Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin ve Kurum Yöneticilerinin Erken Müdahale Programlarına İlişkin Algılarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 1, 295 - 317, 25.12.2020

Servet Kardeş Berrin Akman

https://doi.org/10.33711/yyuefd.691590

Cited By: 3

Öz

Okul öncesi öğretmenleri ve kurum yöneticilerinin erken müdahale programlarına ilişkin algılarını ortaya koymak için yapılan bu araştırma nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim çalışması olarak desenlenmiştir. Çalışma grubu olarak ulaşılabilir örneklem yoluyla 3 bağımsız anaokulundan 20 öğretmen ve 5 kurum yöneticisi ile yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Araştırmanın güvenilirliği için uzman görüşlerine başvurulmuş ve elde edilen veriler kodlayıcı güvenilirliğini sağlamak için 2 araştırmacı tarafından ayrı ayrı analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen ve kurum yöneticilerinin erken müdahale programları hakkında yeterince bilgi sahibi olmadıkları ya da yanlış bilgi sahibi oldukları, öğretmenlerin bir kısmının öğretimsel uyarlamalarla ilgili herhangi bir bilgilerinin olmadığı görülmüştür. Ayrıca öğretmenler MEB Okul Öncesi Eğitim Programı’nda erken müdahaleye yönelik uygulamaların yeterli olmadığını ifade etmişlerdir. Yönetici ve öğretmenler erken müdahale programlarının etkili olabilmesi için paydaşlar arasında güçlü bir işbirliği olması ve programın takibinin yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğretmenlerin erken müdahale programları konusunda bilgilendirilmeleri ve bu programların okullarda yaygın bir şekilde kullanılması önerilebilir. Son olarak erken müdahale programlarıyla ilgili hizmet içi eğitim, seminerler ve destek programlar düzenlenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi, Erken müdahale, Nitel araştırma

Kaynakça

• Anne Çocuk Eğitim Vakfı, (2007). Ekonomik ve Toplumsal Kalkınma için Erken Çocukluk Eğitimi: Önemi, Yararları ve Yaygınlaştırma Önerileri. İstanbul: Anne Çocuk Eğitim Vakfı. Akman, B., Karlıdağ, İ., & Özen, Z. Z. (2018). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Erken Müdahale Kavramına İlişkin Algıları. İlköğretim Online, 17(3), 1631-1643. Allen, G., (2011). Early Intervention: The Next Steps. HM Goverment. London. UK. Bailey, D. B., Raspa, M. & Fox, L. C., (2011). What is the Future of Family Outcomes and Family-Centered Services?. Topics in Early Childhood Special Education. 31(216). DOI:10.1177/0271121411427077. Bakkaloğlu, H., (2013). Ebeveynlerin Gözüyle Özel Gereksinimli Çocukların Erken Müdahaleden Okul Öncesi Programlara Geçiş Süreci. Eğitim ve Bilim. 38(169), 311-327. Barnett, W. S., (1995). Long-Term Effects of Early Childhood Programs on Cognitive and School Outcomes. The Future of Children Long-Term Outcomes of Early Childhood Programs. 5(3), 25-50. Barnett, W. S. (1998). Long-term cognitive and academic effects of early childhood education on children in poverty. Preventive Medicine, 27(2), 204-207. Biber, K., ve Ural, O., (2016). Portage Erken Eğitim Programının 5–6 Yaş Çocuklarının Gelişimleri İle Aile Katılım Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(6), 1181-1204. Bick, J., Palmwood, E. N., Zajac, L., Simons, R., & Dozier, M. (2019). Early parenting intervention and adverse family environments affect neural function in middle childhood. Biological psychiatry, 85(4), 326-335. Brooks-Gunn, J., Berlin, L. J., & Fuligni, A. S. (2000). Early childhood intervention programs: What about the family? (2nd Ed.) New York, NY: Cambridge University Press. Burger, K., (2009). How does early childhood care and education affect cognitive development? An international review of the effects of early interventions for children from different social backgrounds. Early Childhood Research Quarterly, 25 (2010) 140–165. Büyüköztürk, Ş., Çakmak Kılıç, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F.,(2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri.(12.bs.). Ankara: Pegem Akademi. Bywater, T., Hutchings, J., Whitaker, C., Evans, C., & Parry, L. (2011). The Incredible Years Therapeutic Dinosaur Programme to build social and emotional competence in Welsh primary schools: Study protocol for a randomised controlled trial. Trials, 12(1), 39. Crane, J. & Barg, M., (2003). Do Early Childhood Intervention Programs Really Work? Coalition for Evidence-Based Policy.
• Currie, J., (2000). Early Childhood Intervention Programs: What Do We Know?. Joint Center for Poverty Research. Canada.
• Currie, J., (2001). Early Childhood Education Programs. Journal of Economic Perspectives. 15(2), 213-238.
• Çelebioğlu Morkoç, Ö. ve Aktan Acar E., (2014). 4-5 yaş grubu çocuklarına yönelik çok amaçlı erken müdahale programının etkililiğinin belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(5), 1835-1860. Demiriz, S., Karadağ, A., Ulutaş, İ. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanım. Anı Yayıncılık.
• Derrington, T., Shapiro, B. & Smith, B., (2003). The Effectiveness of Early Intervention Services. University of Hawai’i Center on Disability Studies. Unpublished Manuscript. Doğan, H. (2012). Özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan 5-6 yaş çocukları için uygulanan erken müdahale eğitim programının etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi. Doğaroğlu, T., ve Dümenci, S. B. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 460-473. Erdil, Z., (2010). Sosyoekonomik Olarak Risk Altında Bulunan Çocuklara Yönelik Erken Müdahale Programları ve Akademik Başarı İlişkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 72-78.
• Gölcük, M., Okur, Ş., & Berument, S. (2015). Düşük Sosyoekonomik Düzeydeki Çocukların Alıcı Dil ve Hikaye Anlama Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Kitap Okuma Müdahale Programı. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 89-96. Gül, S. O., & Diken, I. H. (2009). Erken Çocuklukta Özel Eğitime İlişkin Türkiye'de Gerçekleştirilmiş Lisansüstü Tez Çalışmalarının Gözden Geçirilmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 1(1), 46-78. Heckman, J. J., Moon, S. H., Pinto, R., Savelyev, P. A. & Yavitz, A., (2010). The Rate of Return to the HighScope Perry Preschool Program. Journal of Public Economics. 94, 114-128. Johnson, C., (2001). Supporting Families in Transition Between Early Intervention and Social Age Programs. Colorado Families for Hands and Voices. Colorado, USA. Johnson, A. D., (2006). The Effects of Early Education on Children in Poverty. Department of Human Development Teachers College, Columbia University.USA. Karaoğlu, M. (2011). Başarıya ilk adım erken müdahale programının 5-6 yaş grubu çocuklarının problem davranışlarına, sosyal becerilerine ve akademik etkinliklerle ilgilenme sürelerine olan etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi. Karataş, H. (2011). İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi. Kaya, İ. (2016). Yaşam becerileri programının (YBP) 4 yaş çocukların problem davranışlarına ve sosyal becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi. Kaymak Özmen, Ş. (2013). Anne-baba eğitimi programının çocuklardaki davranış sorunları ve anne-babaların depresyon düzeylerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38(167), 98-113. Kelaher, M., Gray, J. & Dunt, D., (2009). Understanding the Effectiveness of Partnership- Based Early Childhood Interventions. Australian Journal of Primary Health, 15, 218-224. Kılınç, F., & Aral, N. (2015). Erken Müdahale İçin Bir Model: Anne Çocuk Etkileşim Programı. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 63-76. Mawdsley, H. P. & Haver-Cram, P., (2012). Mothers of Young Children with Disabilities: Perceived Benefits and Worries about Preschool. Early Child Development and Care. 183(9), 1258-1275. DOI:10.1080/03004430.2012.719896. McCabe, A. L. & Frede, C. E., (2007). Challenging Behaviors and the Role of Preschool Education. Preschool Policy Brief, 16. National Institute for Early Education Research. http://nieer.org/wp-content/uploads/2016/08/16.pdf adresinden alınmıştır. Mcgoey, K. E., Eckert, T. L. & Dupaul, G. J., (2002). Early Intervention for Preschool-Age Children with ADHD. A literatüre Review. Journal of Emotional and Behavioral Disorders. 10(1), 14-28. Muennig, P., Shcweinhart, L., Montie, J. & Neidell, M., (2009). Effects of a Prekindergarten Educational Intervention on Adult Health: 37 Year Follow-Up Results of a Randomized Controlled Trial. American Journal of Public Health. 99(8), 1431-1437. Ocak, Ş. ve Arda, T. B., (2014). Okul öncesi dönemde önleyici müdahale edici programların karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 171-188. Odom, S. L., Butera, G., Diamond, K. E., Hanson, M. J., Horn, E., Lieber, J., ... & Marquis, J. (2019). Efficacy of a Comprehensive Early Childhood Curriculum to Enhance Children’s Success. Topics in Early Childhood Special Education, 39(1), 19-31. Odom, S. L., & Wolery, M. (2003). A unified theory of practice in early intervention/early childhood special education: Evidence-based practices. The Journal of Special Education, 37(3), 164-173. Oktay, A. (2002). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul:Epsilon Yayınevi. RAND Labor and Population. (2005). Proven Benefits of Early Childhood Interventions. https://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB9145.html adresinden alınmıştır. Reid, K., Littlefield, L. & Wingenfeld, S., (2003). Early Intervention for Preschool-Aged Children with Behavioural and Relationship Peoblems and Their Families. Australian Journal of Psychology, 55, 206-216. Reynolds, A. J., Temple, J. A., Robertson, D. L. & Mann, E. A. (2001). Long term effects of an early childhood intervention on educational achievement and juvenile arrest: A 15-year follow up of low-income children in public schools. Journal of the American Medical Association, 285, 2339-2347. Sandall, S., McLean, M. E., & Smith, B. J. (2000). DEC recommended practices in early intervention/early childhood special education. Sopris West, 4093 Specialty Pl., Longmont. Sayın, U. (2014). 48-72 aylık çocuklardaki saldırganlık davranışlarına müdahale yöntemi olarak ebeveyn eğitim programı geliştirilmesi ve etkililiğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi. Sazak Pınar, E., (2006). Dünyada ve Türkiye'de erken çocukluk özel eğitiminin gelişimi ve erken çocukluk özel eğitim uygulamaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(02), 71-83. Shonkoff, J. P., & Meisels, S. J. (Eds.). (2000). Handbook of early childhood intervention. Cambridge University Press, UK. Tufan, M., & Yıldırım, Y. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin erken müdahale ve kaynaştırma kavramları hakkındaki bilgi düzeylerinin ve özel gereksinimli çocuklar için yaptıkları öğretimsel uyarlamaların incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(4), 1-13. Uysal Bayrak, H., & Akman, B. (2018). Adaptation of the “Incredible Years Child Training Program” and investigation of the effectiveness of the program. Educational Sciences: Theory & Practice, 18, 397–425 Waldfogel, J., (1999). Early Childhood Interventions and Outcomes. Centre for Analysis of Social Exclusion. London School of Economics, UK. Washington State Institute for Public policy, (2004). Benefits and Costs of Prevention and Early Intervention Programs for Youth. Document No: 04-07-3901. Webster-Stratton, C. (2009). Af rming diversity: Multi-cultural collaboration to deliver the Incredible Years Parent Programs. International Journal of Child Health and Human Development, 2(1), 17–32. Webster-Stratton, C., Reid, M. J., & Beauchaine, T. (2011). Combining parent and child training for young children with ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 40(2), 191–203. Webster-Stratton, C., Reid, M. J., & Beauchaine, T. P. (2013). One-year follow-up of combined parent and child intervention for young children with ADHD. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 42(2), 251–261. Webster-Stratton, C., Reid, J., & Hammond, M. (2001). Social skills and problem-solving training for children with early-onset conduct problems: Who bene ts? Journal of Child Psychology and Psychiatry, 42(07), 943–952. Wilson, J. J., (2000). The High/Scope Perry Preschool Project. Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. Juvenile Justice Bulletin. U.S. Department of Justice.