İSTİHKAK DAVASI

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 2, 499 - 514, 15.10.2021

Osman Gökhan Antalya

Öz

Mülkiyet hakkının içerdiği yetkiler olumlu ve olumsuz yetkiler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu yetkilerden olumlu yetki kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma şeklinde ifade edilen aktif yetkilerdir. Yetkinin olumsuz yönü ise koruyucu yetki olarak nitelendirilmekte ve istihkak davası ile haksız elatmanın önlenmesi şeklinde ifade edilmektedir. Malik zilyetliği elinden çıkmış eşyanın iadesi için birden fazla hukuki imkana sahiptir. İstihkak davası ile birlikte eşyanın iadesini isteyebileceği gibi zilyetlik davaları, taşınır davası, sözleşmeden doğan talepler, haksız fiil veya sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan taleplerle de iadesini isteyebilir. İstihkak talebi mülkiyetin içerdiği olumsuz yetkiler içinde yer alır. Bu talep ile malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabilir. İstihkak talebi, malik kendisine mülkiyet hakkına sahip olduğu eşyayı, mülkiyet hakkına dayanarak, onu alıkoyma hakkı olmayan ve ona doğrudan zilyet olan üçüncü kişiden geri isteme yetkisi veren taleptir. İstihkak talebinin dolaysız zilyede yöneltilmesi ile birlikte dolaysız zilyet, haksız olarak elinde tuttuğu eşyayı geri verme yükümlülüğü altına girer. İstihkak davasının sonucunda verilen kararla da mülkiyet hakkının tespiti ile dava konusu eşyanın geri verilmesi sağlanır.

Anahtar Kelimeler

mülkiyet, istihkak davası, elatmanın önlenmesi, zilyet, malik

REI VINDICATIO, ACTION FOR RESTITUTION OF PROPERTY

Öz

The right of property entitles the proprietor with both positive and negative authorities. The positive aspect of proprietary authorities comprise the active authorities to use, to collect the return, and to dispose. The negative aspect, qualified as protective authorities, result in the authority to bring an action of rei vindicatio and actio negatoria. The proprietor holds multiple legal remedies to enable the return of the property. It is also possible to demand the return of the property through possessory actions and contract/tort/unjust enrichment based claims. To bring an action of rei vindicatio is among the negative authorities granted by the right of property. The proprietor may sue for the return of property from the third party who wrongfully possesses it. The wrongful possessor is then obliged to return the property. The property is returned upon the establishment of proprietor’s right of property via judgment on the action of rei vindicatio.

Anahtar Kelimeler

Property, rei vindicatio, actio negatoria, possessor, proprietor

Kaynakça

• AKİPEK, J./AKINTÜRK, T./ATEŞ, D., Eşya Hukuku, 2. Baskı İstanbul 2018.
• ANTALYA, O. G./TOPUZ, M., Marmara Hukuk Yorumu, Eşya Hukuku, c.IV/1, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G., Marmara Hukuk Yorumu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, c.V/1, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G., Marmara Hukuk Yorumu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, c.V/1, 2, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G., Marmara Hukuk Yorumu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, c.V/1, 3, Ankara 2019.
• ANTALYA, O. G./TOPUZ, M., Marmara Hukuk Yorumu, Eşya Hukuku, c.IV/1, Ankara 2019.
• ARNET, R./BELSER, E. M., CHK – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Sachenrecht Art. 641-977 ZGB, Zurich – Basel – Genf 2012.
• AYAN, M., Eşya Hukuku-I (Zilyetlik ve Tapu Sicili), Ankara 2016.
• AYBAY, A./HATEMİ, H., Eşya Hukuku, İstanbul Üniversitesi, İstanbul 2010.
• AYİTER, K., Medeni Hukukta Tasarruf Muameleleri, Ankara 1953.
• EINSELE-WILI, F., Die Vindikationszession, Diss. Zürich 1975.
• EREN, F., Mülkiyet Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• ERGÜNE, M. S., Taşınır Mülkiyeti, On İki Levha, İstanbul 2017.
• ERTAŞ, Ş., Eşya Hukuku, Barış Yayınları, 13. Baskı, İzmir 2016.
• ESENER, T./GÜVEN, K., Eşya Hukuku, Yetkin Yayınları, 2012.
• GAUCH, P./SCHLUEP, W. R./SCHMID, J./REY, H./EMMENEGGER, S., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, ohne ausservertragliches Haftplichrecht, Band I, 9. Aufl., Zurich/Basel/Genf 2008.
• GURSKY, Karl-H, J. Von Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen, Buch 3, Sachenrecht Neub. Berlin 2013.
• GÜRSOY, K. T./EREN, F./CANSEL, E., Türk Eşya Hukuku, Ankara 1984.
• HAAB, R., Zürcher Kommentar; Das Sachenrecht, Erste Abteilung, Das Eigentum, Art. 641-729, Lieferung 1-6, 2. A., Zurich 1929 bis 1938.
• HAAB, R./SIMONIUS, A./SCHRRER, W./ZOBL, D., Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, IV. Band: Das Sachenrecht, 1. Abteilung, Das Eigentum, Art. 641-729, 2.Aufl. Zurich 1977.
• HINDERLING, H., Der Besitz, in: Schweizerisches Privatrecht Bd. V/I, hg. von Meier-Hayoz Arthur, Basel/Stutgart 1977.
• LEEMANN, H., Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band IV, Das Sachenrecht, II. Abteilung, Art. 730-918, Bern 1925.
• LIVER, P., Das Eigentum, in: Schweizerisches Privatrecht Bd. V/I, hg. von Meier-Hayoz Arthur, Basel/Stutgart 1977.
• MEIER-HAYOZ, A., Berner Kommentar, Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Das Sachenrecht, 1. Abteilung, Das Eigentum: 1. Teilband, Systematischer Teil und Allgemeine Bestimmungen, Art. 641-654 ZGB, 5. Aufl., Bern 1981.
• NEUMAYER, K., Die sogenannte Vindikationszession (§ 931) im dogmatisichen Spnnungsfeld zwischen Übereignung und procuratio in rem, in: Kuchinke, Kurt (Hrsg.), Rechtsbewahrung und Rechtsentwicklung, FS Heinrich Lange, München 1970.
• OĞUZMAN, M. K./SELİÇİ, Ö./OKTAY-ÖZDEMİR, S., Eşya Hukuku, 21. Baskı, İstanbul 2018.
• ÖZEN, B., Haksız Zilyetlikte İade, Beta Basım Yayın, İstanbul 2003.
• REY, H., Die Grundlagen des Sachenrechts und das Eigentum; Grundriss des Schweizerischen Sachenrechts, Bd. I, Bern 1991.
• SAYMEN, F./ELBİR, H. K., Türk Eşya Hukuku, İstanbul 1954.
• SCHMID, J.//HÜRLIMANN-KAUP, B., Sachenrecht, 5. Aufl., Zurich 2017.
• SEROZAN, R., Eşya Hukuku-I, Filiz Kitabevi, İstanbul 2014.
• SİRMEN, L., Eşya Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2017.
• SUTTER-SOMM, T., Das Eigentum, in: Schweizerisches Privatrecht Bd. V/I, hg. von Meier-Hayoz Arthur, Basel/Stutgart 2014
• TEKİNAY, S. S./AKMAN, S./BURCUOĞLU, H./ALTOP, A., Tekinay Eşya Hukuku, Cilt I, Zilyetlik-Tapu Sicili-Mülkiyet, 5. Bası, İstanbul 1989.
• ÜNAL, M./BAŞPINAR, V., Şekli Eşya Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 9. Baskı, Ankara 2017.
• von TUHR, A./PETER, H., Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Bd. I, 3. Aufl., Zurich 1974-79.
• WIEGAND, W., Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II (Hrsg.; HONSELL, Heinrich/VOGT, Nedim Peter/GEISER, Thomas), Art. 457-977 ZGB und Art. 1-61 SchIT ZGB, 5. Aufl., Basel 2015.