2011–2020 Yılları Arasında Türkiye’de Çevrimiçi Uzaktan Eğitime Yönelik Hazırlanan Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 74 - 88, 30.04.2022

İsmail Ayşad Güdekli , Hasan Cem Çelik , Pelin Oduncu

https://doi.org/10.2399/yod.21.808250

Öz

Günümüzde yeni iletişim teknolojilerinin hızla gelişen yapısı geleneksel eğitime alternatifler sunmuştur. Bu alternatiflerden biri olan uzaktan eğitim, internete erişimin demokratikleşmeye başlaması ile birlikte bir yandan tüm dünyada hızlı bir şekilde yayılırken, diğer yandan onun geleneksel eğitime alternatif olup olamayacağı, öğrenci ve öğretim elemanlarının uzaktan eğitime hazırbulunuşluklarından, adaptasyonlarına; alt yapı olanaklarından, uygulamalı derslerin uygulanabilirliğine kadar birçok bağlamda tartışma konusu olmuştur. Bunun yanında her ne kadar Türkiye’de uzaktan eğitim uygulamasına yönelik gerçekleştirilen lisansüstü tez çalışmaları, bu eğitimin mevcut durumunu, niteliğini ve hizmet kalitesini belirlemesi açısından zengin bir literatür sunsa da uzaktan eğitimin bu çalışmalarda nasıl ele alındığı ve hangi boyutlarının ihmal edildiğinin keşfi önem arz etmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde uzaktan eğitimin yasalaştığı 2011 yılından 2020’ye gelene kadar YÖK Ulusal Tez Merkezinde yayınlanan 257 lisansüstü tez içerik analizine tabi tutulmuştur. Analizlerin sonucunda, yapılan çalışmaların sayısal olarak 2019 yılı itibariyle yükselişe geçtiği; bu çalışmaların belirli üniversitelerde ve ana bilim dallarında yoğunlaştığı; çalışma konularını ve örneklemi ağırlıklı olarak öğrencilerin oluşturduğu; veri toplama aracı olarak daha çok nicel araştırma yöntemlerinden faydalanıldığı ve uzaktan eğitimin iletişimsel boyutunun göz ardı edildiği bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi öğrenme, e-öğrenme, iletişim bilimleri, lisansüstü tez, sistematik derleme

A Study of the Graduate Theses on Online Distance Education in Turkey Submitted between 2011 and 2020

Öz

Today, the rapidly developing structure of new communication technologies has offered alternatives to traditional education. While distance education, which is one of these alternatives, has rapidly spread all over the world with the democratization of internet access, it has been the subject of debates ranging from whether it can be an alternative to traditional education, whether students and lecturers are ready for distance education, how successfully they can adapt to it, and the adequacy of the infrastructure to the applicability of the applied courses. Besides, while the graduate theses provide a rich literature in terms of determining the current status, nature, and service quality of distance education, it is very important to reveal how distance education has been handled in these studies and which of its dimensions have remained neglected. This study was subjected to the content analysis of 257 graduate theses which were published in Turkey from 2011 (when distance education began to be regulated by law) to 2020. The results indicate that the number of the studies on the subject has been on the rise as of 2019, are concentrated in certain universities and departments of science, the study subjects and the sample are predominantly composed of students, quantitative research methods are mostly used as the data collection tool, and that the communicative dimension of distance education has been ignored.

Anahtar Kelimeler

Communication sciences, e-learning, online learning, postgraduate thesis, systematic review

Kaynakça

• Abazaoğlu, İ., & Umurhan, H. (2015). Uzaktan eğitim ve öğretim üyelerini uzaktan eğitime teşvik eden faktörler. Journal of Research in Education and Teaching, 4(4), 353–363.
• Anderson, T. (2001). The hidden curriculum in distance education an updated view. Change: The Magazine of Higher Learning, 33(6), 28–35.
• Arkorful, V., & Abaidoo, N. (2015). The role of e-learning, advantages and disadvantages of its adoption in higher education. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning 12(1), 29–42.
• Aydın, İ. E., Kaya, S., İşkol, S., & İşcan, A. (2019). Anadolu Üniversitesi uzaktan eğitim bölümünde yayınlanmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin içerik analizi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 9(3), 430–441.
• Babur, A., Kiper, A., Çukurbaşı, B., Özer, E. A., Tonbuloğlu, İ., Küçük, Ş., ... Horzum, M. B. (2016). 2009–2013 yılları arasında uzaktan eğitim dergilerinde yayınlanan makalelerin yöntemsel açıdan incelenmesi. Sakarya University Journal of Education 6(1), 123–140.
• Bayam, M., & Aksoy, M. S. (2002). Türkiye’de uzaktan eğitim ve Sakarya Üniversitesi uygulaması. SAU Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 169–175.
• Beblav˘, M., Thum, A. E., & Veselkova, M. (2011). Education policy and welfare regimes in OECD countries. CEPS Working Document No. 357. Erişim adresi http://aei.pitt.edu/33008/1/WD_357_Beblavy_Thum__Veselkova.pdf (4 Mart 2021).
• Berge, Z. L., & Mrozowski, S. (2001). Trends in research and practice: An examination of the American Journal of Distance Education 1987 to 1995. American Journal of Distance Education, 15(3), 5–19.
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 85–124.
• Bozkurt, A., Akgun-Ozbek, E., Yilmazel, S., Erdogdu, E., Ucar, H., Guler, E., & Dincer, G. D. (2015a). Trends in distance education research: A content analysis of journals 2009–2013. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, 16(1), 330–363.
• Bozkurt, A., Kumtepe, E. G., Kumtepe, A. T., Aydin, I. E., Bozkaya, M., & Aydin, C. H. (2015b). Research trends in Turkish distance education: A content analysis of dissertations, 1986–2014. European Journal of Open, Distance and E-learning, 18(2), 1–21.
• Chugh, R., Ledger, S., & Shields, R. (2017). Curriculum design for distance education in the tertiary sector. Turkish Online Journal of Distance Education, 18(2), 4–15.
• Cowan, J. (1995). The advantages and disadvantages of distance education. In R. Howard, & I. McGrath (Eds.), Distance education for language teachers: A U.K. perspective (pp. 14–21). Bristol: Multilingual Matters.
• Çelik, P., & Perçin, S. (2020). E-hizmet kalitesi ölçümü: Uzaktan eğitim hizmeti veren kamu üniversiteleri örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 77–98.
• Davies, R., Howell, S. & Petrie, J. (2010). A review of trends in distance education scholarship at research universities in North America, 1998–2007. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 11(3), 42–56.
• Demiray, E. (2013). Uzaktan eğitim ve kadın eğitiminde uzaktan eğitimin önemi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 155–168.
• Denyer, D., & Tranfield, D. (2009). Producing a systematic review. In D. A. Buchanan & A. Bryman (Eds.), The Sage handbook of organizational research methods (pp. 671–689). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Dewey, J. (1986). Experience and education. The Educational Forum 50(3), 241–252.
• Dewey, J. (2008). Okul ve toplum. (H. A. Başman, Çev.). Ankara: Pegem Yayınları.
• Durak, G., Çankaya, S., Yunkul, E., Urfa, M., Toprakliklioğlu, K., Arda, Y., & İnam, N. (2017). Trends in distance education: A content analysis of master’s thesis. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 16(1), 203–218.
• Eren, E. (2020). Yeni tip Koronavirüs’ün Türk eğitim politikaları uygulamalarına etkisi: Milli Eğitim Bakanlığının ve Yükseköğretim Kurulunun yeni düzenlemeleri. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 153–162.
• Erkut, E. (2020). Covid-19 sonrası yükseköğretim. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 125–133.
• Gandhi, S. (2003). Academic librarians and distance education: Challenges and opportunities. Reference & User Services Quarterly, 43(2), 138–154.
• Gökçe, A. T. (2008). Küreselleşme sürecinde uzaktan eğitim. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 1–12.
• Gökmen, Ö., Uysal, M., Yaşar, H., Kırksekiz, A., Güvendi, G. M., & Horzum, M. B. (2017). Türkiye’de 2005-2014 yılları arasında yayınlanan uzaktan eğitim tezlerindeki yöntemsel eğilimler: Bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(189), 1–25.
• Gündüz, M. (2013). Modern eğitimin doğuşu ve alternatif eğitim paradigmaları. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, (1), 66–80.
• Hauser, L. (2013). Qualitative research in distance education: An analysis of journal literature 2005–2012. American Journal of Distance Education, 27(3), 155–164.
• Horzum, M. B., Özkaya, M., Demirci, M., & Alparslan, M. (2013). Review of Turkish distance education research. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 14(2), 79–100.
• Jegede, O. J. (1994). Distance education research priorities for Australia: A study of the opinions of distance educators and practitioners. Distance Education, 15(2), 234–253.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(1), 26–33.
• Karadağ, E., & Yücel, C. (2020). Yeni tip Koronavirüs pandemisi döneminde üniversitelerde uzaktan eğitim: Lisans öğrencileri kapsamında bir değerlendirme çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 181–192.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan eğitim. Ankara: Pegem Yayınları.
• Keegan, D. (1980). On defining distance education. Distance Education 1(1), 13–36
• Kesim, E. (2020). A study of the graduate theses on distance learning administration in Turkey from 1999 to 2019. Turkish Online Journal of Distance Education, 21(2), 17–36.
• Knapper, C. (1998). Media and adult learning. A forum: Lifelong learning and distance education. American Journal of Distance Education, 2(1), 63–72.
• Koble, M. A. & Bunker, E. L. (1997). Trends in research and practice: An examination of the American Journal of Distance Education 1987 to 1995. American Journal of Distance Education, 11(2), 19–38.
• Lapa, T. Y., Köse, E., & Günbayı, İ. (2018). Türkiye’de yapılan rekreasyon araştırmaları: Sistematik bir derleme. Spor Bilimleri Dergisi, 29(2), 87–104.
• Lee, Y., Driscoll, M. P., & Nelson, D. W. (2004). The past, present, and future of research in distance education: Results of a content analysis. The American Journal of Distance Education, 18(4), 225–241.
• Mupinga, D. M. (2005). Distance eucation in high schools: Benefits, challenges and suggestions. The Clearing House, 78(3), 105–108.
• Nagrale, P. (2013). Advantages and disadvantages of distance education. Erişim adresi https://surejob.in/advantages-anddisadvantages-of-distance-education.html (4 Mart 2021).
• Neto, O., & Santos, E. M. (2010). Analysis of the methods and research topics in a sample of the Brazilian distance education publications, 1992 to 2007. American Journal of Distance Education, 24(3), 119–134.
• Neuman, L. W. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri. (Çev. S. Özge), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Oliviera, M., Penedo, A., & Pereira, V. (2018). Distance education: advantages and disadvantages of the point of view of education and society. Erişim adresi http://aei.pitt.edu/33008/1/WD_357_Beblavy_Thum__Veselkova.pdf (10 Mart 2021).
• Orakcıoğlu, E. (2019). Türkiye’de uzaktan eğitim temalı 2013–2018 yılları arasında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Özdil, İ. (1986). Uzaktan öğretimin evrensel çerçevesi ve Türk eğitim sisteminde uzaktan öğretimin yeri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Özkul, E., & Girginer, N. (2001). Uzaktan eğitimde teknoloji ve etkinlik. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 103–117.
• Palloff, M. R., & Pratt K. (2007). Building online learning communities: Effective strategies for the virtual classroom. New York, NY: Wiley.
• Panda, S. (1992). Distance educational research in India: Stock-taking, concerns and prospects. Distance Education, 13(2), 309–326.
• Ritzhaupt, A., Stewart, M., Smith, P., & Barron, A. (2010). An investigation of distance education in North American research literature using co-word analysis. The International Review of Research in Open and Distance Learning, 11(1), 37–60.
• Sayılan, F. (2007). Küreselleşme ve eğitimdeki değişim. E. Oğuz & A. Yakar (Ed.), Küreselleşme ve eğitim içinde (s. 59–82). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Smedley, J. K. (2010). Modelling the impact of knowledge management using technology. OR Insight, 23(4), 233–250.
• Sözbilir, M., Kutu, H., & Yaşar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In D. Jorde & J. Dillon (Eds.), The world of science education: Handbook of research in Europe (pp. 341–374). Rotterdam: Sense Publishers.
• Şakar, N. (1997). Anadolu Üniversitesi uzaktan öğretimde bilgi sistemi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Telli, S. G., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25–34.
• Tuncay, N., & Uzunboylu, H. (2010). Trend of “Distance Education” in the last three decades. World Journal on Educational Technology, 2(1), 55–67.
• Uysal, M., & Yıldız A. (2007). McLuhan’ın “Küresel Köy”ünde eğitim- yeni teknolojiler, küreselleşme ve eğitim üzerine düşünceler. E. Oğuz & A. Yakar (Ed.), Küreselleşme ve eğitim içinde (s. 165–180). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Üstündağ, D. A. (2013). Türkiye’de bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi alanındaki yüksek lisans tezlerinin araştırma eğilimleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 3(1), 55–71.
• Yıldız, E., & Seferoğlu, S. S. (2020). Uzaktan eğitim öğrencilerinin çevrimiçi teknolojilere yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 33–46.
• Zawacki-Richter, O., Bäcker, E. M. & Vogt, S. (2009). Review of distance education research (2000 to 2008): Analysis of research areas, methods, and authorship patterns. International Review of Research in Open & Distance Learning, 10(6), 21–50.