Duygusal Zeka ve Saldırganlık Arasındaki İlişkide Yaşam Doyumunun Aracı Rolü

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 30 - 53, 25.12.2020

Fulya Cenkseven-önder , Sümbül Yalnızca-yıldırım

https://doi.org/10.33711/yyuefd.671825

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada ergenlerin duygusal zeka ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracı rolü incelenmiştir. Araştırma, ilişkisel tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırma 451’i kız, 366’sı erkek toplam 817 öğrencinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ergenlerin duygusal zeka düzeylerini belirlemek için “Bar-On Duygusal Zeka Ölçeği”, saldırganlık düzeylerini belirlemek için “Saldırganlık Ölçeği”, yaşam doyumu düzeylerini belirlemek için “Çokboyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği” kullanılmıştır. Ergenlerde duygusal zeka ile saldırganlık arasındaki ilişkide yaşam doyumunun aracılık rolünü belirlemek için regresyon temelli bootstrapping işlemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ergenlerde saldırganlık ile duygusal zeka ve yaşam doyumu arasında negatif yönlü; duygusal zeka ve yaşam doyumu arasında ise pozitif yönlü anlamlı ilişkiler olduğu belirlenmiştir. Yaşam doyumunun aracılık etkisini incelemek amacıyla yapılan Sobel Z Testi ve bootstrapping sonuçları; ergenlerde yaşam doyumunun duygusal zeka ve saldırganlık arasındaki ilişkide tam aracı role sahip olduğunu göstermiştir. Sonuçlar daha önce yapılan araştırmalar ışığında tartışılmış, sonraki araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal zeka, Yaşam doyumu

The Mediatory Role of Life Satisfaction in The Relationship between Emotional Intelligence and Agression

Öz

The
study aims to examine the mediatory role of life satisfaction in the relation
ship between emotional intelligence and agression. The study sample consisted
817 high school students, 451 of whom were female (55.20%) and 366 of whom were
male (44.80%). Bar-On emotional Intelligence Scale, Agression Scale and
Multidimensional Student Life Satisfaction Scale were used in the study. Bootstrapping
method were conducted to determine the mediating role of life satisfaction in
relationship between emotional intelligence and aggression. As
a result of the correlation analysis, it was found that there was a negative
correlation between adolescents’ aggression and emotional intelligence and
adolescents’ agression and life satisfaction. It was found that therewas
positive correlation between emotional intelligence and life satisfaction. The
study results related to bootstraping procedures demonstrated that life
satisfaction played full mediator role in the relationship between emotional
intelligence and agression in adolescent. The results were discussed in light
of previous studies, and recommendations were made for the following
researches.

Anahtar Kelimeler

Emotional intelligence, Life satisfaction

Kaynakça

• Kaynaklar Akkan, E. (2010). Orta öğretimde üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zeka ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordama gücü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat. Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E., & Saygın, Y. (2010). Ergenlerde saldırganlık ve kişilerarası problem çözmenin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(1), 379-388. Ash, C., & Huebner E.S. (2002). Environmental events and life satisfaction reports of adolescents: A test of cognitive mediation. School Psychology International, 22, 320-336. Averill, J. R. (1983). Studies on anger and agression: Implications for theories of emotion. American Psychologist, 1145-1160. Ballard, M. E., Rattley, K. T., Fleming, W.C. & Kidder-Ashley, (2015). School agression and dispositional aggression among middle school boys. Research in Middle Level Education Online, 27(1), 1-11. Bar-On, R., & Parker, J. D. A. (2000). BarOn emotional quotient inventory: Youth version. Toronto, ON, Canada: Multi-Health system, Incorporated. Berkowitz, L., & LePage, A. (1967). Weapons as aggression-eliciting stimuli. Journal of Personality and Social Psychology, 7(2), 202-207. Bettes, B. A., & Walker, E. (1986). Symptoms associated with suicidal behavior in childhood and adolescence. Journal of Abnormal Child Psychology, 14(4), 591-604. Bircan, S. (2004). Ergenlerin duygusal zekalarının çatışma eğilimlerine ve suç davranışlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Bozoğlan, B. (2014). Çatışma yordayıcısı olarak sosyal destek ve yaşam doyumu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 161-175. Brouzos, A., Misailidi, P., & Hadjimattheou, A. (2014). Associations between emotional intelligence, socio-emotional adjustment, and academic achievement in childhood: The influence of age. Canadian Journal of School Psychology, 29(2), 83-99. Brustein-Klomek, A. B., Kleinman, M., Altschuler, E., Marrocco, F., Amakawa, L., & Gould, M. S. (2011). High school bullying as a risk for later depression and suicidality. Suicide and Life‐Threatening Behavior, 41(5), 501-516. Buss, A. H. & Perry, M. (1992). The Agression Questionnaire. Journal of Personality of Social Psychology, 63(3), 452-459. Buss, A. H., & Warren, W. L. (2000). Aggression questionnaire:(AQ). Torrence, CA: Western Psychological Services. Cairns, R. B., Cairns, B. D. & Neckerman, H. J. (1989). Early school dropout: configurations and determinants. Child Development, 60(6), 1437-1452. Can, S. (2002). “Aggression questionnare” adlı ölçeğin Türk popülasyonunda geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Genel Kurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Servis Şefliği, Uzmanlık Tezi. Castillo, R., Salguero, J. M., Fernandez-Berrocal P. & Balluerka, N. (2013). Effects of an emotional intelligence intervention on agression and emphaty among adolescents. Journal of Adolescence, 36(5), 883-862. Cenkseven-Önder, F. (2012). Parenting style and life satisfaction od Turkish adolescents. Educational Research and Reviews, 7(26), 577-584. Cenkseven-Önder, F. & Canoğulları, Ö. (2015). Ergenlerde saldırganlık: Duygu düzenleme ve duygusal başaçıkmanın rolü. 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, 7-9 Ekim, Mersin. Cenkseven-Önder, F. & Yalnızca-Yıldırım, S. (2017). Ortaokul öğrencilerinde zorbalığı yordamada duygusal zekanın rolü. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(38), 131-146. Cenkseven, Önder, F. & Yılmaz, Y. (2012). Orta öğretim öğrencilerinde görülen kuraldışı davranışları yordamada yaşam doyumu ve anne-baba stillerinin rolü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Yaz:12(3), 1737-1748. Craig, W. M. (1998). The relationship among bullying, victimization, depression, anxiety, and aggression in elementary school children. Personality and individual differences, 24(1), 123-130. Çakar, F. & Karataş, Z. (2017). Adolescents’ self-esteem, school anger and life satisfaction as predictors of their school attachmet. Education and Science, 42(189), 121-136. Çelik, Ş. (2008). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal zeka açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksel lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya. Çivitçi, A. (2007). Çokboyutlu Öğrenci Yaşam Doyumu Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(26), 51-60. Deniz, M. E., Traş, Z. & Aydoğan, D. (2009). Akademik erteleme ve denetleme odağının duygusal zeka açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(2), 607-632. Dew T., & Huebner, E.S. (1994). Adolescents'perceived quality of life: An exploratory investigation. Journal of School Psychology, 33(2), 185-199. Diener, E. & Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 653-663. Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R.J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75. Diener, E. Suh, E. M., Lucas, R. E. & Smith, H., L. (1999). Subjective well-being three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, 276-302. Dursun, A., & Özkan, M. S. Ergenlerin Gelecek Kaygıları ile Psikolojik Sağlamlıkları Arasındaki İlişkide Yaşam Doyumunun Aracı Rolü. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 3(5), 23-37. Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zeka özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul. Erol, M. (2017). Genç yetişkinliğin öncesinde olan ergenlerin yaşam doyumu: “utangaçlık” ve “özyeterlilik algısı”nın rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 28(2), 95-103. Extremera, N., & Fernandez-Berrocal, P. (2005). Perceived emotional intelligence and life satisfaction: Predictive and incremental validity using the Trait Meta-Mood Scale. Personality and Indıvıdual Differences, 39, 937-948. Extremera, N., & Rey, L. (2016). Ability emotional intelligence and life satisfaction: Positive and negative affect as mediators. Personality and Individual Differences, 102, 98-101. Fogle, L. M., Huebner, E. S. & Laughlin, J. E. (2002). The relationship between temperament and life satisfaction in early adolescence: Cognitive and behavioral mediation models. Journal of Happiness Studies, 3, 373-392. French, S. & Joseph, S. (1999). Religiosity and its association with happiness, prupose in life and self-actualisation. Mental Health, Religion & Culture, 2(2), 117-120. Gangai, N. K., & Agrawal, R. (2013). Role of emotional intelligence in managing stress among employees at workplace. International Journal of Innovite Research &Studies, 2(3), 1-27. Gannon, N., & Ranzijn, R. (2005). Does emotional intelligence predict unique variance in life satisfaction beyond IQ and personality? Personality and Indıvıdual Differences, 38, 1353-1364. George, L. K. (2000). Well-being and the sense of self: What we know and what we need to know. (Edt. K.W. Schaie & J. Hendricks), The evolution of aging self: The societal impact on the aging process içinde (s.1-36). New York: Publishing Company. Gilman, R., Dooley, J. & Flarell, D. (2006). Relative levels of hope and their relationships with academic and psychological indicators among adolescents. Journal of Social and Clinical Psychology, 25, 166-178. Gilman, R. & Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35, 311-319. Goleman, D. (1995). Duygusal zeka neden IQ’den daha önemlidir? (Banu Seçkin Yüksel çev. 33.baskı). İstanbul: Varlık Yayınları. Gümüş, T. (2000). Kendini kabul düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı değişkenlere göre saldırganlık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Ankara. Gürsoy, E. (2016). Duygusal zeka eğitim programının ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin duygusal zeka, empatik beceri ve davranış problemleri üzerine etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayız Üniversitesi, Samsun. Hafen, C. A., Singh, K., & Laursen, B. (2011). The happy personality in India: The role of emotional intelligence. Journal Happiness Study, 12, 807-817. Hafızoğlu, Ş. (2007). Ergenlerde duygusal zekâ, ruhsal uyum ve davranış problemleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Hamarta, E. (2009). A prediction of self-esteem and life satisfaction by social problem solving. Social Behaviour and Personality, 37(1), 73-82. Haskan-Avcı, Ö. & Yıldırım, İ. (2014). Ergenlerde şiddet eğilimi, yalnızlık ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1), 157-168. Hawker, D. S., & Boulton, M. J. (2000). Twenty years' research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. The Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 41(4), 441-455. Hilooğlu, S. & Cenkseven Önder, F. (2010). The role of social skills and life satisfaction in predicting bullying among middle school students. Elementary Education Online, 9(3), 1159-1173. Huebner, E. S. (1994). Preliminary development and validation of a multidimensional life satisfaction scale for children. Psychological Assessment, 6(2), 149-158. Huebner, E. S., & Gilman R. (2006). Student who like and dislike school. Applied Research in Quality of Life, 1, 139-150. İşmen, A. E. (2001). Duygusal zeka ve problem çözme. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(13), 111-124. Kabasakal, Z. (2013). The effects of mother education programs on the functionality, anger management and conflict solution levels of families. Eğitim Araştırmaları Eurasian Journal of Educational Research, 52, 1-20. Kapıkıran, Ş., & Yağcı, U. (2012). Ergenlerin yalnızlık ve yaşam doyumu: Çalgı çalma ve müzik topluluğuna katılmanın aracı ve farklılaştırıcı rolü. İlköğretim Online, 11(3), 738-747. Kırtıl, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir. Koçak, R., & İçmenoğlu, E. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zeka ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordayıcı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 73-85. Kong, F., Zhao, J., & You, X. (2012). Emotional ıntelligence and life satisfaction in Chinese university students: Mediating role of self-esteemand social support. Personality and Individual Differences, 53, 1039- 1043. Kovacs M., Goldston D., Obrosky D.S. & Bonar L.K. (1997). Psychiatric disorders in youths with IDDM: rates and risk factors. Diabetes Care, 20, 36-44. Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve Toplumsal Şiddet. İstanbul: Altın Kitaplar. Köksal, A. (2007). Üstün zekalı çocuklarda duygusal zekayı geliştirmeye dönük program geliştirme çalışması. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Köksal, A., & Gazioğlu, A. İ. (2007). Ergenlerde duygusal zekâ ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki. HAYEF Journal of Education, 4(1), 133-146. Kulaksızoğlu, A. (2004). Ergenlik Psikolojisi (6.baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. Lerner, H. (1996) Öfke Dansı, Çev. S. GÜL, İstanbul, Varlık Yayınları McKnight, C., Huebner E.S., & Suldo S.M. (2002). Relationships among stressful life events, temperament, problem behavior, and global lifesatisfaction. Psychology in Schools, 39, 677-687. Megías, A., Gómez-Leal, R., Gutiérrez-Cobo, M. J., Cabello, R., & Fernández-Berrocal, P. (2018). The relationship between aggression and ability emotional intelligence: The role of negative affect. Psychiatry research, 270, 1074-1081. Milli Eğitim Bakanlığı (2006). Okullarda Şiddetin Önlenmesi, Genelge no :2006/26. Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Mayıs 2019’da MEB web sitesinden ulaşıldı http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1340.pdf Moore, D. & Schultz, N.R. (1983). Loneliness at adolescence: Correlates, attributions, and coping. Journal of Youth and Adolescence, 12(2), 95-100. Myers, D. G & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, January, 6(1), 10-17. Mynard H., Joseph S. & Alexander J. (2000). Peer-victimisation and posttraumatic stress in adolescents. Personality and Individual Differences, 29:815-821. Özdogan A.C. & Cenkseven Önder F. (2018). The relation between parents' emotional availability and reactive-proactive aggression in adolescents: the intermediary role of difficulties in emotion regulation. Education And Science, 43, 207-223. Özen Y. (2013). Saldırganlık, psikolojik şiddet ve duygusal zekâ arasındaki ilişki. Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-14. Peker, T. (2018). Öz-yeterlilik ile yaşam doyumu arasındaki ilişkide proaktif kişiliğinaracı rolü. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Ordu. Petrides, K. V., Sangareau, Y., Furnham, A. & Frederickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children’s peer relations at school. Social Develeopment, 15(3), 537-547. Peyvastegar, M., Dastjerdi, E. & Dehshiri, Gh. R. (2010). Relatonship between creativity and subjective well-being in university students. Journal of Behavioral Sciences, 4(3), 207-213. Proctor, C. L., Alex-Linley, P. & Maltby, J. (2009). Youth life satisfaction: A review of the literatüre. Journal Happiness Studies, 10, 583-630. Raporu, T. A. K. (2007). Türkiye Büyük Millet Meclisi çocuklarda ve gençlerde artan şiddet eğilimi ile okullarda meydana gelen olayların araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan meclis araştırması komisyonu raporu. Ankara: Özel Eğitim ve Rehberlik Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ramesar, S., Koortzen, P., & Oosthuizen, R. M. (2009). The relationship between emotional intelligence and stress management. SA Journal of Industrial Psychology, 35(1), 39-48. Saluja G, Iachan R, Scheidt PC & ark. (2004) Prevalence of and risk factors for depressive symptoms among young adolescents. Archives of Pediatrics Adolescent Medicine, 158, 760-765. Schockman, C., Downey, L.A., Loas, J., Wellham, D., Wheaton, A., Simmons, N. & Stough, C. (2014). Emotional intelligence, victimisation, bullying behaviours and attitudes. Learning and Individual Differences, 36, 194-200. Seals, D. & Young, J. (2003). Bullying and victimization: Prevalence and relationship to gender, grade level, ethnicity, self-esteem, and depression. Adolescence, 38(152). Siu, A. F. (2009). Trait emotional intelligence and its relationships with problem behavior in Hong Kong adolescents. Personality and Individual Differences, 47(6), 553-557. Suldo, S. M., & Huebner, E. S. (2004). Does life satisfaction moderate the effects of stressful life events on psychopathological behavior during adolescence?. School Psychology Quarterly, 19(2), 93. Suldo, S. M., & Huebner, E. S. (2006). Is extremely high life satisfaction during adolescence advantageous? Social Indicators Research, 78(2), 179-203. Szczygieł, D., & Mikolajczak, M. (2017). Why are people high in emotional intelligence happier? They make the most of their positive emotions. Personality and Individual Differences, 117, 177-181. Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M., & Aybek, B. (2008). Emotional intelligence, humor style and life satisfaction: A study on university academic staff. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 1-18. Türnüklü, A., & Şahin, İ. (2004). 13-14 yaş grubu öğrencilerin çatışma çözme stratejilerinin incelenmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 7(13), 45-61. Valois R.F., Paxton R.J., Zullig K.J., Huebner E.S. (2006). Life satisfaction and violent behaviors among middle school students. Journal of Child and Family Studies, 15(6), 695-707. Valois R.F., Zulling K.J., Huebner E.S. & Drane J.W. (2004). Life satisfaction and suicide among high school adolescents. Social Indicators Research, 66, 81-105. Vivona, J. M., Ecker, B., Halgın, R. P., Cates, D., Garrison, W. T. & Friedman, M. (1995). Self- and other- directed agression in child and adolescent psychiatric inpatients. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 34(4), 434-444. Yalnızca-Yıldırım, S. & Cenkseven Önder, F. (2018). Lise öğrencilerinin yaşam doyumunun yordayıcıları olarak anne-baba tutumu ve duygusal zeka. International Online Journal of Educational Sciences, 10(1), 88-104. Yıldız, M. A. (2017). Multiple Mediation of Self-Esteem and Perceived Social Support in the Relationship between Loneliness and Life Satisfaction. Journal of Education and Practice, 8(3), 130-139. Yıldız, M. A., & Duy, B. (2015). Sokakta çalışmak ve gelir düzeyi erinlerin benlik saygısı, yaşam doyumu ve depresyon düzeylerine etki eder mi?(Diyarbakır İli Örneği). İlköğretim Online, 14(2). Yiğit, H. (2010). Ergenlerin benlik saygılarının yaşam doyumu ve bazı özlük nitelikleri açısından incelenmesi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.