Başbaki Kulluğu'ndan Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı'na Vergi Denetim Müesseseleri, Günümüz Sorunları ve Çözüm Önerileri

Yıl 2021, Cilt: 28 Sayı: 1, 1 - 22, 23.03.2021

Abdullah Marufoğlu , Ramazan Gökbunar

https://doi.org/10.18657/yonveek.752590

Cited By: 2

Öz

Vergi matrahlarının tespit edilmesi sürecinde olağan (beyan usulü) ve olağanüstü (ikmalen, re’sen ve idarece tarhiyat usulü) şeklinde iki usul yer almaktadır. Türk vergi sisteminin temeli de modern vergi sistemlerindeki gibi beyan esasına dayanmaktadır. Beyan esası sistemine dayalı vergi sistemlerinde vergi denetimi modern vergi düzeninin sağlanabilmesi bakımından oldukça önem arz etmektedir.
Kişiler pek çok sebep dolayısıyla vergiye tabi matrahlarını en aza indirme gayreti göstererek, kanunen kabul edilen sınırların dışına çıkabilmektedirler. Vergi mükelleflerin kanun dışı yollara başvurması, vergi kayıp ve kaçaklarının miktarının artmasına neden olarak devletin tahsil etmesi gereken kamu gelirlerinin azalmasına neden olmaktadır.
Devlet, vergi denetim araçları olan yoklama, vergi incelemesi, arama ve bilgi toplama sayesinde, söz konusu kanunların çizdiği çerçevenin dışına çıkmış olan mükellef davranışlarını tespit ederek, gerekli cezai yaptırımlar uygulanmasını sağlar.
Bu çalışmada, vergi denetiminin tarihçesinin yanı sıra 2011 yılında 646 sayılı kanun ile vergi denetim kurumlarını tek çatı altında toplamış olan Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı incelenmiştir. Gerçekleştirilen araştırmalar neticesinde vergi denetiminde karşılaşılan sorunlar tespit edilerek yetersiz kaldığı noktalar tespit edilerek çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Vergi, Denetim, Vergi Denetimi, Maliye Müfettişliği, Vergi Denetim Kurulu
JEL Sınıflandırması: H1, H2, H50, K34

Anahtar Kelimeler

denetim, vergi, vergi denetim kurulu, başbaki kulluğu

From The Basbaki Kullugu To The Turkish Tax İnspection Board, Tax Audit Institutions, Today Problems and Solutıon Proposals

Öz

There are two methods: ordinary (declarative method) and extraordinary (replenishment, re-inspection and administrative tax procedure) in the process of determining the tax bases. The basis of the Turkish tax system is based on the principle of declaration as in modern tax systems. Tax audit is crucial to ensure modern tax regulation in tax systems based on principle of declaration.
People are able to go out of legal boundaries by struggling to reduce the minimum level of their tax base because of so many reasons. If the taxpayers use illegal methods, it causes to a decrease in the public revenues that the state has to collect because it causes an increase in the amount of tax losses and evasion, There are dıfferent ways that tax auditing tools are used such as surveys, tax audit, search and prospecting, the taxpayers' behaviors which are out of the frame drawn by the state with related laws are detected and the necessary penal sanctions are applied.
In this study, tax audit, the history of tax audit and finally the presidency of tax inspection board passed tax audit institutions under a single roof, by being made actual through the law No. 646 statutory decree On July 10.07.2011 has been examined. As a result of the researches carried out, the problems encountered in tax auditing were identified and solutions were offered to the points where they were insufficient.
Key Words: Tax, Audit, Tax Audit, Finance Inspectorate, Tax Inspectorate
JEL Classification: H1, H2, H50, K34

Anahtar Kelimeler

tax, audit, tax audit, Finance Inspectorate, Tax Inspectorate

Kaynakça

• Akbıyık, S. (2005). Vergi Uygulamaları Yönüyle: Denetim ve Raporlama. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Akdoğan, A. (1979). Vergi İncelemesi (Doktora Tezi). Ankara: AİTİA Yayıncılık.
• Altınok, T. (2008). Maliye Teftiş Kurulu Ve Kamu Mali Denetim. Maliye Finans Yazıları <www.mmd.org.tr/wpcontent/uploads/eserler/Tevfik%20ALTINOK.doc> (17.02.2019).
• Altuğ, O. (1994). Kayıtdışı Ekonomi. İstanbul: Cem Ofset Yayıncılık.
• Arıca , N., & İyibil, A. (1985). İşletmelerde Vergi Denetimi Defter ve Belgeler. Ankara: Fon Matbaası.
• Arif, B. (2016). “Yoklama İşlemleri ve Yoklamanın Vergi Kayıp ve Kaçağını Önlemedeki Rolü”. E-Yaklaşım Dergisi, S.279.
• Arslan, M. (2016). “Vergi Hukukunda Yoklamanın Etkinliği ve Elektronik Yoklama”. Yaklaşım Dergisi, S.279.
• Aslan, A. (1997). “Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinlik Sorunu”. Vergi Dünyası Dergisi, S.185.
• Atılgan, H. (2004). Verginin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri:Türkiye’deki Durumunun Analizi. Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı.
• Avcı, Ö. (2016). “71 Yılın Ardından!”. Vergi Dünyası, S.418.
• Ay, H., & Baran , T. (2008). “Türkiye’de ve AB’de Vergi Denetimi”. Vergi Sorunları Dergisi, S.237.
• Aydın, M. B. (2006). Türkiye’de Kayıt dışı Ekonomide Vergi Denetiminin Önemi 2002–2007. İstanbul: Vergi Denetmenleri Derneği Yayını.
• Aygün, R. (2012). “Vergi Afları ve Vergi Uyumuna Etkisi”. Vergi Dünyası, S.369.
• Baykara, B. (2007). “Vergi İncelemesi”. Vergi Dünyası, S.313.
• Bölükbaşı, Ö. F. (2005). Tezyid-i Varidat ve Tenkih-i Masarifat: II. Abdülhamit Döneminde Mali İdare. İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
• Can, İ. (1981). “Türkiye’de Vergi Denetimi Uygulaması ve Eleştirisi”. Maliye Dergisi, S.53.
• Ceylan, M. A., & Tunalı, A. (2011). “646 Sayılı KHK Sonrası Bir Değerlendirme: “Vergi Denetim Kurulu” kuruluş amacına ne kadar hizmet edebilecek?”. Vergi Dünyası, S.360.
• Çelebiler, E., & Güvemli , O. (2013). Tanzimat Dönemi Çağdaşlaşma Çabaları ve Maliye Teftiş Kurulunun Kuruluşu, Türk Muhasebe ve Denetim Düşüncesinin Son 150 Yılı 1850-201. İstanbul: İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası.
• Çetin Gerger, G. (2007). “Vergi Aflarının Vergi Mükelleflerinin Tutum ve Davranışları Üzerindeki Etkisi”. Yönetim ve Ekonomi, S.2.
• Demirci, A., & Kartal, Z. (1999). “Vergi İncelemesi ve Kapsamı”. Vergi Dünyası, S.211.
• Doğan, A. (2015). Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılmasında Vergi Denetiminin Yapısı, Önemi Ve Gelişimi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elgin , C., & Özturnalı, O. (2012). Shadow Economies Around The World: Model Basedestimates.<http://www.econ.boun.edu.tr/public_html/RePEc/pdf/201205.pdf> (29.02.2019).
• Elgin, C. (2011). Vergiler ve Kayıt dışı Ekonomi: Bir Değerlendirme ve Türkiye Örneği. <http://www.econ.boun.edu.tr/content/wp/EC2011_05.pdf> (08.02.2019).
• Emecan, F. (1992). Başbâkî Kulu. İslam Ansiklopedisi (s. 125-127). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Erdağ , N. (2015). Risk Analizinden Vergi Denetimine Dikkat. <http://muhasebedr.com/risk-analizinden-vergi-denetimine-dikkat> (28.02.2019).
• Erkuş, H., & Karagöz, K. (2009). “Türkiye’de Kayıt dışı Ekonomi ve Vergi Kaybının Tahmini”. Maliye Dergisi, S.156.
• Erol, A. (2010). Vergi Incelemesi & Mükellef Hakları. İstanbul: İSMMMO.
• Erol, A. (2011). 650 Yıllık Onur: Maliye Teftiş Kurulu. Vergi Felsefesi (Devlet ve Vergi) içinde (91-99). İstanbul: İSMMMO.
• Gelen, Ş. (2015). Vergi Denetiminde Yapısal Dönüşüm: Vergi Denetim Kurulu. İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Gökbunar, R., vd. (2002). Çağdaş Bir Vergi Ortamı Oluşturmak Için, Türkiye'de Vergi Idaresi Ve Vergi Denetimi Nasıl Yapılandırılmalıdır ?. Ankara: Maliye Hesap Uzmanları Vakfı.
• Gökbunar, R., & Gökbunar, A. R. (1996). “Türk Vergi İdaresinin Verimliliğinin Artırılmasına Yönelik Reform Önerileri”. Verimlilik Dergisi, S.3.
• Güney, A., & Çekici, M. (2013). “XX. Yüzyılın Oralarında Türkiye’de Öncü Bir Kamu Vergi Denetçisi ve Öncü Bir Muhasebe Düşünürü: Rasim Saydar (1901-1966)”. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.40.
• HUD, 2020, http://www.hud.org.tr/tarihimiz, Erişim Tarihi:19.04.2020
• Kahriman, H. (2016). “Vergiye Gönüllü Uyum Çerçevesinde Türkiye’de Gelir İdaresinin Organizasyon Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.12.
• Karatepe, S. (2019) & Çapar, S. “Türkiye Cumhuriyeti Bakanlıklar Tarihi”, s. 504. TİAV, 2019, Ankara.
• Kutbay, H. (2015). “Almanya Ve Abd’deki Vergi Denetimi İle Türkiye’de Vergi Denetimindeki Aksaklıklar”. Vergi Dünyası, S.403.
• Lerman, A. H. (1986). Tax Amnesty: The Federal Perspective. National Tax Journal.
• Macunluoğlu, Ö. U. (2010). Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılmasında Gelir Denetiminin Değerlendirilmesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Meriç, M. (2002). Vergi Denetimi. İzmir: İlkem Ofset.
• Oğuztürk, B. S., & Ünal, E. K. (2015). “Türkiye’de Vergi Denetiminde Yeni Dönem”. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, S.13.
• Organ, İ. (2008). Vergi Denetimi ve Türkiye Uygulaması. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Öner , E. (2005). Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Döneminde Mali İdare. Ankara: Uyum Yayıncılık.
• Pekşen, F. (2019). Osmanlı Devletinden Günümüze Vergi Denetiminin Tarihçesi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 9(1), 107-116.
• Perviz Pur, H. (2015). Osmanlı’da Vergi İsyanları. İstanbul: Tarihçi Kitapevi Yayınları.
• Rakıcı, C. (2011). “Vergi Denetiminin Yeni Yapısı Ve Denetimin Kayıt dışılığı Önleme Fonksiyonu”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, S.14.
• Sarılı, M. A. (2004). Türkiye’de Gelir İdaresi ile Vergi Denetiminin Sorunları, Çözüm Önerileri ve Yeniden Yapılandırılması. İstanbul: İTO Yayıncılık.
• Savaşan, F., Şahpaz İzgi, K., & İnce , T. (2016). “Vergi Denetim Birimlerindeki Değişikliğin Vergi Müfettişleri Gözüyle Değerlendirilmesi: Bir Alan Araştırmasi”. 29. Türkiye Maliye Sempozyumu Tebliğler Kitabı. Beşiz Yayıncılık.
• Schneider, F., Raczkowski, K., & Mróz, B. (2015). “Shadow Economy and Tax Evasion in the EU”. Journal of Money Laundering Control, S.18.
• Somuncu , A. (2014). “Yaygın Ve Yoğun Vergi Denetimi: Hukuki Yapı Ve Uygulamanın Değerlendirilmesi”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.43.
• Tabakoğlu, A. & Taşdirek, O. Ç. (2015). “Osmanlıda Mali Denetimin Kurumsal Gelişimi - Maliye Teftiş Heyetinin Kuruluşu”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, S.2.
• Tezcan, K. (2003). “Türk Vergi İdairesinin Tarihsel Gelişimi ve Bu Süreçte Geçirdiği Aşamaların Etkinlik Açısından Değerlendirilmesi”. Çukurova Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.12.
• Uğur, A. A. (2016). “Vergi Denetimi Etkinliğinde, Risk Analizi Sisteminin Uygulanabilirliği (Gaziantep Halı Sektörü Üzerine Örnek Bir Uygulama)”. 2016 Maliye Sempozyumu. Mersin.
• Varcan Nezih. (2000). Osmanlı Maliyesi Hakkında İngiliz Raporları (1861-1892). Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı. Vergi Denetim Kurulu Faaliyet Raporu. (2012-2013-2014-2015-2016-2017-2018).
• Yaraşlı, G. O. (2005). Türkiye’de Vergi Reformu. Ankara: Hazine ve Maliye Bakanlığı.