Syrian Civil War and Syrian Circassians

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 17, 24.10.2018

Emir Fatih Akbulat

Öz

Circassians are the old
autochthonous people in the Caucasus. They never existed in an institutional
sense, but since ancient times they have maintained their existence in the
patriarchal society that they created. 
In the 15th century, the Caucasus was under the sphere of influence of
the Ottomans through the Crimean Khanate, which was under the Ottoman rule of
Fatih Sultan Mehmet. After that, the Caucasus became a goal of Russian
expansionism of the Russian Tsar Ivan IV, who destroyed the Kazan and Astrakhan
khanates. After this date, the Caucasus was transformed into a chessboard of
great powers who wanted to rule over it. The free peoples of the Caucasus after
a series of wars called the Caucasian-Russian wars were defeated by Russian
imperialism in the last battle in the Kbaada Valley in 1864 and were exiled
from their homeland from the Caucasus. Circassians, who were exiled from their
homeland by tsarist Russia, in economic and social collapse found refuge in the
Ottoman Empire. According to various estimates, 1-1.5 million Circassians were
distributed throughout the empire in accordance with the settlement policy of
the Ottoman Empire. Circassians were resettled in the territory of present-day
Syria during the period of the Ottoman Empire. It is expected that about 100
thousand Circassians living in Syria today are descendants of immigrants from
the Ottoman Empire. It is estimated that about 15 thousand Circassians left the
country because of the Syrian civil war.

The migration of Circassians to the geographic of Syria,
as well as the process of adaptation of Circassians after migration, have been
investigated from a historical point of view. The migration of Circassians
outside Syria due to the civil war, which continues from March 2011, was
discussed on the basis of Russian-Turkish and international institutions, and ways to
solve the problems of Syrian Circassians were presented in the final part of
the study.

Anahtar Kelimeler

Circassian Exile, Syrian Civil War, Syrian Circassians

Suriye İç Savaşı ve Suriye Çerkesleri

Öz

Çerkesler, Kafkasya’nın en eski otokton halklarındandır. Tarihte
kurumsal anlamda bir devlet mekanizmasına sahip olmasalar da kurdukları
ataerkil toplum düzenleriyle eski çağlardan bu yana varlıklarını sürdürmüşlerdir. On beşinci yüzyılda Fatih Sultan
Mehmet tarafından Osmanlı Devleti egemenliği altına alınan Kırım Hanlığı vasıtasıyla İmparatorluk nüfuz
alanına giren Kafkasya, on altıncı yüzyılda Kazan ve Astrahan Hanlıklarını
ortadan kaldıran Rus Çarı IV. İvan tarafından Rus yayılmacılığının hedefi oldu. Bu
tarihten sonra Kafkasya, üzerinde egemenlik kurmak isteyen büyük güçlerin
satranç tahtasına dönüştü.
Kafkasya’nın özgür halkları, uzun yıllar süren ve Kafkas-Rus Savaşları olarak
isimlendirilen bir dizi savaşın ardından 1864 yılında Kbaada Vadisi’nde yapılan
son muharebede Rus emperyalizmine yenilerek anavatanları Kafkasya’dan sürgün
edildiler. Çarlık Rusya’sı tarafından anavatanlarından sürgün edilen Çerkesler,
ekonomik ve sosyal çöküntü içerisindeki Osmanlı İmparatorluğu’na sığındılar. Farklı tahminlerle
1-1.5 milyon arasındaki Çerkes, Osmanlı İmparatorluğu’nun iskân politikalarının
bir neticesi olarak Anadolu başta olmak üzere Balkanlar ve Ortadoğu
vilayetlerine iskan edildiler. Osmanlı İmparatorluğu döneminde günümüz Suriye
coğrafyasına yerleşen ve bugün sayıları yaklaşık olarak 100 bin kadar eski
Osmanlı bakiyesi Çerkesin Suriye’de yaşadığı,
yaklaşık 15 bin Çerkesin de Suriye İç Savaşı nedeni ile ülke dışına kaçtığı
tahmin edilmektedir.

 Çalışmada,
Çerkeslerin Suriye coğrafyasına göçü ve göç sonrası adaptasyon süreçleri
tarihsel perspektif ile incelenmiştir. Mart 2011'den itibaren devam eden iç savaş
nedeniyle Çerkeslerin Suriye dışına göçü, Rusya-Türkiye ve uluslararası
kurumlar temelinde tartışılmış ve Suriyeli Çerkeslerin sorunlarına yönelik
çözüm önerileri çalışmanın son bölümünde sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çerkes Sürgünü, Suriye İç Savaşı, Suriye Çerkesleri

Kaynakça

• Referans1 Akbulat, E. F. Sayın, H. (2017). Göçmen Etnik Kimlik Dayanışması Balıkesir Orhanlı ve Atköy Yerleşim Birimleri Örneği. Kriz, Kimlik ve Ötesi: Kimlik Siyaseti ve Siyasetin Kimliksizleşmesi. Ulusal Akademik Konferans. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi. 18 Mayıs 2017. İstanbul. S.17
• Referans2 Akbulat, E.F. (2017a). Uluslararası Göç Ağları ve Dayanışma Türkiye ve Suriye Çerkesleri Buluşması: İstanbul ve Balıkesir Orhanlı ve Atköy Yerleşim Birimleri Örneği. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi. İstanbul.
• Referans3 Akbulat, E.F. (2017b). Syrian Circassians in the context of the Syrian refugees’ issue: Nature of the problem on the basis of the international community in Turkey and Russia and suggested solutions, Central European Journal of Politics Volume 3 (2017), Issue 1, pp. 1–25, Check Republic. http://www.cejop.cz/wp-content/uploads/2017/11/2017_Vol-03_No-01_Art-01_Akbulat-FINAL.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans4 Akyüz Orat J. & Oran Arslan N. (2014). Kafkaslardan Arap Topraklarına Kafkas Muhacirleri. 1864 Kafkas Tehciri: Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün. (ss. 485-516). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR) & İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA).
• Referans5 Aslan, C. (2011). 1864 Trajedisi, Sürgün/Exile 21 MAYIS / MAY 21 1864. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans6 Avedis, K. S. (1956). The Sanjak of Alexandretta (Hatay): Its Impact on Turkish-Syrian Relations (1939-1956). Middle East Journal. Vol. 10, No. 4 (Autumn, 1956), pp. 379-394. https://www.jstor.org/stable/4322848?seq=1#page_scan_tab_contents adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans7 Berkok, İ. (1958). Tarihte Kafkasya, İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Referans8 Berzeg, N. (2006). Çerkesler Kafkas Sürgünü: Vatansız Bırakılan Bir Halk. İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Referans9 Chatty, D. (2015). Sürgünde Direniş: Modern Orta Doğu’da Çerkes Kimliği ve Aidiyet, Anavatanlarından Sürülüşlerinin 150. Yılında Çerkesler. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans10 D’Alema, F. (2017). The Evolution of Turkey’s Syria Policy. IAI WORKING PAPERS 17 | 28 – OCTOBER. http://www.iai.it/sites/default/files/iaiwp1728.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans11 Erdem, T. (2014). 1864 Kafkas Göçü Öncesinde ve Göç Sırasında Yaşanan Salgın Hastalıklar. 1864 Kafkas Tehciri: Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün. (s.171-200). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR) & İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA).
• Referans12 Hacısalihoğlu, M. (Ed.). (2014). 1864 Kafkas Tehciri: Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün. (s.14). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Balkan ve Karadeniz Araştırmaları Merkezi (BALKAR) & İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA).
• Referans13 Karpat, K. H. (2001). Çerkeslerin Sürgünü, Avrupalı Egemenliğinde Müslümanların Konumu Çerkeslerin Sürgünü ve Suriye’deki İskânı. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans14 Karpat, K. H. (2010). Türk Demokrasi Tarihi (Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans15 Karpat, K. H. (2013). Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Referans16 Kissinger, H. (2000). Diplomasi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Referans17 MOUBAYED, S. (2008). Turkish-Syrian Relations: The Erdoğan Legacy. SETA. OCTOBER. No:25. http://setadc.org/wp-content/uploads/2015/05/SETA_Policy_Brief_No_25_Sami_Moubayed.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans18 ORSAM (2012). Suriye Çerkesleri, Orsam Rapor No:130. http://www.orsam.org.tr/eski/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/20121226_130turing.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 01.22.2017)
• Referans19 Pul, A. (2011). Trabzon ve Samsun Limanları Üzerinden Kafkasya Muhacirlerinin İskanı, Sürgün/Exile 21 MAYIS/MAY 21 1864. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans20 Raşitovna, Z. (2015). Kuzey Kafkasya Dağlıları’nın Türkiye’ye Göçü, Anavatanlarından Sürülüşlerinin 150. Yılında Çerkesler. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans21 Satış, İ. (2014). Geçmişten Geleceğe Çerkesler; 19.Yüzyılın İkinci Yarısında Kafkasya’dan Anadolu’ya Çerkes Göçü ve İskanları. Ankara: Kafkas Araştırma Kültür ve Dayanışma Vakfı.
• Referans22 Saydam, A. (1990). Rusya’nın Kafkasya’yı işgali. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt 5, Sayı 1, ss. 243-261.
• Referans23 Spencer, E. (2014). Türkiye, Rusya, Karadeniz ve Çerkezistan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Referans24 Кушхабиев, А. В. (2007). Зарубежная черкесская диаспора: история и современность. Учебное пособие. Нальчик: Научный центр Кабардино-Балкарии Российской академии наук.
• Referans25 Кушхабиев, А. В. (2013). Черкесы возвращаются на Родину: история, политика, социальная практика. Нальчик: Научный центр Кабардино-Балкарии Российской академии наук.
• Referans26 Beydilli, K. (2008). Rusya. Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/rusya#1 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 06.08.2018)
• Referans27 Bilge, S. M. (2016). ÇERKEZLER. Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/cerkezler adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 08.08.2018)
• Referans28 Global Britannica (2017a). Arab Spring. https://global.britannica.com/event/Arab-Spring adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans29 Global Britannica (2017b). Mohamed Bouazizi. https://global.britannica.com/biography/Mohamed-Bouazizi adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans30 Global Britannica (2017c). Sykes Picot Agreement. https://global.britannica.com/event/Sykes-Picot-Agreement adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans31 Uludağ, S. (2008). Müridizm. Ankara: TDV İslâm Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/muridizm adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 06.08.2018)
• Referans32 BBC. (2017). Why Does Russia Support Syria and President Assad? http://www.bbc.co.uk/newsbeat/article/39554171/why-does-russia-support-syria-and-president-assad adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.08.2018)
• Referans33 BBC.com. (2016). Syria: The story of the conflict. http://www.bbc.com/news/world-middle-east-26116868 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.29.2017)
• Referans34 Circassia Times English. (2015). Syrian Circassians Refugees Rights. http://circassiatimesenglish.blogspot.com/2015/10/syrian-circassian-refugees-right-to.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 04.01.2017)
• Referans35 Eaurasia Review. (2012). Syrian Unrest and The Dilemma of Circassian Repatriation Analysis. http://www.eurasiareview.com/19032012-syrian-unrest-and-the-dilemmaof-circassian-repatriation-analysis/ adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 01.01.2017)
• Referans36 Hürriyet Daily News. (2013). Syrian Circassians Wait for Trip Back to Russia. http://www.hurriyetdailynews.com/syrias-circassians-wait-for-trip-back-to-Russia.aspx?pageID=238&nid=40925 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 18.02.2017)
• Referans37 Milliyet Gazetesi. (2013). Suriye Çerkeslerinin Ateşle İmtihanı. http://www.milliyet.com.tr/Suriye-cerkezlerinin-atesle-imtihani-gundem1686593/ adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 20.04.2017)
• Referans38 On Kavkaz. (2016a). Kan, 150 Ölü, Çerkes Köylerinin Tahrip Olması, Onbinlerce Mülteci. http://onkavkaz.com/news/1456-krovavyi-2016-godpoltory-sotni-pogibshih-cherkesov-5-razrushennyh-aulov-desjatki-tysjachbezhe.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.10.2017)
• Referans39 On Kavkaz. (2016b). Suriye’den Kafkasya’ya Gelen Çerkesler Neden Avrupa’ya Gidiyorlar. http://onkavkaz.com/posts/125-pochemu-siriiskiecherkesy-s-kavkaza-uezzhayut-v-evropu.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.10.2017)
• Referans40 Russia/Nis Center. (2010). Syria: Russia’s Best Asset in the Middle East https://www.ifri.org/sites/default/files/atoms/files/kreutzengrussiasyrianov2010.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.08.2018)
• Referans41 SAM. (Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs Center for Stratejik Research). (2012). Water Issues Between Turkey, Syria And Iraq. http://sam.gov.tr/wp-content/uploads/2012/01/WATER-ISSUES-BETWEEN-TURKEY-SYRIA-AND-IRAQ.pdf adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 13.02.2017)
• Referans42 The Washington Post. (2018). Why Russia will prevail in Syria https://www.washingtonpost.com/news/made-by-history/wp/2018/02/27/why-russia-will-prevail-in-syria/?noredirect=on&utm_term=.a59a0360c33c adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.08.2018)
• Referans43 TRT HABER. (2016). Kanada Suriyeli mülteci alımını geçici olarak durdurdu. http://www.trthaber.com/haber/dunya/kanada-suriyeli-multeci-alimini-gecici-olarak-durdurdu-231058.html adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 12.10.2017)
• Referans44 Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. (2017a). Türkiye-AB Arasında 18 Mart’ta Varılan Mutabakata İlişkin Soru-Cevaplar. http://www.mfa.gov.tr/implementation-of-turkey_eu-agreement-of-18-march-2016.en.mfa. adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 02.10.2017)
• Referans45 Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. (2017b). Suriye'nin Siyasi Görünümü. http://www.mfa.gov.tr/suriye-siyasi-gorunumu.tr.mfa adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 02.10.2017)
• Referans46 Türkiye Cumhuriyeti Dış İşleri Bakanlığı. (2017c). Türkiye - Suriye Siyasi İlişkileri Türkiye’nin Suriye İhtilafına Yaklaşımı. http://www.mfa.gov.tr/turkiye-suriye-siyasi-iliskileri-.tr.mfa adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 13.02.2017)
• Referans47 Кавполит. 2015: Прибытию беженцев из Сирии в РФ препятствует целая система мер. http://kavpolit.com/articles/repatriate-19694/ adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 03.02.2017)
• Referans48 Хотко, Самир. 2012: Черкесы в Сирии в османскую эпоху и в XX веке. http://www.adygvoice.ru/newsview.php?uid=9059 adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 02.18.2017)