T.C. Sayıştay Denetim Bulguları Doğrultusunda Denetim (Düzenlilik) Raporlarının İçerik Açısından İncelenmesi: 2013–2018 Devlet Üniversiteleri

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 257 - 269, 31.08.2022

Mahmut Demirbaş

https://doi.org/10.2399/yod.21.710476

Öz

Kamu üniversitelerinin (2012’de 103, 2018’de 129 üniversite) 2012–2018 yılları arasındaki ortalama %87 oranında yapılan denetim süreçleri sonundaki Sayıştay düzenlilik raporları, INTOSAI tarafından belirlenen uluslararası denetim standartları ile uyumu açısından incelenmiştir. Hiçbir üniversitenin ismi raporda belirtilmemiştir. Çalışmanın amacı denetim bulgularını anlamak ve bulgulara üniversite yöneticilerinin dikkatini çekmektir. Sayıştay, denetim sürecinde elde etmiş olduğu bulguları “denetim görüşünü etkileyen” ve “denetim görüşünü etkilemeyen” olarak sınıflandırmış olmasına rağmen denetim görüşü değişikliği içinde olmamıştır. Bu durum INTOSAI uluslararası denetim standartlarındaki görüş çeşitleri ile örtüşmemektedir. Sayıştay denetim raporlarında “olumsuz denetim görüşu” ve “görüş bildirmekten kaçınma” görüş türlerini kullanmamıştır. Sayıştayın devamlılık temelinde ve yüksek oranda kamu üniversitelerini denetlediği görülmektedir. Uluslararası denetim standartları doğrultusunda raporlarda %50.7 oranında şartlı denetim raporu verilmesi, %49.3 oranında şartsız (olumlu) denetim görüşünün verilmesi gerektiği ortaya çıkmıştır. Özellikle 2017 yılında kurumların %76.2’sine şartlı denetim raporu verilmesi gerekliydi. Denetlenen kurumların, ortalama %69.37 oranında denetim görüşünü etkilemeyen bulguya, %49.81 oranında denetim görüşünü etkileyen bulguya sahip olduğu görülmüştür. Denetim bulgularının bir kısmı hile kavramı ile örtüşmektedir. Hata ve hile kapsamına girebilecek bulgular sınıflandırılmamıştır. Bulgu sahibi kurum sayılarında yıllar itibariyle artış olmuştur. Bu durum bulguların anlaşılmadığını ve gereken önemin verilmediğini ortaya koymaktadır. Düzenlilik denetim raporlarının muhasebenin temel kavramlarından süreklilik, tutarlılık ve tam açıklama kuralına uymadığı tespit edilmiştir. Sayıştayın tüm denetim raporlarını kamuyla paylaşması da şeffaf ve tarafsızlığının göstergesidir. Sayıştay TBMM adına önemli bir görevi yerine getirmektedir. Herkesin ihtiyacı olan bir kurumdur. Sayıştayın yıpratılmaması gereklidir. Fakat kurumun sınıflandırma, tutarlılık ve hata ile hile ayrımını yaparak görüşünü yansıtması ve INTOSAI denetim standartlarına denetim görüşleri açısından uyum sağlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Denetim raporu, devlet üniversiteleri, düzenlilik raporu, Sayıştay

A Content Analysis of the Audit (Regularity) Reports with Regards to the Turkish Court of Accounts’ Audit Findings: State Universities 2013–2018

Öz

The Turkish Court of Accounts’ regularity reports released after the audits of the public universities conducted in 2012–2018 covering 87% of them in total (103 public universities in 2012 and 129 in 2018) were examined in terms of their compliance with the international audit standards set by INTOSAI. No university name is mentioned in the report. Our goal is to understand the audit findings and draw university administrators’ attention to the findings. Although the Turkish Court of Accounts classified its audit findings as “affecting the audit opinion” and “not affecting the audit opinion”, the audit opinion did not change, which does not match the INTOSAI international audit standards. The Turkish Court of Accounts neither gave an adverse audit opinion nor issued a disclaimer of opinion. The Turkish Court of Accounts is observed to audit the public universities on a continuous basis and at a high rate. In line with the international audit standards, the audit reports were found to require a qualified opinion of 50.7% and an unqualified (positive) opinion of 49.3%. Especially in 2017, 76.2% of the institutions should have been given qualified audit reports. On average, 69.37% of the audited institutions had findings that did not affect the audit opinion, and 49.81% had findings that affected the audit opinion. Some of the audit findings fit in with the description of fraud. The findings that may fall within the scope of error and fraud are not even classified. The number of institutions with audit findings has increased over the years, which reveals that neither the findings are understood properly nor the due attention is paid to them. It was determined that the regularity audit reports do not comply with the continuity, consistency and full disclosure principles, among the fundamental principles of accounting. The fact that the Turkish Court of Accounts shares all audit reports with the public is an indicator of its transparency and impartiality. The Turkish Court of Accounts performs an important task on behalf of Turkish Grand National Assembly (TBMM), and it is an institution that everyone needs. The Turkish Court of Accounts should not be weakened. However, the Court must distinguish between classification, consistency, error and fraud, and to reflect its opinion accordingly. It must also follow the INTOSAI audit opinion standards.

Anahtar Kelimeler

Audit report, regularity report, state universities, Turkish Court of Accounts

Kaynakça

• 2547 Sayılı Yükseköğrenim Kanunu (1981). Resmi Gazete, 17506, 06.11.1981.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (2003). Resmi Gazete, 25326, 24.12.2003.
• 6085 Sayılı Sayıştay Kanunu (2010). Resmi Gazete, 27790, 19.12.2010.
• Akçay, S. (2018). Analysis of the factors influencing the change in court of accounts’ audit understanding in Turkey (from 1967 to today). Muhasebe ve Finansman Dergisi, 79, 183–206.
• Akyel, R. (2015). Bir hesap yargısı olarak Sayıştay. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 23, 1–22.
• Altunbaş, M. M. (2014). Sayıştayın düzenlilik denetiminin incelenmesi ve Türkiye’de uygulanabilirliğinin analizi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Avcı, M. A. (2012). Sayıştay’ın kamu harcamalarına ilişkin performans denetiminin temelleri. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Baş, H. (2005). Kamu yönetiminde etkinlik arayışları çerçevesinde mali yönetim ve Sayıştay. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirbaş, M. (2018). Kurumsal iletişim problemlerinden kaynaklanan önemli yanlışlık ve önemli tutarsızlık kavramları ile denetim sözleşmesi. Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(7), 1–15.
• Dogruer, B., & Demirbas, M. (2018). Döner sermaye işletmesi statüsündeki hastanelerin sürdürülebilirliğinin sağlanmasına yönelik Sayıştay denetimlerindeki bulgular. 3rd Eurasian Conference on Language and Social Sciences Bildiri Kitabı içinde (s. 16–30), 27–29 Haziran 2018, Antalya.
• Görgün, E. (2011). Türk kamu mali yönetiminde Sayıştay denetimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• INTOSAI (2017). Resmi internet sitesi. Erişim adresi www.intosai.org (3 Mayıs 2017).
• Kaval, H. (2003). Muhasebe denetimi. Ankara: Akademik Yayınları.
• Keklikoğlu, Y. K. (2012). Sayıştay denetiminde risk odaklılık. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koçak, A., & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim, 4(3), 21–28.
• Koçberber, S. (2008). Dünyada ve Türkiye’de denetim etiği. Sayıştay Dergisi, 68, 65–89.
• Parlak, M., & Parlak, Z. (2014). Sayıştay denetçilerinin denetimle ilgili algıları, beklentileri ve görüşleri üzerine anket çalışması. Sayıştay Dergisi, 92, 1–34.
• Sert, G., Kurtuğlu, M., Akıncı, A., & Seferoğlu, A. S. (2012). Öğretmenlerin teknoloji kullanma durumlarını inceleyen araştırmalara bir bakış: bir içerik analizi çalışması. Akademik Bilişim’12 - XIV. Akademik Bilişim Konferansı Bildiri Kitabı içinde (s. 351–357), 1–3 Şubat 2012, Uşak Üniversitesi, Uşak.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2014). SDR,7- Denetim Raporlama Rehberi, versiyon no: 2014/1. Ankara: Sayıştay.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2019a). Denetim raporları. Özel bütçeli idareler - A. 2012–2018 Yılları. Ankara: Sayıştay. Erişim adresi https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=103 (1 Ekim 2019).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2019b). Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu, 2012–2018. Ankara: Sayıştay. Erişim adresi https://www.sayistay.gov.tr/reports/category/12-dis-denetim-genel-degerlendirme-raporlari (1 Ekim 2019).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2019c). Genel Uygunluk Bildirimi, 2012–2018. Ankara: Sayıştay. Erişim adresi https://www.sayistay.gov.tr/reports/category/1-genel-uygunluk-bildirimleri (1 Ekim 2019).
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2019d). Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu, 2012–2018. Ankara: Sayıştay. Erişim adresi https://www.sayistay.gov.tr/reports/category/2-mali-istatistikleri-degerlendirme-raporlari (1 Ekim 2019).
• Uslu, A., & Ertaş, F. (2018). Türkiye’de devlet üniversitelerinin bütçedeki yeri ve performanslarının analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(4), 979–1007.
• Uysal, Ö. (2010). Kamu kesiminde performans denetiminin etkinliği bakımından Sayıştay’ın rolü. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.