20-28.
• Bergson, H. (1967). Ahlak ile Dinin İki Kaynağı. (Çev: Mehmet Karasan). İstanbul: MEB Yayınları.
• Beuckman, T. L. (2005). The Effect of Selected Variables on Leadership Behaviour within the Framework of a Transformational Organisation Paradigm. (Doktora Tezi). Pretoria: Pretoria Üniversitesi.
• Bhagat, R. ve McQuaid, S. (1982). Role of Subjective Culture in Organizations: A Review and Directions for Future Research. Journal of Applied Psychology, 67, 653-685.
• Botero, I. C. ve Van Dyne, L. (2009). Employee Voice Behavior Interactive Effects of LMX and Power Distance in the United States and Colombia. Management Communication Quarterly, 23(1), 84-104.
• Brockner, J., Ackerman, G., Greenberg, J., Gelfand, M. J., Francesco, A. M., Chen, Z. X., Leung, K., Bierbrauer, G., Gomez, C., Kirkman, B. L., ve Shapiro, D. (2001). Culture and Procedural Justice: The Influence of Power Distance on Reactions to Voice. Journal of Experimental Social Psychology, 37(4), 300-315.
• Bram J. (1953). Culture: A Critical Review of Concepts and Definitions. American Sociological Review, 4, 442-443.
• Cameron, K. S. (2013). A Process for Changing Organizational Culture. Handbook of Organizational Development. (Ed: T. G. Cummings). Thousand Oaks: Sage. 429-445.
• Cavaleri, S. ve Oblaj, K. (1993). Management Systems: A Global Perspective. California: Wadsworth Publishing.
• Cronje, J. C. (2011). Using Hofstede’s Cultural Dimensions to Interpret Cross-Cultural Blended Teaching and Learning. Computers & Education, 56(3), 596-603.
• Çalış, S. ve Küçükali, U. F. The Work Safety Culture as a Subculture: The Structure of Safety Culture in Turkey. 3rd World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship (WOCTINE). Procedia Computer Science, 2019. 546-551.
• Çelik, İ. (2008). Güvenlik Kültürünün Getirdikleri. İş ve Sağlık Güvenliği Dergisi, 38(8), 18-28.
• Çiftçi, B. (2016). Türkiye’de Toplumsal Kültürün İş Güvenliği Kültürüne Etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(2), 13-40.
• Dartey-Baah, K. (2015). The Impact of National Cultures on Corporate Cultures in Organisations. Academic Leadership, 9(1), 1-12.
• Deal, T. E. ve Kennedy, A. A. (1982). Corporate Cultures: The Rites and Rituals of Corporate Life. MA: Addison-Wesley.
• Demirbilek, T. (2005). İş Güvenliği Kültürü. İzmir: Legal Yayınevi.
• Dekimpe, M. G., Parker, P. M., ve Sarvary, M. (2000). Globalization: Modeling Technology Adoption Timing Across Countries. Technological Forecasting and Social Change, 63(1), 25-42.
• Dönmez, B. ve Korkmaz, M. (2011). Örgüt Kültürü-Örgütsel İklim ve Etkileşimleri. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 169-186.
• Ek, A., Runefors, M. ve Borell, J. (2014). Relationships Between Safety Culture Aspects: A Work Process to Enable Interpretation. Marine Policy, 44, 179-186.
• Eren, E. (1998). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Erkmen, T. ve Ordun, G. Örgüt Kültürü Tipleri ile Yönetim Biçimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı. Silivri, 2001. 67-87.
• Fitcher, J. (1990). Sosyoloji Nedir? (Çev: Nilgün Çelebi). Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Gadd, S. ve Collins, A. M. (2002). Safety Culture: A Review of the Literature. Health & Safety Laboratory No: HSL/2002/25, Erişim: https://www.hse.gov.uk/research/hsl_pdf/2002/hsl02-25.pdf, 25.06.2020.
• Gerhart, B. (2009). How Much Does National Culture Constrain Organizational Culture? Management and Organization Review, 5(2), 241-259.
• Guiso, L., Sapienza, P., ve Zingales, L. (2006). Does Culture Affect Economic Outcomes? Journal of Economic Perspectives, 20(2), 23-48.
• Güvenç, B. (2002). Kültürün ABC’si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gyekye, S. A. ve Salminen, S. (2005). Responsibility Assignment at the Workplace: A Finnish and Ghanaian Perspective. Scandinavian Journal of Psychology, 46, 43-48.
• Hartnell, C. A., Ou, A. Y. ve Kinicki, A. (2011). Organizational Culture and Organizational Effectiveness: A Meta-Analytic Investigation of the Competing Values. Journal of Applied Psychology, 96(4), 677-694.
• Haviland, W. A. (2002). Cultural Anthropology. Wadsworth: Thompson Learning.
• Hetherington, C. (2007). Evaluating the Antecedents and Consequences of Safety Climate. (Doktora Tezi). Aberdeen: Aberdeen Üniversitesi.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values. London: Sage.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, Institutions and Organizations Across Nations. London: Sage.
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing Cultures: The Hofstede Model in Context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 1-26.
• Hofstede, G. ve Hofstede, G. J. (2005). Cultures and Organizations: Software of the Mind. London: McGraw-Hill.
• Hofstede G. ve Peterson, M. E. (2000). Culture: National Values and Organizational Practices. Handbook of Organizational Culture and Climate. (Ed: N. M. Ashkanasy, C. P. M. Wilderom ve M. F. Peterson). USA: Sage.
• Hofstede, G., Hofstede, G. J., ve Minkov, M. (2010). Cultures and Organizations: Software of the Mind. Maidenhead: McGraw-Hill.
• Huang, X., Van De Vliert, E. ve Van Der Vegt, G. (2005). Breaking the Silence Culture: Stimulation of Participation and Employee Opinion with Holding Cross-nationally. Management and Organization Review, 1(3), 459-482.
• IAEA. (1986). Summary Report on the Post-Accident Review Meeting ont he Chernobyl Accident. International Safety Advisory Group, Safety Series No. 75-INSAG-1, International Atomic Energy Agency, Vienna.
• IAEA. (1991). Safety Culture: A Report by the International Nuclear Safety Advisory Group. Safety Series No. 75-INSAG-4, International Atomic Energy Agency, Vienna.
• Inkeles, A. ve Levinson, D. J. (1969). National Character: The Study of Modal Personality and Sociocultural Systems. The Handbook of Social Psychology, 4, 418-506.
• Irani, F. S. ve Oswald, S. L. (2009). Workplace Aggression: Is National Culture a Factor? The Business Renaissance Quarterly, 4(1), 63-89
• Jaskyte, K. ve Dressler, W. (2004). Studying Culture as an Integral Aggregate Variable: Organizational Culture and Innovation in a Group of Nonprofit Organizations. Field Methods, 16(3), 265-284.
• Jones, M. L. ve Alony, A. (2007). The Cultural Impact of Information Systems -Through The Eyes Of Hofstede- A Critical Journey. Issues in Informing Science and Information Technology, 4, 407-419.
• Jung, J., Su, X., Baeza, M. ve Hong, S. (2008). The Effect of Organizational Culture Stemming from National Culture Towards Quality Management Deployment. The TQM Magazine, 20(6), 622-635.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2013). Günümüzde İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikoloijye Giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Kast, F. ve Rosenzweig, J. E. (1985). Organization and Management. London: Mc. Graw-Hill.
• Keiser, N. L. (2017). National Culture and Safety: A Meta-Analysis of the Relationships Between Hofstede’s Cultural Value Dimensions and Workplace Safety Constructs. (Doktora Tezi).Texas: Texas A&M Üniversitesi.
• Keser, A. ve Kümbül-Güler, B. (2016). Çalışma Psikolojisi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Kılkış, İ. (2011). İş Sağlığı ve İş Güvenliği. Sosyal Politika (Ed: Aysel Tokol ve Yusuf Alper). Bursa: Dora Yayınları.
• Kluckhohn, C. (1951). Values and Value Orientations in the Theory of Action: An Exploration in Definition and Classification. Toward a General Theory of Action (Ed: T. Parsons ve E. Shils). 388-433. Cambridge: Harvard University Press.
• Kluckhohn, F. R. ve Strodtbeck, F. L. (1961). Variations in Value Orientations. New York: Harper Collins.
• Kottak, C. P. (2012). Mirror for Humanity: An Introduction to Cultural Anthropology. New York: Mc-Graw Hill.
• Koydemir, S., Akyürek, F. ve Topçuoğlu, E. M. (2014). Çalışma Hayatında ve Günlük Yaşamda Güvenlik Kültürü. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Rapor No: 64, Ankara: Bilgesam Yayınları.
• Kroeber, A. L. ve Kluckhohn, C. (1952) Culture: A Critical Review of Concepts and Definitions. Cambridge: Massachusetts.
• Kuh, G. D. ve Whitt, E. J. (2000). Culture in American Colleges and Universities, Organization and Governance in Higher Education. Boston: Pearson.
• Lee, T. Harrison, K. (2000). Assessing Safety Culture in Nuclear Power Stations. Safety Science, 34, 61-97.
• Lim, L. (2001). Work-Related Values of Malaysians and Japanese: A Re-Examination of Hofstede’s Propositions. Journal of Transnational Management Development, 6, 39-56.
• Lu, C. S., Hsu, C. N. ve Lee, C. H. (2016). The Impact of Seafarers’ Perceptions of National Culture and Leadership on Safety Attitude and Safety Behavior in Dry Bulk Shipping. International Journal of e-Navigation and Maritime Economy, 4, 75-87.
• Lyons, S. (2003). An Exploration of Generational Values in Life and at Work. (Doktora Tezi). Ottowa: Carleton Üniversitesi.
• Mearns, K. ve S. Yule. (2009). The Role of National Culture in Determining Safety Performance: Challanges for the Global Oil and Gas Industry. Safety Science, 47, 777-785.
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and Personality. New York: Harper & Row.
• Morey, N. ve Luthans, C. F. (1985). Refining the Displacement of Culture and the Use of Scenes and Themes in Organizational Studies. Academy of Management Review, 10(2), 219-229.
• Muniz, B. F., Peon, J. M. M. ve Ordas, C. J. V. (2007). Safety Culture: Analysis of the Causal Relationships Between Its Key Dimensions. Journal of Safety Research, 38, 627-641.
• Nahavandi, A. ve Malekzadeh, A. R. (1999). Organizational Behavior. New Jersey: Prentice-Hall.
• Nazariana, A., Atkinsonb, P. ve Foroudic, P. (2017). Influence of National Culture and Balanced Organizational Culture on the Hotel Industry’s Performance. International Journal of Hospitality Management, 63, 22-32.
• Nielsen, K. J. (2014). Improving Safety Culture Through the Health and Safety Organization: A Case Study. Journal of Safety Research, 48, 7-17.
• Ocieczek, W., Lakomy, K. ve Nowacki, K. (2016). The Employee Improvement Process Trough Training in Light of the Development of a Work Safety Culture. Organizacja İ Zarządzani, 4, 50-65.
• Öğüt, A. ve Kocabacak, A. (2008) Küreselleşme Sürecinde Türk İş Kültüründe Yaşanan Dönüşümün Boyutları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 23, 145-170.
• Parks, L. ve Guay, R. P. (2009). Personality, Values, and Motivation. Personality and Individual Differences, 47, 675-684.
• Peters, T. J. ve Waterman, R. (1982). In Search of Excellence. New York: Harper & Row.
• Pidgeon, N. F. (1991). Safety Culture and Risk Management in Organizations. Journal of Cross Cultural Psychology, 22(1), 129-140.
• Reader, T. W., Noort, M. C., Shorrock, S. ve Kirwan, B. (2015). Safety sans Frontières: An International Safety Culture Model. Risk Analysis, 35, 770-789.
• Reason, J. T. (1997). Managing the Risks of Organizational Accidents. Aldershot: Ashgate.
• Reese, C. D. (2008). Occupational Health and Safety Management: A Practical Approach. Florida: CRC Press.
• Reiman, T. ve P. Oedewald (2007). Assessment of Complex Socio-technical systems –Theoretical Issues Concerning the Use of Organizational Culture and Organizational Core Task Concepts. Safety Science, 45, 745-768.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.
• Schein, E. H. (1988). Organizational Culture, MIT Sloan School of Management. Working Paper, No. 2088-88.
• Schein, E. H. (1983). Organizational Culture: A Dynamic Model, MIT. Sloan School of Management. Working Paper, No. 170-911.
• Schimmack, U., Oishi, S. ve Diener, E. (2005). Individulism: A Valid and Important Dimension of Cultural Differences Between Nations. Personality and Social Psycology Review, 9(1), 17-31.
• Schwartz, S. H. (2007). A Theory of Cultural Values and Some Implications for Work. Applied Psychology: An International Review, 48(1), 23-47.
• Schneider, B., Ehrhart, M. G. ve Macey, W. H. 2013). Organizational Climate and Culture. Annual Review of Psychology, 64, 361-388.
• Schneider, S. C. ve Barsoux, J. L. (1997). Managing Across Cultures. London: Prentice Hall.
• Seymen, O. A. ve Korkmaz, E. (2017). Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sessizlik İlişkisinde Güç Mesafesinin Düzenleyici Etkisi. Social Sciences Studies Journal, 3(8), 509-529.
• Smircich, L. (1983). Concepts of Culture and Organizational Analysis. Administrative Science Quarterly, 28(3), 339-358.
• Şekerli, E. B. ve Gerede, E. (2011) Kültürün EKY’ye Etkileri ve Türk Pilotların Hofstede Kültür Boyutları Açısından Durumları. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(1), 17-38.
• Taras, V., Steel, P. ve Kirkman, B. L. (2011). Three Decades of Research on National Culture in the Workplace: Do the Differences Still Make a Difference? Organizational Dynamics, 40(3), 189-198.
• Tharaldsen, J. E., Mearns, K. J. ve Knudsen, K. (2010). Perspectives on Safety: The Impact of Group Membership, Work Factors and Trust on Safety Performance in UK and Norwegian Drilling Company Employees. Safety Science, 48, 1062-1072.
• Tozkoparan, G. ve Taşoğlu, J. (2011). İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ile İlgili İş Görenlerin Tutumlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 181-209.
• Tylor, E. P. (1871). Primitive Culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art, and Custom. London: Bradbury Evans and Co. Printers. Vural, Z. ve Akıncı, B. (2003). Kurum Kültürü ve Örgütsel İletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazıcı, M. (2014). Değerler ve Toplumsal Yapıda Sosyal Değerlerin Yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 209-223.
• Wasti, S. A. (1995). Kültürel Farklılaşmanın Örgütsel Yapı ve Davranışa Etkileri: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. ODTÜ Geliştirme Dergisi, 22, 503-529.
• Weiner, Y.(1988). Forms of Value Systems: A Focus on Organizational Effectiveness and Cultural Change and Maintenance. Academic Management Review, 13(4), 534-535.
• Yazgan, T. (1992). İktisatçılar için Sosyal Güvenlik Ders Notları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmları Vakfı Yayını.
• Zohar, D. (1980). Safety Climate in Industrial Organisations: Theoretical and Applied Implications. Journal of Applied Psychology, 65, 96-102.