“THE POETICS OF SPACE” IN TANPINAR’S MAHUR BESTE NOVEL: THE ATTIC AND THE ROOM

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 31, 19 - 34, 01.06.2024

Ömer Sağlam

https://doi.org/10.26517/ytea.557

Öz

In The Poetics of Space, Bachelard attempts to define images phenomenologically, focusing on the images of home, room, closet, drawer, shell, and nest, thereby elucidating the poetics of the home. He states that the image of the home reveals our intimate being and considers the home as a tool for deciphering the human psyche. Moreover, according to him, the home, including its attic, cellar, corridors, corners, secluded spots, and refuges, harbors the rooms of memory, recollection, the past, dreams, and desires. It becomes the corner of the earth for a person thrown into the world, establishing roots. Similarly, in Ahmet Hamdi Tanpınar’s novel Mahur Beste, Behçet Bey’s room, attic, clocks, mirrors, antique items reflect his identity, past, and memory. In his room and attic, Behçet Bey constructs his own world, reconstructing the lost time by recalling the past. He tries to escape the space woven with realities by seeking refuge in dreams, falling into the void created by his dreams. Due to this relationship, the article will examine Ahmet Hamdi Tanpınar’s novel Mahur Beste within the framework of Bachelard’s The Poetics of Space. The article will primarily focus on Bachelard’s work The Poetics of Space, followed by an evaluation of Behçet Bey’s room, attic, and clocks within the context of The Poetics of Space.

Anahtar Kelimeler

The Poetics of Space, Mahur Beste, space, attic, room

TANPINAR’IN MAHUR BESTE ROMANINDA “UZAMIN POETİKASI”: TAVAN ARASI VE ODA

Öz

Bachelard Uzamın Poetikası’nda imgeleri fenomenoloji açısından belirlemeye çalışmaktadır. Ev, oda, dolap, çekmece, kabuk, yuva imgeleri üzerinde durarak evin poetikası sorununu ortaya koyar. Ev imgesinin mahrem varlığımızı açığa çıkardığını söyler ve evi, insan ruhunu çözümleme aracı olarak ele alır. Diğer yandan ona göre ev; tavan arası ve mahzeni, koridorları ve köşeleri, kuytu ve sığınaklarıyla belleğin, geçmişin odalarını, düşlerini, arzularını saklar. Dünyaya fırlatılmış insanın yeryüzündeki köşesi, kökleri olur. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste adlı romanında da Behçet Bey’in odası, tavan arası ve saatleri, aynaları, antika eşyaları; onun kimliğini, geçmişini, hafızasını yansıtır. Behçet Bey odasında, tavan arasında kendi dünyasını inşa eder, yitik zamanı hatırlayarak geçmişi yeniden kurgular. Gerçeklerle örülü mekândan rüyalara sığınarak kaçmaya çalışır ve rüyalarının açtığı boşluğa düşer. Gaston Bachelard Uzamın Poetikası’nda imgeleri fenomenoloji açısından belirlemeye çalışmaktadır. Ev, oda, dolap, çekmece, kabuk, yuva imgeleri üzerinde durarak evin poetikası sorununu ortaya koyar. Ev imgesinin mahrem varlığımızı açığa çıkardığını söyler ve evi, insan ruhunu çözümleme aracı olarak ele alır. Diğer yandan ona göre ev, tavan arası ve mahzeni, koridorları ve köşeleri, kuytu ve sığınaklarıyla belleğin, geçmişin odalarını, düşlerini, arzularını saklar. Dünyaya fırlatılmış insanın yeryüzündeki köşesi, kökleri olur. Bu ilişki nedeniyle makalede Bachelard’ın Uzamın Poetikası çerçevesinde Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Mahur Beste adlı romanı incelenecektir. Makalede öncelikle Bachelard’ın Uzamın Poetikası adlı çalışması üzerinde durulacaktır. Daha sonra ise Behçet Bey’in odası, tavan arası ve saatleri Uzamın Poetikası merkezinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Uzamın Poetikası, Mahur Beste, mekân, tavan arası, oda

Etik Beyan

Bu makale 2024 yılında Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalında tamamlanan “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde Mekân” adlı doktora tezinden yola çıkılarak hazırlanmıştır.

Kaynakça

• Bachelard, Gaston. Uzamın Poetikası. Çeviren Alp Tümertekin, İthaki Yaynları, 2008.
• Bachelard, Gaston. Düşlemenin Poetikası. Çeviren Alp Tümertekin, İthaki Yayınları, 2012.
• Bachelard, Gaston. “Düşsel Mekân.” Çeviren M. Taha Tunç, Mimar Neden Bachelard Okur?. Ketebe Yayınları, 2021. (19-23)
• Bahtin, Mihail. Rabelais ve Dünyası. Çeviren Çiçek Öztek, Ayrıntı Yayınları, 2005.
• Bahtin, Mihail. Karnavaldan Romana: Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Seçme Yazılar. Çeviren Cem Soydemir, Ayrıntı Yayınları, 2014.
• Bergson, Henri. Gülme. Çeviren Devrim Çetinkasap, İş Bankası Yayınları, 2014.
• Bourdieu, Pierre. Les Structures Sociales de L’économie. Seuil. 2000.
• Carroll, Lewis. Alice Harikalar Diyarında. Çeviren Sinan Ezber, İş Bankası Yayınları, 2017.
• Demiralp, Oğuz. “Mahur Beste’nin Bitmemişliği.” “Bir Gül Bu Karanlıklarda.”–Tanpınar Üzerine Yazılar-. Hazırlayan Abdullah Uçman, Handan İnci, Kitabevi Yayınları, 2002. ss. 269-273.
• Eiuguer, Alberto. Evin Bilinçdışı. Çeviren Perge Akgün, Bağlam Yayınları, 2018.
• Enginün, İnci. Ahmet Hamdi Tanpınar. Dergâh Yayınları, 2019.
• Erzen, Jale N. Üç Habitus: Yeryüzü, Kent, Yapı. Yapı Kredi Yayınları, 2019.
• Eskin Şerif. Zaman ve Hafızanın Kıyısında: Tanpınar’ın Edebiyat, Estetik ve Düşünce Dünyasında Bergson Felsefesi. Dergâh Yayınları, 2021.
• Homeros. Odysseia. Çeviren A. Kadir, Azra Erhat, Can Yayınları, 2013.
• Jung, Carl Gustav. Rüyalar. Çeviren Aylin Kayapalı, Pinhan Yayınları, 2016.
• Okay, Orhan. “Tanpınar’ın Rüyalar Dünyası.” Doğumunun Yüzüncü Yılında Ahmet Hamdi Tanpınar. Hazırlayan Sema Uğurcan, Kitabevi Yayınları, 2003, ss. 101-106.
• Stevens, Anthony. Jung. Çeviren Nursu Örge, Dost Yayınları, 2014.
• Şahin, Seval. Modernizmin Oyunu/Oyunun Modernizmi: “Tanpınar’da Oyun”. Kapı Yayınları, 2013.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Mahur Beste. Dergâh Yayınları, 2005.