MAIN THEMES IN AZIYADE NOVEL AND TEVFIK FIKRET'S CRITIQUES ABOUT PIERRE LOTI

Yıl 2019, Sayı: 21, 131 - 154, 01.06.2019

Yakup Öztürk

Öz

Tevfik Fikret has written two articles on Pierre Loti's Aziyade novel. These texts appeared in the columns of "Musâhabe-i Edebiyye” in Servet-i Fünûnmagazine. The spaces of this novel are Thessaloniki and Istanbul. Tevfik Fikret states in these writings that Westerners do not recognize the Eastern societies and Pierre Loti does not know the customs of the Turks. Tevfik Fikret argues that since Loti does not have any information about the Turkish language, too many grammatical errors are seen in the novel. In addition, there are some moral problems in the adventures of Loti. According to Tevfik Fikret, Pierre Loti behaves immorally by talking about non-Muslim and Muslim women living in the Ottoman geography and Loti is lying. The fiction of the Aziyade novel is also questioned in terms of credibility and Tevfik Fikret thinks that Pierre Loti describes the events that cannot be realized as real. In this article, Tevfik Fikret's two texts will be evaluated along with Pierre Loti's life, temperament and works. In addition, the themes of Aziyade novel are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Pierre Loti, Aziyade, Tevfik Fikret, criticism

AZİYADE ROMANINDA TEMATİK ÇERÇEVE VE TEVFİK FİKRET’İN AZİYADE ‘YE GETİRDİĞİ ELEŞTİRİLER

Öz

Tevfik Fikret, Pierre Loti’nin otobiyografik romanlarından biri olan ve hikâyesi Selanik ve İstanbul’da geçen romanı Aziyadehakkında Servet-i Fünûndergisinde Musâhabe-i Edebiyye başlığı altında iki yazı kaleme almıştır. Bu yazılarda Tevfik Fikret, Avrupa’nın Şarkı tanımadığından, Pierre Loti’nin de Türklerin âdet ve ahvalini bilmediğinden bahsetmektedir. Loti’nin Türk diline dair herhangi bir malumatı olmadığı için romanda sarf edilen Türkçe cümlelerin bozukluğu dile getirilmektedir. Yapılan eleştirilerde dil hassasiyetinin yanı sıra Loti’nin yaşadıklarının bir ahlak problemi doğurduğu da vurgulanmaktadır. Osmanlı coğrafyasında yaşayan gayrimüslim ve Müslüman kadınlar hakkında ileri sürülen ifadelerin Tevfik Fikret’teki karşılığı Loti’nin ahlaksızlığı meşrulaştırdığıdır. Aziyaderomanının kurgusu da inandırıcılık açısından sorgulanmakta ve Pierre Loti’nin olması mümkün görünmeyen hadiseleri hakikatmiş gibi anlattığı dile getirilmektedir. Bu makalede Pierre Loti’nin hayatı, mizacı ve eserleriyle birlikte Aziyaderomanının temaları ele alınmakta ve Tevfik Fikret’in söz konusu iki yazısı değerlendirilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Pierre Loti, Aziyade, Tevfik Fikret, eleştiri

Kaynakça

• Çapanoğlu, Münir Süleyman. “36 Yıl Önceki Pierre Loti Kahvesi”. http://hdl.handle.net/11498/5710 [Erişim Tarihi: 09.02.2019]
• Çetin, Nurullah (2014). Türk’e Oryantalist Kuşatma. Ankara: Berikan.
• Esin, Emel (1972). “Annem Muharrir Müfide Ferid Tek”. Türk Soroptimisti In Memoriam Müfide Ferid Tek. İstanbul: Türkiye Soroptimist Kulüpleri Birliği.
• Eyice, Semavi (2000). “Pierre Loti ve Aziyadé Başlıklı Romanı”. Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla Eyüp Sultan Sempozyumu IV Tebliğler. 370-399. İstanbul: Eyüp Belediyesi.
• İleri, Selim. “Yine Pierre Loti”. http://hdl.handle.net/11498/5567. [Erişim Tarihi: 09.02.2019]
• İleri, Selim (1991). “Bir Soru”. Milliyet, 01.06.1991: 14.
• Kahraman, Kemal (2003). “Pierre Loti”. İslam Ansiklopedisi. C. 27: 213-214. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Koloğlu, Orhan (1967). “Pierre Loti’ye Mektuplar”. Milliyet. 11.12.1967. İstanbul.
• Koloğlu, Orhan. “Piyer Loti ile Türkçe Öğretmeni Zeki Maghamez”. Pierre Loti Toplanti Bildirileri, E-Kitap. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR-80387/orhan-kologlu.html. [Erişim Tarihi: 14.04.2019]
• Köprülüzâde Mehmed Fuad (1918). Tevfik Fikret ve Ahlakı. İstanbul: Kanaat Matbaası.
• Nazım Hikmet (1992). 835 Satır. İstanbul: Adam.
• Örik, Nahid Sırrı (1953). “Bizden Bahseden Batı Romancılarının En Meşhuru Piyer Loti”. Resimli Tarih Mecmuası. 45: 2571-2574.
• Parlatır, İsmail (2000). Tevfik Fikret Dil ve Edebiyat Yazıları. Ankara: TDK.
• Pierre Loti (2012). Aziyade. Handan Lütfi (Çev.), Ubeydullah Kısacık (transkripsiyon). İstanbul: Kapı.
• Pierre Loti (1953). “Loti’nin İki Romanının Romanları”. Resimli Tarih Mecmuası. 46: 2648-2651.
• Serim, Tuna (1986). “Taha Toros ile Pierre Loti Üzerine”. Sanat Olayı. 48: 58-61.
• Tek, Müfide Ferid (1950). “Son Ziyaret”. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Belletini. 97: 4-5.
• Toros, Taha. “Pierre Loti’den İstanbul’da Kalan Anılar”. http://hdl.handle.net/11498/5667. [Erişim Tarihi: 06.02.2019]
• Zeki Megamiz, Servet-i Fünûn, Numara 88.