Üniversitelerin Şehir İçi Yer Seçimine Yönelik Metodolojik Bir Yaklaşım

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 649 - 670, 31.12.2021

Zafer Kuyrukçu , Ahmet Alkan

https://doi.org/10.2399/yod.20.704647

Cited By: 1

Öz

Orta Çağ Avrupası’nda kentsel bir kurum olarak ortaya çıkan üniversiteler, başlangıçta kuruldukları kentlerin merkezindeki kolej binalarında eğitim vermeye başlamıştır. Zaman içinde Amerikan kampüs modelinin etkisiyle kentlerin dışında geniş alanlarda büyüyebilir ve gelişebilir bağımsız yerleşmeler halini almıştır. Ancak günümüzde birçok üniversite kampüsü işlevsel, ekonomik ve sosyal olarak modası geçmiş ve yeniden yapılandırmaya ihtiyaç duymaktadır. Bu çalışma ile üniversitelerin kentsel yerleşiminin belirlenen parametreler altında değerlendirilmesine yönelik sistematik bir karar verme sürecinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda üniversitelerin şehir içi yer seçimine yönelik dünyada ve ülkemizde yapılan çalışmalar incelenmiş ve ‘üniversitelerin şehir içi yer seçimini etkileyen 4 temel parametre grubu altında 25 alt parametre’ belirlenmiştir. Çalışmanın devamında üniversitelerin şehir içi yer seçimini etkileyen parametrelerin değerlendirilmesi AHP yöntemi ile karar alternatiflerinin değerlendirilmesi ise TOPSIS yöntemi ile gerçekleştirilerek, üniversitelerin şehir içi yer seçimine yönelik bir karar verme yöntemi geliştirilmiştir. Bu yöntemin test edilebilmesi için ‘Selçuk Üniversitesi’ örneklem alanı olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda geliştirilen yöntem ile üniversitelerin kentsel yerleşiminde erişebilirliğin ve üniversite-kent arasındaki karşılıklı etkileşimin daha önemli olduğu saptanmıştır. Günümüzde yükseköğretimin büyümesi ve gelişmesiyle birlikte bir üniversite kampüsünün kurulması kolaylaşsa da üniversitelerin, toplum için var olduğu ve toplumdan soyutlanamayacağı gerçeği unutulmamalıdır. Bu yüzden üniversitenin kente geri dönüşü ve üniversite-kent arasındaki uzlaşma sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

AHP, karar verme, TOPSIS, üniversite kentsel yerleşimi

A Methodological Approach to Inner-city Location Selection of Universities

Öz

Emerging as urban institutions in the medieval Europe, universities began to offer education in college buildings in the center of the cities where they were originally established. Over time, with the effect of the American campus model, they have become independent settlements that can grow and develop in large areas outside of cities. Today, however, many university campuses are functionally, economically, and socially obsolete and in need of restructuring. This study aims to develop a systematic decision-making process for the evaluation of urban settlement of universities in accordance with some parameters. Thus, based on the national and international research on the location selection of universities, ‘25 subparameters under four main parameter groups affecting the urban location selection’ were identified. The analysis of these parameters was performed by applying the AHP method, the evaluation of alternative decisions was carried out by applying the TOPSIS method, and a decision-making methodology was developed for the location selection of universities within the city. To test this methodology, ‘Selçuk University’ was determined as the sampling site. With the method developed in the study, it was determined that the interaction between the university and the city and the accessibility of the university were critical in the urban settlement of the universities. Although the establishment of a university campus has become easier with the growth and development of higher education today, the fact that universities exist for the society and cannot be isolated from it should not be forgotten. Therefore, the return of the university to the city must be ensured and the university and the city must be reconciliated.

Anahtar Kelimeler

AHP, decision making, TOPSIS, university urban settlement

Kaynakça

• Altınsoy, S. (2011). Yeni devlet üniversitelerinin gelişimi: Sorunlar ve politika önerileri. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 1(2), 98–104.
• Anonymous. (2019a). Detailed hi-res maps of Oxford for download or print. Erişim adresi http://www.orangesmile.com/travelguide/oxford/high-resolution-maps.htm (25 Haziran 2019).
• Anonymous. (2019b). Cambridge tourist map. Erişim adresi http://ontheworldmap.com/uk/city/cambridge/cambridge-tourist-map.jpg (25 Haziran 2019).
• Baird, G. (2012). The origins and evolution of the Euro-American university campus. Forschung Frankfurt, 2012(1 Supplement: The University and the City), 5–7.
• Casey, C. (2013). A plan, a campus, a legacy. Union College, 107(2).
• Chen, C. T. (2000). Extensions of the TOPSIS for group decision-making under fuzzy environment. Fuzzy Sets and Systems, 114(1), 1–9.
• Cheng, E. W., Li, H., & Ho, D. C. (2002). Analytic hierarchy process (AHP): A defective tool when used improperly. Measuring Business Excellence, 6(4), 33–37.
• Christiaanse, K. (2007). Campus to city: Urban design for universities. In K. Hoeger, & K. Christiaanse (Eds.), Campus and the city: Urban design for the knowledge society (s. 45–58). Zürich: GTA Verlag.
• Columbia University. (2019). Maps and directions - Update. Erişim adresi https://cufo.columbia.edu/sites/default/files/content/morningsidemap_ 2015aug-7.pdf (6 Temmuz 2019).
• Çağlayandereli, M., & Güleş, H. (2013). “Üniversite kenti” markasının sosyolojik analizi. Bölgesel Araştırmalar Ağı Sempozyumu. Neo-liberalizm Sonrası Mekânsal Müdahale Biçimleri ve Yansımaları, 28–30 Kasım 2013, Mersin.
• Çizmecioğlu, S. (2019). Tedarik zincirinde çok kriterli karar verme yöntemleriyle sürdürülebilir tedarikçi seçimi ve imalat sektöründe bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, KTO Karatay Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye’deki kamu bankaları üzerine bir uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101–112.
• Den Heijer, A. (2008). Managing the university campus in an urban perspective: Theory, challenges and lessons from Dutch practice. Paper presented at the Corporations and Cities: Envisioning Corporate Real Estate in the Urban Future, May 26–28, 2008. Brussels, Belgium.
• Den Heijer, A. C., & Magdaniel, F. T. C. (2018). Campus–city relations: past, present, and future. In P. Meusburger, M. Heffernan, & L. Suarsana (Eds.), Geographies of the university: Knowledge and space (Vol. 12, pp. 439–459). Cham: Springer.
• Dober, R. P. (1996). Campus planning. Ann Arbor, MI; Society for College and University Planning.
• Ekinci, O. (2003). Üniversite yerleşkelerinin konumu. H. H. Doğan, F. Akyıldız & İnönü Üniversitesi (Ed.), Üniversite yerleşke planlaması ve çevre düzenlemesi 1. Ulusal Çalıştayı, 16–18 Ekim 2003, Malatya (s. 39–48) içinde. Malatya: İnönü Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Erkman, U. (1990). Büyüme ve gelişme açısından üniversite kampüslerinde planlama ve tasarım sorunları. İstanbuL: İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi.
• Google Earth (2020a). Erişim adresi https://earth.google.com/web/@41.00391522,39.74774329,-15389.6445177a,23348.06782175d,35y, 0.03521137h,0.393444t,359.9998r?utm_source=earth7&utm_campaign=vine&hl=tr (21 Mayıs 2020).
• Google Earth (2020b). Erişim adresi https://earth.google.com/web/@37.95258324,32.54133449,25431.21228066a,0d,35y,-0.0021h,0t,0r?utm_ source=earth7&utm_campaign=vine&hl=tr (21 Mayıs 2020).
• Google Earth (2020c). Erişim adresi https://earth.google.com/web/@38.53214864,43.35179604,4345.91114246a,8588.0014534d,35y,0.04323629h,6.75336529t,359.9816r?utm_source=earth7&utm_campaign=vine&hl=tr (21 Mayıs 2020).
• Google Earth (2020d). Erişim adresi https://earth.google.com/web/@40.72075712,31.5581127,10370.69091995a,0d,35y,-0.0124h, 6.8475t,359.9997r?utm_source=earth7&utm_campaign=vine&hl=tr (21 Mayıs 2020).
• Günal, İ. (2013). 50 soruda üniversite. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Gürüz, K. (2003). Dünya’da ve Türkiye’de yükseköğretim: Tarihçe ve bugünkü sevk ve idare sistemleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Harker, P. T., & Vargas, L. G. (1987). The theory of ratio scale estimation: Saaty’s analytic hierarchy process. Management Science, 33(11), 1383– 1403.
• Harvard Planning Office (2018). Maps: Harvard Campus maps. Erişim adresi https://home.planningoffice.harvard.edu/files/hppm/files/map_of_campus_8.5x11_3_22_18.pdf (12 Aralık 2018).
• Hoeger, K. (2007). Campus and the city. A join venture? In K. Hoeger, & K. Christiaanse (Eds.), Campus and the city: Urban design for the knowledge society (pp. 13–22). Zürich: GTA Verlag.
• İstanbul Üniversitesi (2020). İstanbul Üniversitesi Beyazıt Kampüsü. Erişim adresi http://cdn.istanbul.edu.tr/statics/www.istanbul.edu.tr/wp-content/uploads/2011/08/yerlesim_beyazit1.jpg (19 Mayıs 2020).
• Kortan, E. (1981). Çağdaş üniversite kampusları tasarımı. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Basım İşliği.
• Kural, A. (2016). Birey ve topluluk ikileminin kampüs tasarımında ifadesi: Thomas Jefferson’ın Virginia Üniversitesi Kampüsü. Erişim adresi https://www.arkitera.com/gorus/birey-ve-topluluk-ikileminin-kampus-tasariminda-ifadesi-thomas-jeffersonin-virginia-universitesi-kampusu/ (23 Mayıs 2020).
• Kuyrukçu, Z. (2019). Üniversitelerin yer seçiminde yararlanılabilecek yeni bir yöntem önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Konya Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya.
• Larkham, P. J. (2000). Institutions and urban form: The example of universities. Urban Morphology, 4(2), 63–78.
• Lenglart, D., & Vince, A. (1992). Universités écoles supérieures. Paris: Éditions Le Moniteur.
• Magdaniel, F. C. (2013). The university campus and its urban development in the context of the knowledge economy. EURA General Conference 2013: Cities as Seedbeds for Innovation, July 4–6, 2013, University of Twente, Enschede, the Netherlands.
• Massachusetts Institute of Technology (2019). MIT campus map. Erişim adresi http://web.mit.edu/facilities/maps/campus_map.pdf (6 Temmuz 2019).
• Merlin, P. (2006). The campus or back to the city? City-university spatial relationships. In C. Bellet, & J. Ganau (Eds.), Ciudad y universidad. Ciudades universitarias y campus urbanos (pp. 183–202). Lleida: Milenio.
• Miller, F. (2010). The origins of Thomas Jefferson’s academical village at the University of Virginia. Hartford: CT: Trinity College.
• Oktay, D. (2007). Üniversite-kent ilişkisi. Yapı Dergisi (302), 42–47.
• Paksoy, T., Pehlivan, N. Y., & Özceylan, E. (2013). Bulanık küme teorisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Princeton University (2017). Princeton University campus maps. Erişim adresi https://pr.princeton.edu/campusmap/PUCampusMap.pdf (18 Ağustos 2017).
• Roszkowska, E. (2011). Multi-criteria decision making models by applying the TOPSIS method to crisp and interval data. In P. Keller (Ed.), Multiple criteria decision making (Vol. 6, pp. 200- 230). Katowice: University of Economics in Katowice.
• Saaty, T. (1990). How to a make decision: The Analytic Hierarchy Process. European Journal of Operational Research, 48, 9–26.
• Saaty, T. L. (1982). Decision making for leaders. Belmont, CA: Life Time Learning Publications.
• Saaty, T. L. (2000). Fundamentals of decision making and priority theory with the analytic hierarchy process (Vol. 6). Pittsburgh, PA: RWS Publications.
• Saaty, T. L. (2008). Decision making with the analytic hierarchy process. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83–98.
• Saaty, T. L., & Vargas, L. G. (2006). Decision making with the analytic network process: Economic, political, social and technological applications with benefits, opportunities, costs and risks. In C. C. Price (Ed.), International Series in Operations Research & Management Science (Vol. 95). New York, NY: Springer Science & Business Media.
• Saaty, T. L., & Vargas, L. G. (2012). Models, methods, concepts & applications of the analytic hierarchy process. In C. C. Price (Ed.), International Series in Operations Research & Management Science (Vol. 175). New York, NY: Springer Science & Business Media.
• Sönmezler, K. (2003). Modern mimarinin kentsel deney alanı: üniversite tasarımı. Yayınlanmamış doktora tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sözen, M. (1984). Cumhuriyet dönemi Türk mimarlığı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Şengül, M. (2014). Türkiye’de üniversite ile iktidar ilişkileri ve taşra halleri. Toplum ve Demokrasi Dergisi (17–18), 79–104.
• Tanyeli, U. (2013). Üniversite kentten niye kaçar? Rüya, İnşa, İtiraz: Mimari Eleştiri Metinleri (s. 177–179). İstanbul: Boyut Yayıncılık.
• Tekeli, İ. (1972). Büyükkent dışı üniversitelerin kuruluş yeri sorunları üzerine. Mimarlık Dergisi, (12), 36–40.
• Timor, M. (2011). Analitik hiyerarşi prosesi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Turner, P. V. (1984). Campus: An American planning tradition. Cambridge, MA: MIT Press Series 7.
• Türeyen, M. N. (2002). Yükseköğetim kurumları ve kampuslar. İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.
• Uzun, S., & Kazan, H. (2016). Çok kriterli karar verme yöntemlerinden AHP TOPSIS ve PROMETHEE karşılaştırılması: Gemi inşada ana makine seçimi uygulaması. Journal of Transportation and Logistics, 1(1), 99–113.
• Ünal, G. (2008). Lojistikte hizmet sağlayıcısı seçiminde AHP ve TOPSIS yöntemlerinin uygulanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• Van Den Berg, L., & Russo, A. (2004). The student city: Strategic planning for student communities in EU cities. Farnham: Ashgate Publishing.
• Vargas, L. G. (1990). An overview of the analytic hierarchy process and its applications. European Journal of Operational Research, 48(1), 2–8.
• Yaralıoğlu, K. (2010). Karar verme yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: Meteksan A.Ş.