Opinions of Social Studies Educators on the Social Studies Curriculum: A Q Method Analysis

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 666 - 689, 22.08.2023

Zafer Çakmak , Turan Kaçar , İsmail Hakan Akgün

https://doi.org/10.33711/yyuefd.1290854

Cited By: 1

Öz

In Turkey, the Social Studies Curriculum, which guides teachers about the conduct of the social studies course, was updated in the 2018-2019 academic year and put into practice. In this respect, this study aims to determine the views of social studies educators about the Social Studies Curriculum. The study was carried out with a mixed-method research design. The study group consists of 30 social studies educators working at public universities in Turkey in the 2021-2022 academic year. The data collection tool is the Q method form developed by the researchers in line with the recommendations of the literature and field experts. The quantitative data were analyzed with the PQMethod 2.35 statistical program, and the qualitative data were analyzed with the descriptive content analysis method. Based on the analyses, it was determined that the participants had significantly similar opinions on the Social Studies Curriculum, and the gender variable did not make a significant difference. In addition, it was found that the Social Studies Curriculum was sufficient in the dimensions of purpose, skill, learning area, and value, but insufficient in the dimensions of philosophy, guidance, individual difference, and content.

Anahtar Kelimeler

Social studies curriculum, q method, social studies, field educator, opinion

Sosyal Bilgiler Öğretim Programına İlişkin Sosyal Bilgiler Alan Eğitimcilerinin Görüşleri: Bir Q Metot Analizi

Öz

Sosyal bilgiler dersinin yürütülmesine ilişkin öğretmenlere rehberlik yapan Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, 2018-2019 eğitim-öğretim yılında güncellenerek Türkiye’de uygulamaya geçmiştir. Bu açıdan bu çalışmanın amacı Sosyal Bilgiler Öğretim Programına ilişkin sosyal bilgiler alan eğitimcilerinin görüşlerini belirlemektir. Bu çalışma iç içe geçmiş karma desen araştırma yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın çalışma grubu 2021-2022 akademik yılında Türkiye’deki devlet üniversitelerinde görevli 30 sosyal bilgiler alan eğitimcisinden oluşmaktadır. Araştırmanın veri toplama aracı araştırmacıların literatür ve alan uzmanlarının önerileri doğrultusunda geliştirdiği Q metot formudur. Bu araştırmanın nicel verileri PQMethod 2.35 istatistik programı ile nitel verileri ise betimsel içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda Sosyal Bilgiler Öğretim Programına yönelik katılımcıların görüşlerinin önemli ölçüde benzerlik gösterdiği ve cinsiyet değişkeninin anlamlı bir farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca Sosyal Bilgiler Öğretim Programının amaç, beceri, öğrenme alanı ve değer boyutlarında yeterli olduğu ancak felsefe, rehberlik, bireysel farklılık ve içerik boyutlarında ise yetersiz olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretim programı, q metot, sosyal bilgiler, alan eğitimcisi, görüş

Kaynakça

• Altay, N. (2020). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi: İzmir örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 336-352. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.713052
• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler programları (değişiklikler, düzenlemeler, güncellemeler) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Aydın, M. (2016). Tarihsel empatiyle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın ve E. Koçoğlu (Eds.), Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi içinde (1. baskı, s. 15-27). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim-öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 46-73.
• Baysal, G. (2022). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Brown, S. R. (1980). Political subjectivity: Applications of Q methodology in political science. Yale University Press.
• Brown, S. R. (1993). A primer on Q methodology. Operant Subjectivity, 16(3/4), 91-138.
• Brown, S. R. (1996). Q methodology and qualitative research. Qualitative Health Research, 6(4), 561-567.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (5. baskı). Pegem A Yayınevi.
• Çakmak, Z., Kaçar, T., & Arıkan, İ. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ortaokul sosyal bilgiler dersi taslak öğretim programına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(54), 576-597. https://doi.org/10.16992/ASOS.12754
• Çelik, Y. (2021). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan bazı becerilerin kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 733-765. https://doi.org/10.33711/yyuefd.919620
• Çeliktaş, G. B. (2019). 2018 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tokat ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Çepni, O., Kılcan, B., & Palaz, T. (2019). Sosyal bilgiler taslak programının (2017) akademisyen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (50), 522-547. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/44789/520691
• Çoban, O., & Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 Sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505. http://dx.doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1395
• Demir, F., & Kul, M. (2011). Modern bir araştırma yöntemi: Q metodu. Adalet Yayınları.
• Demir, A. Y., & Özyurt, M. (2021). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve ders kitaplarının 21. yüzyıl becerileri bağlamında incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 1254-1290. https://doi.org/10.17679/inuefd.867905
• Demirel, Ö. (2013). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya (20. baskı). Pegem Akademi Yayınları.
• Dinç, E., & Doğan, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretim programı ve uygulanması hakkında öğretmen görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 17-49.
• Gümüş, B. (2021). Sosyal bilgiler öğretim programındaki öğrenme alanlarının sosyoloji ile ilişkisi üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Güneş, F. (2014). Eğitim yaklaşım ve modelleri. F. Güneş (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri (1. baskı, s. 23-39). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Kalaycı, N., & Baysal, S. B. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi (2005-2017-2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 106-129. https://doi.org/10.32709/akusosbil.544022
• Karasu, M., & Peker, M. (2019). Q yöntemi: Tarihi, kuramı ve uygulaması. Türk Psikoloji Yazıları, 22(43), 28-39. http://doi.org/10.31828/tpy1301996120181122m000003
• Kaya, M. F., & Tomal, N. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi Uluslararası E-Dergi, 1(2), 49-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebader/issue/44649/554597
• Lee, B. S. (2017). The fundementals of Q methodology. Journal of Research Methodology, 2(2), 57-95. https://doi.org/10.21487/jrm.2017.11.2.2.57.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354. adresinden 15.01.2023’te erişildi.
• Moser, D. J., & Baulcomb, C. (2020). Social perspectives on climate change adaptation, sustainable development, and artificial snow production: A Swiss case study using Q methodology. Enviromental Science and Policy, 104, 98-106. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2019.10.001
• Özdemir, S. M. (2014). Sosyal bilgiler öğretimi programı ve değerlendirilmesi. M. Safran (Eds.). Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (3. baskı, s. 18-48). Pegem Akademi Yayınları.
• Öztürk, C., & Otluoğlu, R. (2003). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller (2. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, C. (2015). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinler arası bir yaklaşım. C. Öztürk (Eds.), Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (4. baskı, s. 2-28). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, C., & Kafadar, T. (2020). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 112-126. https://doi.org/10.24315/tred.550508
• Özyurt, N. (2022). Öğretmen görüşlerine göre sosyal bilgiler dersi öğretim programı üst düzey kazanımlarının gerçekleştirilme ve önemsenme düzeyi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Pırnaz, E. (2020). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitimine ve sosyal bilgiler öğretim programında yer alan kök değerlere yönelik görüşleri (Kahramanmaraş ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Polat, M. (2022). Nitel-nicel bir yaklaşım olarak q-metodoloji ve eğitim araştırmalarında kullanılabilirliği üzerine düşünceler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 481-489. https://doi.org/10.30794/pausbed.1116538
• Rodl, J. E., Cruz, R. A., & Knollman, G. A. (2020). Applying Q methodology to teacher evaluation research. Studies in Educational Evaluation, 65, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.stueduc.2020.100844
• Schick, k., Gartmeier, M., & Berberat, P. O. (2021). Senior medical student attitudes towards patient communication and their development across the clinical elective year – A Q methodology study. Frontline Learning Research, 9(1), 1-29. https://doi.org/10.14786/flr.v9i1.583
• Selvi, H. (2018). Sosyal bilgiler dersi 2005 ve 2018 öğretim programlarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal bilgiler öğretimi. Anı Yayıncılık.
• Stone, T. E. (2015). Q Methodology: An introduction. Pacific Rim International Journal of Nursing Research, 19(3), 183-186.
• Taş, H., & Kıroğlu, K. (2018). 2017 İlkokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nın Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 17(2), 697-716. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.744979
• Turan, R. (2017). İlkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine genel bir değerlendirme. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 295-328. http://dx.doi.org/10.22464/diyalektolog.257 Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 18.01.2023’te erişildi.
• Van Exel, J., & De Graaf, G. (2005). Q methodology: A sneak preview. https://www.researchgate.net/publication/228574836_Q_Methodology_A_Sneak_Preview
• Watts, S., & Stenner, P. (2005). Doing Q methodology: Theory, method and interpretation. Qualitative Research in Psychology, 2(1), 67-91. https://doi.org/10.1191/1478088705qp022oa
• Watts, S., & Stenner, P. (2012). Doing Q methodological research: Theory, method ve interpretation. Sage. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, İ. (2017). Students’ perceptions about gamificiation of Education: A Q method analysis. Education and Science, 42(191), 235-246. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2017.6970
• Yeşiltaş, N. M., & Kaymakcı, S. (2009). John Dewey’nin eğitim anlayışı ve sosyal bilgiler eğitimine yönelik bazı örnek uygulamaları. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 227-242.
• Yeşilyurt, E. (2011). Yapılandırmacı öğrenme temelli bir öğretim programının oluşturulmasına ilişkin öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies, 6(4), 865- 885.