Analysis of Factors Affecting Corporate Governance Maturity Level: A Research on the Companies Traded on Borsa İstanbul

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 36 - 54, 01.11.2023

Ekrem Arıkan , Feyzullah Yetgin

Öz

Corporate governance, one of the management theories, is one of the important topics for companies. Compliance with corporate governance principles is a sensitive issue, especially in companies whose shares are traded on stock exchange markets, which have thousands/millions of investors and stakeholders, and/or operate internationally. Today, the economic activities of companies and their social interaction with their ecosystem have become dynamic on a national and global scale. The basic principles of corporate governance “transparency”, “responsibility”, “accountability”, “fairness” and the related obligations have great importance for companies. In Turkey, listed companies are obliged to comply with a significant part of the corporate governance principles with the regulations of the Capital Markets Board. As for the items that they are not obliged to comply with, as of 2018, there are reporting obligations with the “comply or explain” view on the Public Disclosure Platform operated by the Central Registry Agency. In this study, trading duration after initial public offering and corporate governance compliance reports of publicly traded companies have been taken into account, and Corporate Governance Maturity Level and Corporate Governance Maturity Index were studied with the developed methodology based on the subsections of “Shareholders”, “Transparency”, “Stakeholders” and “Board of Directors”. In the study, the effect of the duration after initial public offering on the Corporate Governance Maturity Level was examined in general and by subsections using Tukey HSD analysis. It is envisaged that being first study on this subject, it will have a leading impact on further next academic studies. As a result of the study, i) Except for 2021, when the number of newly traded companies is high, the Corporate Governance Maturity Index values of the listed companies tend to increase. ii) The maturity level of industrial companies is above the stock market average. iii) While the maturity level of listed companies is higher in terms of principles regarding public disclosure, it is the lowest in terms of principles related to the board of directors. iv) There is an improvement in the Corporate Governance Maturity Level, depending on the length of time the companies are traded on the stock exchange, and the level of compliance with the principles regarding public disclosure and transparency and shareholders is relatively higher

Anahtar Kelimeler

Corporate governance, transparency, responsibility, accountability, fairness, public disclosure, shareholders, stakeholders, board of directors, KAP, Public Disclosure Platform, Central Registry Agency, MKK, Borsa İstanbul, Stock Exchange, Corporate Governance Maturity Level, Corporate Governance Maturity Index

Kurumsal Yönetim Olgunluk Düzeyini Etkileyen Faktörlerin Analizi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Şirketler Üzerine Bir Araştırma

Öz

Yönetim teorilerinden kurumsal yönetim, işletmeler için önemli başlıklardandır. Özellikle payları borsada işlem gören, binlerce/milyonlarca yatırımcısı ve paydaşı bulunan ve/veya uluslararası faaliyet gösteren şirketlerde, kurumsal yönetim ilkelerine uyum hassas konulardandır. Günümüzde işletmelerin ekonomik faaliyetleri ve bulundukları ekosistemle sosyal etkileşimi, ulusal ve küresel ölçekte dinamik hale gelmiştir. Kurumsal yönetimin temel ilkeleri “şeffaflık”, “sorumluluk”, “hesap verebilirlik”, “adillik” ve bunlara dair yükümlülükler şirketler için büyük önem taşımaktadır. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleriyle, payları Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler kurumsal yönetim ilkelerinden önemli kısmına uymakla yüküm-lüdür. Uymaya zorunlu olmadıkları maddelere ilişkin ise 2018 yılı itibariyle, Merkezi Kayıt Kuruluşu tarafından işletilen Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda “uy ya da açıkla” bakışı ile raporlama yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu çalışmada, halka açık şirketlerin halka arz yılları ve kurumsal yönetim uyum raporları esas alınarak, kurumsal yönetime ilişkin “Pay Sahipleri”, “Kamuyu Aydınlatma”, “Menfaat Sahipleri”, “Yönetim Kurulu” bölümleri bazında Kurumsal Yönetim Olgunluk Düzeyi gelişimleri ve Kurumsal Yönetim Olgunluk Endeksi, çalışmada geliştirilen metodoloji ile incelenmiştir. Çalışmada, ayrıca şirketlerin borsada işlem görme süresinin Kurumsal Yönetim Olgunluk Düzeyine etkisi Tukey HSD analizi kullanılarak genel olarak ve bölümler itibariyle araştırılmıştır. Bu konuda da yapılan ilk çalışma olarak sonraki akademik çalışmalara yön vereceği düşünülmektedir. Çalışma sonucunda, i) Yeni işlem görmeye başlayan şirket sayısının yüksek olduğu 2021 yılı dışında, Borsa şirketlerinin Kurumsal Yönetim Olgunluk Endeksi değerlerinin artış eğiliminde olduğu, ii) Sınai şirketlerin olgunluk düzeyinin borsa ortalamasının üstünde gerçekleştiği, iii) Kamuyu aydınlatmaya ilişkin ilkeler açısından borsa şirketlerinin olgunluk düzeyi daha yüksek iken, yönetim kuruluna ilişkin ilkeler açısından en düşük olduğu, iv) Şirketlerin borsada işlem görme süresine bağlı olarak, Kurumsal Yönetim Olgunluk Düzeyinde gelişim olduğu, özellikle kamuyu aydınlatma ve şeffaflık ile pay sahiplerine ilişkin ilkelere uyum düzeyinin daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal yönetim, şeffaflık, sorumluluk, hesap verebilirlik, adillik, kamuyu aydınlatma, pay sahipleri, menfaat sahipleri, yönetim kurulu, KAP, Kamuyu Aydınlatma Platformu, Merkezi Kayıt Kuruluşu, MKK, Borsa İstanbul, Kurumsal Yönetim Olgunluk Düzeyi, Kurumsal Yönetim Olgunluk Endeksi

Kaynakça

• REFERENCES
• Abdallah, A. & Ismail, A. (2017). Corporate Governance Practices, Ownership Structure and Corporate Performance in the GCC Countries, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 46, 98115. [CrossRef]
• Akinkoye, E. Y. & Olasanmi, O. O. (2014). Corporate Governance Practice and Level of Compliance Among Firms in Nigeria: Industry Analysis. Journal of Business and Retail Management Research, 9(1), 1325.
• Alp, A. & Kılıç, S. (2014). Kurumsal Yönetim: Nasıl Yönetilmeli? Doğan Egmont Yayıncılık ve Yapımcılık Tic. A.Ş. [Turkish]
• Arıkan, E. (2022). Kurumsal yönetim olgunluk düzeyini etkileyen faktörler ve dijital olgunluk düzeyinin analizi: Borsa İstanbul’da işlem gören şirketler üzerine araştırma. (YÖK Thesis No: 779954) [Doktora Tezi]. İstanbul Ticaret Üniversitesi. [Turkish] [CrossRef]
• Balkan, A. E. (2018). Kurumsal Yönetimin, BİST Kurumsal Yönetim Endeksinde Şirketlerin Finansal Performans ve Kârlılıkları Üzerindeki Etkisinin Kesitsel Bir Analizi (YÖK Thesis No: 598584) [Doktora Tezi]. Yeditepe Üniversitesi. [Turkish]
• Berthelot, S., Morris T. &, Morrill, C. (2010). Corporate Governance Rating and Financial Performance: A Canadian Study, Corporate Governance, 10(5), 635646. [CrossRef]
• Bilgiç, F. A. (2014). Effects of selected performance measures based on disclosure Regulations: An empirical research about the value relevance in Borsa İstanbul (YÖK Thesis No: 351694) [Doctorial Thesis] T.C. Marmara University.
• Bilgiç, F. A. (1999). Kurumsal İşletme Yönetimi ve Kamuyu Aydınlatma Yükümlülüklerinin Kurumsal İşletme Yönetimi Açısından Önemi, [Qualification Study: Istanbul Stock Exchange].
• Demir, İ. (2020). SPSS İle İstatistik Rehberi. Efe Akademi.
• Eyüboğlu, K. (2011). Kurumsal Yönetimin Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi: İMKB Kurumsal Yönetim Endeksindeki Şirketler Açısından Bir Değerlendirme. Karadeniz Technical University Journal of Social Sciences Institute, Issue: 1, 5569, Gompers, P., Ishii, J., & Metrick, A. (2003). Corporate Governance and Equity Prices, The Quarterly Journal of Economics, 118(1), 107–156. [CrossRef]
• Gürbüz, A. O. & Ergincan, Y. (2004). Kurumsal yönetim, Türkiye’deki durumu ve geliştirilmesine yönelik eleştiriler. Literatür Yayıncılık.
• Hussain, S. H., & Mallin, C. (2002). Corporate Governance in Bahrain. Corporate Governance: An International Review, 10(3), 197–210. [CrossRef]
• IFC & Hawkamah, (2008). A Corporate Governance Survey of Listed Companies and Banks Across the Middle East and North Africa, (Nisan 2023). https://www.ifc.org/wps/wcm/connect/89f572b7-1f0b-4e22-86c3-30854564f788/Hawkamah_CG_Survey_MENA_Banks%2B%2B.pdf?MOD=AJPERES&CVID=jtCxo1d
• Naser, A. & Khadija, B. I., (2010). Evidence on Corporate Governance Compliance by Palestine Securities Exchange Listed Firms. Global Journal of Business Research, 4(3): 7388.
• OECD (2016), G20/OECD Principles of Corporate Governance (Turkish version), (Şubat 2022).
• Rehman, A. & Hashim, F. (2020), Is Corporate Governance Maturity Measurable? Corporate Governance, 20(4), 601619. [CrossRef] SAHA Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. (01.03.2021). Saha Rating Updated World Corporate Governance Index, http://www.saharating.com/~saharati/wp-content/uploads/2021/03/2021-WCGI- Rapor.pdf
• Selvaggi, M., & Upton, J. (2008). Governance and Performance in Corporate Britain: Evidence from the IVIS color-rating system. (Nisan 2023), https://www.ourcommunity.com.au/files/aicr/Fact_Sheets/Governance_Performance_Corporate_Britain.pdf Sermaye Piyasası Kurulu (2020). Capital Markets Board Corporate Governance Monitoring Report 2019, https://www.spk.gov.tr/Sayfa/Dosya/1330.
• Sevimli, M. S. (2021). Kurumsal Yönetim ve Örgütsel Dayanıklılık Arasındaki İlişki (YÖK Thesis No: 675946) [Doktora Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Shleifer, A., & Vishny, R. W. (1997), A Survey of Corporate Governance, (Mayıs 2023). https://scholar.harvard.edu/files/shleifer/files/surveycorpgov.pdf [CrossRef]
• Singh, K. & Rastogi, S. (2023). Corporate Governance and Financial Performance: Evidence from Listed SMEs in India. Benchmarking: An International Journal, 30(4), 14001423. [CrossRef]
• Soylu, B. (2021). Performans ölçüm sistemleri ile kurumsal yönetim endeksi arasındaki ilişkinin analizi: Kurumsal yönetim endeksinde işletmeler üzerine bir uygulama (YÖK Thesis No: 679647) [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi. [CrossRef]
• Tezcanlı, M. V., Küçükçolak, A., Erdoğan, O. & Özer, L. (2001). Sermaye Piyasalarında Kurumsal Yönetim İlkeleri, ISE J 5(19), 1171, United Nations Conference on Trade and Development (2003), Selected Issues in Corporate Governance: Regional and Country Experiences.
• Tursun, H. S. (2021). Bankalarda Kurumsal Yönetim Uygulamaları İle Finansal Performans Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Borsa İstanbul’da Bir Araştırma (YÖK Thesis No: 691573) [Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Wilkes, J. (2004). Corporate governance and measuring performance. Measuring Business Excellence, 4(4), 1316. [CrossRef]
• Yazgan, K. F. (2017). Kurumsal yönetim derecelendirmesinin hisse senedi performansına etkisi: BİST kurumsal yönetim endeksi üzerine bir inceleme (YÖK Thesis No: 454824) [Doktora Tezi] Balıkesir Üniversitesi.
• Yetgin, N. & Ersoy, E. (2021). Firmaların BIST kurumsal yönetim endeksine alınmasının hisse senedi getirisine etkisi. Journal of Economics, Policy & Finance Studies, 6(1): 181200. [CrossRef]
• Zengin, A. N. (2014). Kurumsal yönetim ilkeleri ve borsa’da işlem gören şirketlerin kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde performanslarının değerlendirilmesi. (YÖK Thesis No: 408579) [Master's Thesis]. Bahçeşehir Üniversitesi.