THE PROBLEM OF LIVING TURKISH IN THE NOVEL OF METİN SAVAŞ’S ZEMHERİ KUYUSU

Yıl 2019, Sayı: 22, 269 - 289, 01.12.2019

Selami Alan

Öz

Novel has not been able to stay away from social issues since it deals with the person who is a social entity. In this respect, novels are mirrors that clearly reflect the social and individual structure of the periods they deal with in different ways. One of the novels reflecting the period when it was written is Metin Savaş's Zemheri Kuyusu. In this postmodern novel published in 2005, the author addressed many political, religious, social and cultural issues. One of the prominent issues that the author addressed is the issue of living Turkish. Because during history many discussions have been made about which words will be accepted in Turkish and many different views have been put forward. Some of these opinions, which try to determine the limits of the language, are accepted by society and some of them are criticized. This article examines how these language discussions are handled in a novel through the analysis of Zemheri Kuyusu sample. Thus, both the role of language discussions in society and the determination, criticism and proposals of Metin Savaş on language were tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Zemheri Kuyusu, Metin Savaş, Living Turkish, Language Discussions

METİN SAVAŞ’IN ZEMHERİ KUYUSU ROMANINDA “YAŞAYAN TÜRKÇE” MESELESİ

Öz

Roman türü, sosyal bir varlık olan insanı ele alması itibariyle genel olarak toplumsal konulardan uzak duramamıştır. Bu yönüyle romanlar, ele aldıkları dönemlerin toplum ve birey yapısını bütün yalınlığıyla ve farklı açılardan yansıtan birer ayna konumunda olmuştur. Kaleme alındığı dönemi yansıtan bu romanlardan biri, Metin Savaş’ın Zemheri Kuyusu adlı eseridir. Yazar, 2005 yılında yayımladığı bu postmodern romanın kurgusu kapsamında siyasî, dinî, sosyal ve kültürel birçok konuya değinmiştir. Yazarın ele aldığı bu konular arasında öne çıkanlardan biri, Yaşayan Türkçe meselesidir. Çünkü tarih içerisinde hangi kelimelerin Türkçe kabul edileceği üzerine birçok tartışma yapılmış ve değişik birçok görüş ortaya atılmıştır. Dilin sınırlarını belirlemeye çalışan bu görüşlerden bazıları toplum tarafından kabul görürken bazıları tepkiyle karşılanmıştır. Bu makalede de yapılan bu dil tartışmalarının Zemheri Kuyusu örneğinden hareketle bir roman kurgusu içinde nasıl ele alındığı incelenmiştir. Böylece hem dil tartışmalarının toplumdaki karşılığı hem de Metin Savaş’ın dil konusundaki tespit, tenkit ve teklifleri belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zemheri Kuyusu, Metin Savaş, Yaşayan Türkçe, Dil Tartışmaları

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi (2014). Ahbar-ı Âsâra Tamim-i Enzar – Roman Tarihine Genel Bir Bakış. İstanbul: Dergâh.
• Banarlı, Nihad Sâmi (1975). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı.
• Çetişli, İsmail (2007). II. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı. İsmail Çetişli vd. (haz.). Ankara: Akçağ.
• Çıkla, Selçuk (2004). Roman ve Gerçeklik Bağlamında Kültür Değişmeleri ve Servet-i Fünûn Romanı. Ankara: Akçağ.
• Demir, Gökhan Yavuz (2007). “Türkçenin Pirus Zaferi”. Trajik Başarı Türk Dil Reformu (Geoffrey Lewis). Mehmet Fatih Uslu (çev.). İstanbul: Paradigma. s. XXXIII-XVLIII.
• Devellioğlu, Ferit (1997). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın.
• Ecevit, Yıldız (2012). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim.
• Emre, İsmet (2006). Postmodernizim ve Edebiyat. Ankara: Anı.
• Enginün, İnci (2004). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh.
• Evci, Görkem. “Zemheri Kuyusu’nda Kim Yok Ki?”. https://www.dunyabizim.com/kitap/zemheri-kuyusu-nda-kim-yok-ki-h5505.html (Erişim tarihi: 12.04.2019).
• Gökalp, Ziya (1970). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Görücüler, Harun (2018). Metin Savaş ve Romancılığı. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Gülensoy, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Gümüş, Hüseyin (1989). Roman Dünyası ve İncelemesi. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Gündüz, Osman (1997). Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema I. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Hacıeminoğlu, Necmettin (1977). Türkçenin Karanlık Günleri. İstanbul: İrfan.
• Horney, Karen (1980). Çağımızın Tedirgin İnsanı. Ayda Yörükân (çev.). İstanbul: Tur.
• Hüküm, Muhammed (2017). Şair-Sosyolog Kemal Tahir. İstanbul: İthaki.
• Kundera, Milan (2009). Roman Sanatı. Aysel Bora (çev.). İstanbul: Can.
• Mardin, Şerif (2013). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim.
• Meriç, Cemil (2008). Kırk Ambar. Cilt 1. İstanbul: İletişim.
• Nişanyan Sözlük, https://www.nisanyansozluk.com/? [Erişim tarihi: 15.03.2019]
• Özcan Gönülal, Yasemin (2012). Cumhuriyet Dönemi Dil Tartışmalarını Türk Dili Eğitimine Yansımaları (Toplum Dil Bilimi Bakımından Bir İnceleme). Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özdemir, Mehmet ve Abdullah Dağtaş (2014). “Dilde Sadeleşme Tartışmaları: 1970 Yılı ‘Türk Dili’ Dergisinde Arapça, Farsça ve Batı Dillerinden Gelen Kelimelere Karşı Takınılan Tavır”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11/26: 27-51.
• Parla, Jale (2012). Don Kişot’tan Bugüne Roman, İstanbul: İletişim.
• Savaş, Metin (2015). “Roman Sanatı Nedir ve Niçin Roman Okunmalıdır?”. Türk Yurdu, 334: 48-53.
• Savaş, Metin (2016). Zemheri Kuyusu. İstanbul: Ötüken.
• Savaş, Metin. “Türkçemizin Hafızası”. http://www.kirmizilar.com/tr/index.php/kultur-sanat-yazilari/1605-turkcemizin-hafizasi (Erişim Tarihi: 10.02.2019).
• Sazyek, Hakan (2002). “Türk Romanında Postmodernist Yöntemler ve Yönelimler”. Hece Türk Romanı Özel Sayısı, 6/65-66-67: 493-509.
• Tekin, Mehmet (2003). Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları). İstanbul: Ötüken.
• Türkçe Sözlük (2011). Şükrü Halûk Akalın vd. (haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Yener, Ali Galip (2012). “Türk Romanında Postmodernist Eğilimin Sosyopolitiği Üzerine -Oğuz Atay’dan Hasan Ali Toptaş’a-”. Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri. Köksal Alver (ed.). Ankara: Hece.
• Yılmaz, Durali (1997). Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu. Ankara: Akçağ.