USE OF BIOGRAPHICAL NOVEL IN ALTERNATIVE HISTORY CREATION: BEN DE HALIMCE BEDREDDINEM

Yıl 2019, Sayı: 22, 81 - 110, 01.12.2019

Ebru Vural Arslan

Öz

Beside the fact that Sheikh Bedreddin is known as the leader of religious and political uprisings, he attracts attention with various interpretations of concepts related to religion, and his ideas about rights, property, equality and partnership. It can be seen that Sheikh Bedreddin, who is interested in history and Sufi studies, is also subject to literary works. The Soviet writer Rady Fish, who has been interested in Turkish literature since 1944, included the biography of Sheikh Bedreddin and the rebellious movement in which he participated, with his novel “Spyaşçie Probudyatsya”. His biography is cited as a source for alternative history cretion. In this novel, translated as Ben de Halimce Bedreddinem, Bedreddin's adventure unfolds to become the leader of an uprising. Facts such as the brotherhood of religions and peoples, equality, rights and partnerships advocated by Marxism form the basis of Sheikh Bedreddin’s adventure in reaching the truth. When discussing the issue of partnership in the novel, a socialist and feminist interpretation is introduced into this problem through Borkluce Mustafa. Idealized as the national hero of Sheikh Bedreddin and his followers, this novel ends with the tragic death of Sheikh Bedreddin, Borkluce Mustafa and Torlak Kemal.

Anahtar Kelimeler

Sheikh Bedreddin, Borkluce Mustafa, Radi Fiş, Ben de Halimce Bedreddinem

ALTERNATİF TARİH YARATIMINDA YAŞAMÖYKÜSEL ROMANIN KULLANIMI: BEN DE HALİMCE BEDREDDİNEM

Öz

Şeyh Bedreddin, dini ve siyasi bir ayaklanmanın önderi olarak bilinmesinin yanı sıra gerek dinle ilgili kavramlara getirdiği farklı yorumlar gerekse hak, mülkiyet, eşitlik, ortaklık gibi konularda ileri sürdüğü düşünceleriyle dikkatleri çeker. Tarih ve tasavvuf araştırmalarının ilgi odağı olan Şeyh Bedreddin’in edebi yapıtlara da konu edildiği görülür. 1944 yılından itibaren Türk edebiyatıyla ilgilenen Sovyet yazar Radi Fiş, “Spyaşçie Probudyatsya” başlıklı romanıyla Şeyh Bedreddin’in yaşamöyküsüne ve içinde bulunduğu isyan hareketine yer verir. Onun yaşamöyküsü alternatif tarih yaratımı için kaynak olarak gösterilir. Ben de Halimce Bedreddinem adıyla çevrilen bu romanda Bedreddin’in ayaklanma lideri konumuna gelme serüveni ayrıntılı biçimde kurgulanır. Marksizmin savunduğu dinlerin ve halkların kardeşliği, eşitlik, hak, ortaklık gibi olgular, Şeyh Bedreddin’in hakikate ulaşmada verdiği serüveninin temelini oluşturur. Romanda “ortaklık” konusu tartışılırken Börklüce Mustafa yoluyla bu konuya sosyalist-feminist bir yorum getirilir. Şeyh Bedreddin ve müritlerinin bir halk kahramanı olarak idealize edildiği bu roman Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal’in trajik ölümleriyle sonlanır.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Bedreddin, Börklüce Mustafa, Radi Fiş, Ben de Halimce Bedreddinem

Kaynakça

• Aliçavuşoğlu, Esra (2000). Türk Yazar ve Türkolog Radi Fiş’in Vasiyeti Üzerine Külleri İstanbul’a Getirilecek/Kendini Türkleşmiş Sayıyordu, Cumhuriyet Kitap Eki (23.11.2000), s. 23.
• Babinger, Franz (2015). Simavna Kadısıoğlu Şeyh Bedreddin. İlhami Yazgan (Çev.). Ankara: La Kitap.
• Balivet, Michel (2005). Şeyh Bedreddin Tasavvuf ve İsyan. Ela Güntekin (Çev.). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Carr, Edward Hallet (2002). Tarih Nedir. Misket Gizem Gürtürk (Çev.). İstanbul: İletişim.
• Cerrahoğlu, Ahmet (1966). Şeyh Bedreddin Meselesi. İstanbul: Çığ.
• Çetindaş, Dilek (2018). Alternatif Tarih Yazımı ve Yöre Tarihçiliği Noktasında Samim Kocagöz Romanları, V. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu, s. 48-67, E-Kitap.
• Çıpa, H. Erdem (2017). Osmanlı Tarihyazımında Şeyh Bedreddin ve Börklüce Mustafa: Halil b. İsmail’in Menâkıb-ı Şeyh Bedreddin b. İsrail İsimli Eseri, Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozyumu, s. 113-123, İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi.
• Dukas (1956). Bizans Tarihi. VL Mirmiroğlu (Çev.). İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Engels, Friedrich (1978). Köylüler Savaşı, Okay Gönensin (Çev.). İstanbul: Payel.
• __________________ (2003). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Kenan Somer (Çev.). Ankara: Eriş. Ankara: Sol.
• Fiş, Radi (2008). Ben de Halimce Bedreddinemt. Malum Beyhan (Çev.). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Gölpınarlı, Abdülbâki (2017). Şeyh Bedreddin ve Manâkıbı. İstanbul: Kapı.
• Gramatikova, Nevena (2017). XIV. Yüzyıl Sonundan XV. Yüzyılın Başına Kadar Gerçekleşen Olayların Biyografik ve Tarihsel Kaynağı Olarak Simavnalı Şeyh Bedreddin’in Hafız Halil Tarafından Yazılan Menâkıbnâme’si. Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozyumu, s. 141-187. İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi.
• Hikmet, Nâzım (2014).Benerci Kendini Niçin Öldürdü?. İstanbul: Yapı Kredi.
• Hobsbawm, Eric ve Terence Ranger (2006). Geleneğin İcadı, Mehmet Murat Şahin (Çev.). İstanbul: Agora.
• Kaygusuz, Bezmi Nusret (2005). Şeyh Bedreddin Simavenî. İstanbul: İleri.
• Kurdakul, Necdet (1977). Bütün Yönleriyle Bedreddin. İstanbul: Döner Reklam.
• Munslow, Alun (2000). Tarihin Yapısökümü. Abdullah Yılmaz (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Ocak, Ahmet Yaşar (1998). Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• _____________________ (2017). Türkiye Tarihinde Mehdici Hareketlerin Toplu Tarihine Doğru (Metedolojik Bir Yaklaşım). Uluslararası Börklüce Mustafa Sempozyumu, s. 48-56. İzmir Büyükşehir Belediyesi Akdeniz Akademisi.
• Werner, Ernst (2014). Büyük Bir Devletin Doğuşu: Osmanlılar (1300-1481). Orhan Esen-Yılmaz Öner (Çev.). İstanbul: Yordam.