Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Mediating Role of the Psychological Contract in the Relationship between Leadership Orientation and Organizational Identification: The Case of Adana Province

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 3, 985 - 1016, 26.12.2023
https://doi.org/10.33711/yyuefd.1321709

Öz

The aim of study is to examine the relationship between leadership orientation, psychological contract and organizational identification in educational institutions. The research was carried out with 407 teachers working in Adana. The sample of the study was determined by the stratified sampling technique from secondary schools. The data were collected in 2022-2023 academic year. Leadership orientation, psychological contract and organizational identification scale were applied to the teachers. The data were analyzed using SPSS, LISREL and Mplus programs. Bootstrapping technique was used to verify the relationships in the model. The findings showed that school principals' leadership orientations had a significant effect on teachers' organizational identification. In addition, the structural leadership orientation has a significant effect on teachers' transactional psychological contracts. The symbolic leadership orientation has a significant effect on teachers' relational psychological contracts. Another finding is that both transactional and relational psychological contracts have a important effect on organizational identification. The transactional dimension of the psychological contract plays a mediating role in the relationship between human resource-oriented leadership and organizational identification. At the end of the research, it was suggested to policy makers to work on leadership orientation and to practitioners to review the issues of psychological contract and organizational identification.

Proje Numarası

-

Kaynakça

  • Aitken, K., & Von Treuer, K. (2020). Leadership behaviours that foster organisational identification during change. Journal Of Organizational Change Management, 34(2), 311-326. https://doi.org/10.1108/JOCM-01-2020-0029
  • Akbaba, M. (2018). Otel işletmelerinde psikolojik sözleşmenin işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşme üzerine etkisi. Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), 320-330. https://dergipark.org.tr/tr/pub /iksad/issue/51698/671167
  • Aksoy Kürü, S. & Köksal, K. (2021). Etik liderliğin örgütsel adalet algısı üzerindeki etkisi: psikolojik sözleşme algısının aracılık rolü. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 128-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ysbed/issue/69391/954065
  • Alcan, E. (2018). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Allen, G. W., Attoh, P. A., & Gong, T. (2017). Transformational leadership and affective organizational commitment: mediating roles of perceived social responsibility and organizational identification. Social Responsibility Journal, 13(3), 585-600. https://doi.org/10.1108/SRJ-11-2016-0193
  • Anderson, N., & Schalk, R. (1998). The psychological contract in retrospect and prospect. Journal of Organizational Behavior, 19(1), 637-647. https://doi.org/10.1108/SRJ-11-2016-0193
  • Argyris, C. (1960). Understanding organizational behavior. Tavistock.
  • Arslan, F. (2022). İş yaşamında lider-üye etkileşimin yiyecek-içecek çalışanlarının iş performansına ve örgütsel özdeşleşme düzeylerine etkisi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(8), 148-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cutsad/issue/71091/1132800
  • Ashforth, B. E., & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39. https://doi.org/10.2307/258189
  • Ashforth, B. E., Harrison, S. H., & Corley, K. G. (2008). Identification in organizations: An examination of four fundamental questions. Journal of Management, 34(3), 325-374. https://doi.org/10.1177/0149206308316059
  • Adana Ticaret Odası (2021). Adana ekonomisi ekonomi raporu. Yiğit Grafik Tasarım Yayıncılık Matbaacılık.
  • Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik davranışları ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 367-389. https://doi.org/10.18039/ajesi.759378
  • Avanzi, L., Fraccaroli, F., Castelli, L., Marcionetti, J., Crescentini, A., Balducci, C., & van Dick, R. (2018). How to mobilize social support against workload and burnout: The role of organizational identification. Teaching and Teacher Education. 69(1), 154-167. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.10.001
  • Aydoğan, S. S., & Bostancı, A. B. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2637-2674. https://doi.org/10.26466/opus.860699
  • Behery, M., Paton, R. A., & Hussain, R. (2012). Psychological contract and organizational commitment: The mediating effect of transformational leadership. Competitiveness Review: An International Business Journal. 22(4), 299-319. https://doi.org/10.1108/10595421211247141
  • Bergami, M., & Morandin, G. (2018). Relationship between perceived justice and identification: The mediating role of organizational images. Employee Relations, 41(1), 176-192. https://doi.org/10.1108/ER-09-2017-0210
  • Beycioğlu, K., Özer, N., & Kondakçı, Y. (2018). Eğitim yönetiminde araştırma. Pegem Akademi.
  • Bharadwaj, S., Khan, N. A., & Yameen, M. (2021). Unbundling employer branding, job satisfaction, organizational identification, and employee retention: a sequential mediation analysis. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 14(3), 309-334. https://doi.org/10.1108/APJBA-08-2020-0279
  • Bibi, A. (2022). How and when do psychological contract and justice perceptions affect the relationship between servant leadership and employee work outcomes? Makara Human Behavior Studies in Asia, 26(1), 1-13. https://doi.org/10.7454/hubs.asia.1171121
  • Blau, P. (1964). Exchange and power in social life. Wiley.
  • Bolman, L. G., & Deal, T. E. (2017). Reframing organizations (6th edition). Jossey-Bass.
  • Bolman, L., Deal, T. (2008). Organizasyonları yeniden yapılandırmak (Çev. A. Aypay, A. Tanrıöğen). Seçkin Yayıncılık.
  • Bolman, L. G. & Deal, T. E (1991). Leadership and management effectiveness: A multi-frame, multi-sector analysis. Human Resource Management 30(4), ss.509-534. https://doi.org/10.1002/hrm.3930300406
  • Bostancı, S. (2019). Öğretmenlerin psikolojik sözleşme algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (10. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Büyükyılmaz, O. & Çakmak, A. F. (2014). İlişkisel ve işlemsel psikolojik sözleşmede algılanan ihlalin işten ayrılma niyeti ve algılanan örgütsel destek üzerindeki etkisi. Ege Academic Review, 14(4), 583-596. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/560308
  • Cheung M. F. Y. & Law M. C. C. (2008) relationships of organizational justice and organizational identification: the mediating effects of perceived organizational support in Hong Kong, Asia Pacific Business Review, 14(2), 213-231. https://doi.org/10.1080/13602380701430879
  • Chu, H. C., & Kuo, T. Y. (2012). Exploring faculty psychological contract through leadership style and institutional climate in a higher education setting. International Journal of Business and Social Science, 3(4), 159-164. https://ijbssnet.com/journals/Vol_3_No_4_Special_Issue_February_2012/20.pdf
  • Chughtai, A. A., & Buckley, F. (2009). Linking trust in the principal to school outcomes: The mediating role of organizational identification and work engagement. International Journal of Educational Management, 23(7), 574-589. https://doi.org/10.1108/09513540910990816
  • Cihangiroğlu, N., & Şahin, B. (2010). Organizasyonlarda önemli bir fenomen: Psikolojik sözleşme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijmeb/issue/54828/750549
  • Conway, N., & Briner, R. B. (2009). Fifty years of psychological contract research: what do we know and what are the main challenges? International Review of Industrial and Organizational Psychology, 27(1), 71-130.
  • Cullinane, N., & Dundon, T. (2006). The psychological contract: A critical review. International Journal of Management Reviews, 8(2), 113-129. https://doi.org/10.1111/j.1468-2370.2006.00123.x
  • Cüce, H. (2022). Babacan liderlik ile ekstra rol davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi: örgütsel özdeşleşmenin aracı, kendinden fedakârlık etmenin düzenleyici rolü. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Çakıroğlu, D. & Başpınar, N. Ö. (2021). Etik liderlik davranışlarının örgüt iklimi ve örgütsel özdeşleşmeye etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1903-1927. https://doi.org/10.33437/ksusbd.873984
  • Çanak, M. & Avcı, Ö. Y. (2016). Öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme ve örgütsel iletişim düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 91-110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inesj/issue/40022/475848
  • Çay, A. Y. (2019). Okul yöneticilerinin farklılıkları yönetme becerileri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
  • Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde vizyoner liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(12), 465-474. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10383/127045
  • Çimen Fedai, G. (2022). Örgütsel yıldırmanın örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi–bankacılık sektöründe bir uygulama [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Çobanoğlu, N. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme ve yöneticiye sadakat ilişkisinin incelenmesi Journal of History School, 53, 2775-2799. http://dx.doi.org/10.29228/joh.51078
  • Demir Balcı, T. D. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerin liderlik stili ile okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Demir, R. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Demir, S. (2020). Örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve işe yabancılaşma arasındaki yapısal ilişkiler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 288-300. https://doi.org/10.17860/mersinefd.633662
  • Demirkasımoğlu, N. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin psikolojik sözleşme algıları ve iş çevresine uyum düzeyleri ile ilişkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Dereli, M. (2003). A survey research of leadership styles of elementary school principles. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Direk, O. (2020). Spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin örgütsel bağlılık ve liderlik yönelimlerinin incelenmesi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Dikili, A. (2012). Psikolojik sözleşme ile iş tatmini ilişkisi: bir örnek olay çalışması, [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
  • Dick, R. & Wagner, U. (2002). Social identification among schoolteachers: Dimensions, foci, and correlates, European Journal of Work and Organizational Psychology, 11:2, 129-149, https://doi.org/10.1080/13594320143000889
  • Doğan, G. F., Bakan, G. & Yılmaz, Y. S. (2017) Etik liderlik psikolojik sözleşme ihlallerini engelleyebilir mi? The Journal of Social Sciences, 14(1), 465-480.
  • Doğanlı, U. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde örgüt kültürünün düzenleyici etkisine yönelik bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
  • Dutton, J. E., Dukerich, J. M. & Harquail, C. V. (1994). Organizational images and member identification. Administrative Science Quarterly, 239-263. https://doi.org/10.2307/2393235
  • Edwards, M. R. (2005). Organizational identification: A conceptual and operational review. International Journal of Management Reviews, 7(4), 207-230. https://doi.org/10.1111/j.1468-2370.2005.00114.x
  • Finch, D. J., Abeza, G.O'Reilly, N. & Hillenbrand, C. (2017) Organizational identification and independent sales contractor performance in professional services. Journal of Services Marketing, 32 (4). 373-386. https://doi.org/10.1108/jsm-07-2016-0278
  • Fox, J., Gong, T. & Attoh, P. (2015). The impact of principal as authentic leader on teacher trust in the K‐12 educational context. Journal of Leadership Studies, 8(4), 6-18. https://doi.org/10.1002/jls.21341
  • Freese, C., & Schalk, R. (2008). How to measure the psychological contract? A critical criteria based review of measures. South African Journal of Psychology, 38(2), 269-286. https://doi.org/10.1177/008124630803800202
  • Fritz, C., & Knippenberg, D. V. (2017). Gender and leadership aspiration: the impact of organizational identification. Leadership & Organization Development Journal, 38(8), 1018-1037. https://doi.org/10.1108/LODJ-05-2016-0120
  • Gerçek, M. & Elmas-Atay, S. (2021). Algılanan yönetici desteğinin psikolojik sözleşmenin içeriği ve yerine getirilmesi üzerindeki etkileri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 268-281. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1000632
  • Godfroid, C. & Labie, (2022). M. The process of organizational identification in social enterprises: The role of coalitions. European Management Review. 1(1) 1-11 https://doi.org/10.1111/emre.12551
  • Guglielmi, D., Panari, C., Simbula, S. & Mazzetti, G. (2014). Is it possible to motivate teachers? The role of organizational identification. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1842-1847. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.481
  • Hartog, D. N. & Boon, C. (2018). Great minds think alike? Congruence in leader and follower organizational identification and perceptions of leader charisma. In leadership now: Reflections on the legacy of boas shamir. Emerald Publishing Limited.
  • He, H., Pham, H. Q., Baruch, Y. & Zhu, W. (2014). Perceived organizational support and organizational identification: Joint moderating effects of employee exchange ideology and employee investment. The International Journal of Human Resource Management, 25(20), 2772-2795. https://doi.org/10.1080/09585192.2014.908315
  • Holmes, W. T., & Scull, W. R. (2019). Reframing organizations through leadership communications: the four-frames of leadership viewed through motivating language. Development and Learning in Organizations: An International Journal. 33(5), 16-19.https://doi.org/10.1108/DLO-09-2018-0107
  • Hoye, R. & Kappelides, P. (2020). The psychological contract and volunteering: A systematic review. Nonprofit Management and Leadership, 31(4), 665-691. https://doi.org/10.1002/nml.21446
  • Huber, S.H. & Schneider, N. (2022). Developing school leadership: Trends, concepts, approaches and impact. eJournal of Education Policy, 22(1).1-30
  • Huggins, V. N. Wan, Riordan, C. M., & Griffeth, R. W. (1998). The development and longitudinal test of a model of organizational identification. Journal of Applied Social Psychology, 28(8), 724-749. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1998.tb01728.x
  • Islam, N. M., Laughter, L., Sadid‐Zadeh, R., Smith, C., Dolan, T. A., Crain, G., & Squarize, C. H. (2022). Adopting artificial intelligence in dental education: A model for academic leadership and innovation. Journal of Dental Education, 86(11), 1545-1551. https://doi.org/10.1002/jdd.13010
  • Jabeen, F., Behery, M., & Abu Elanain, H. (2015). Examining the relationship between the psychological contract and organizational commitment: The mediating effect of transactional leadership. International Journal of Organizational Analysis, 23(1), 102-122. https://doi.org/10.1108/IJOA-10-2014-0812
  • Jöreskog, K.G. & Sörbom, D. (1993). Structural equation modelling with the simplis command language. Scientific Software International Inc.
  • Kalemci-Tüzün, İ. (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi; uygulamalı bir çalışma. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Karakuş, K. H. (2019). Okul yöneticilerinin koçluk rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Karabulut, A. & Seymen, O. (2020). Paternalist liderlik tarzı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde algılanan yönetici desteğinin aracılık etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 59-82. https://doi.org/10.31454/usb.776397
  • Khaja, A., & Dammak, H. (2021). Researching Leadership Styles in Higher Education in the Arab World Using Bolman and Deal’s Four-Frame Framework: A Literature Review. Sustainable Leadership and Academic Excellence Conference. 1-5.
  • Kıral, E. (2015). Yönetimde karar ve etik karar verme sorunsalı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 73-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33904/375315
  • Kiefer, T., Barclay, L. J., Conway, N., & Briner, R. B. (2022). An event‐based approach to psychological contracts: The importance of examining everyday broken and fulfilled promises as discrete events. Journal of Organizational Behavior, 43(8), 1377-1395. https://doi.org/10.1002/job.2656
  • Koptagel-Çeltek, M. (2021). Öğretmenlerin psikolojik güçlendirme algıları ile örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
  • Levinson, H., Price, C. R., Munden, K. J., Mandl, H. J., & Solley, C. M. (1962). In Men, Management, and Mental Health. Harvard University Press.
  • Lavian, R. H. (2011) The impact of organizational climate on burnout among homeroom teachers and special education teachers (full classes/individual pupils) in mainstream schools, Teachers and Teaching, 18: 2, 233-247, http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13540602.2012.632272
  • Lee, S. M. (1971). An empirical analysis of organizational identification. Academy of Management journal, 14(2), 213-226. https://doi.org/10.2307/255308
  • Mael, F., & Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123. https://doi.org/10.1002/job.4030130202
  • McLaughlin, M. K. (2022). Taking the lead: a qualitative study of community college presidents’ learning while leading (Doctoral dissertation), Endicott College.
  • Miao, Q., Eva, N. A. Newman & Schwarz G. (2018). Public service motivation and performance: The role of organizational identification, Public Money & Management, 39:2, 77-85, https://doi.org/10.1080/09540962.2018.1556004
  • Millî Eğitim Bakanlığı (2023). Strateji Geliştirme Başkanlığı https://istatistik.meb.gov.tr/OgretmenSayisi/Index.
  • Millward, L. J., & Hopkins, L. J. (1998). Psychological contracts, organizational and job commitment. Journal of Applied Social Psychology, 28(16), 1530-1556. http://dx.doi.org/10.1111/j.1559-1816.1998.tb01689.x
  • Mumcu, A. (2022). Etik liderliğin örgütsel özdeşleme üzerindeki etkisinde ahlaki kimliğin düzenleyici rolü, Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1719-1737. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1017956
  • Morgan, G. (1986). Images of organization, Sage.
  • Nafei, W. (2018). The effects of job embeddedness on organizational cynicism and employee performance: A study on Sadat City University. International Journal of Business Administration, 6(1), 8. https://doi.org/10.5430/ijba.v6n1p8
  • Ng, T. W. (2015). The incremental validity of organizational commitment, organizational trust, and organizational identification. Journal of Vocational Behavior, 88, 154-163. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.03.003
  • Nguyen, B., Chang, K., Rowley, C., & Japutra, A. (2016). Organizational citizenship behavior, identification, psychological contract and leadership frames. Asia-Pacific Journal of Business Administration 8, 260–280. https://doi.org/10.1108/APJBA-01-2016-0010
  • Niğdelioğlu-Turgay, Ç. (2022). Dönüşümcü Liderlik ve Psikolojik Sözleşme Arasındaki İlişkiye Yönelik Öğretmen Görüşleri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Nkanyani, R. (2017). The effects of change in political leadership on the psychological contract in the metropolitan municipality. [Doctoral dissertation]. University of Pretoria.
  • Oorschot, J., Moscardo, G., & Blackman, A. (2021). Leadership style and psychological contract. Australian Journal of Career Development, 30(1), 43-54. https://doi.org/10.1177/1038416220983483
  • Özcan, K., & Balyer, A. (2013). Liderlik oryantasyon ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 136-150. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17382/181562
  • Özdemir, M. (2018). Liderlik yönelimi ve politik beceri arasındaki ilişkinin okul müdürlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi 19(1), 116-134. https://doi.org/10.12984/egeefd.347616
  • Özdemir, B., & Bekce, F. Ö. Ç. (2021). Eğitim yönetiminde örgütsel özdeşleşme modellerinin incelenmesi. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi 7(4)
  • Özdemir, Y., Buyruk, H., & Güngör, S. (2018). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ile liderlik yönelimleri arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 548-571. https://doi.org/10.17860/mersinefd.434785
  • Özhan-Ersoy, M. Ö., & Bostancı, (2022). Okul içi politik taktikler ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 72-86. https://doi.org/10.29065/usakead.1063086
  • Özgül, E. (2013). Otel işletmelerinde algılanan psikolojik sözleşme ihlalinin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Nevşehir örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Üniversitesi.
  • Özmen, İ., & Şentürk, İ. (2018). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramından liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 29-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijls/ issue/ 38881/434854.
  • Palmer, I., & Dunford, R. (1996). Reframing and organizational action: The unexplored link. Journal of Organizational Change Management, 9(6), 12-25. https://doi.org/10.1108/09534819610150495
  • Patchen, M. (1970). Discussions and Reviews: Models of cooperation and conflict: a critical review. Journal of Conflict Resolution, 14(3), 389-407. https://doi.org/10.1177/002200277001400
  • Peker, İ. (2013). Liderlik tiplerinin psikolojik sözleşmeye etkisi ve bu etki üzerine uygulama. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Pekkan, N. Ü. & Yeloğlu, H. O. (2021). İş stresi, algılanan örgütsel engel ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde cinsiyetin merkezi rolü: modeller üzerinden tartışmalar, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(46), 1298-1315. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3035
  • Pelit, E., & Karaçor, M. (2021). Otel yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarının işgörenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerine etkisi: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1128-1148. https://doi.org/10.32709/akusosbil.852131
  • Photinopoulos, A. (2021). Bolman and Deal’s Four Frames and the Quality Standards Academic Committee: An Analysis of Select Past and Future Leadership Decisions. Master of Education in Administration and Leadership Edmonton, Alberta
  • Polat, S. (2022). Eğitim kurumlarında sürdürülebilir liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
  • Raja, U. Johns, G. & Ntalıanıs F. (2004). The impact of personality on psychological contracts Academy of Management Journal, 47(3), 350–367. https://doi.org/10.2307/20159586
  • Richardson, J. W., Watts, J. L. D., & Sterrett, W. L. (2021). Challenges of being a digitally savvy principal. Journal of Educational Administration, 59(3), 318-334. http://dx.doi.org/10.1108/JEA-10-2020-0215
  • Rousseau, D. M. (1990). New hire perceptions of their own and their employer's obligations: A study of psychological contracts. Journal of Organizational Behavior, 11(1), 389–400. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030110506
  • Rousseau, D. M. (1998). The problem of the psychological contract considered. Journal of Organizational Behavior, 19(1), 665-671. https://www.jstor.org/stable/3100282
  • Rousseau, D. M., & McLean Parks, J. (1993). The contracts of individuals and organizations. Research in Organizational Behavior, 15, 1-1. https://web.mit.edu/curhan/www/docs/Articles/15341_Readings/Justice/TheContractsOfIndividualsAndOrganizations_RosseauParks.pdf
  • Schalk, R., & Roe, R. E. (2007). Towards a dynamic model of the psychological contract. Journal For the Theory of Social Behavior, 37(2), 167-182. https://doi.org/10.1111/j.1468-5914.2007.00330.x
  • Schein, E. H. (1980). Organizational psychology (3rd ed.), Prentice-Hall.
  • Schoepp, K., & Tezcan-Unal, B. (2017). Examining the effectiveness of a learning outcomes assessment program: A four frames perspective. Innovative Higher Education, 42(1), 305-319. https://link.springer.com/article/10.1007/s10755-016-9384-5
  • Seleoğlu, D.Ö., Yiğit, İ. (2021), Psikolojik sözleşme ve örgütsel performans ilişkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının farklılaştırıcı rolü: eğitim sivil toplum kuruluşlarında araştırma, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 49-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/67714/990100
  • Sezgin-Nartgün, Ş., & Demirer, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve özdeşleşme düzeyleri ile çalışma yeterlikleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 237-269. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.1-5000182920
  • Subramanian, K. R. 2017. Psychological contract and transparent leadership in organizations. International Research Journal of Advanced Engineering and Science, 2(1), 60-65,
  • Sökmen, A. (2019). Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini İlişkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7,(2), 980-990. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.403
  • Şimşek, E., & Garipağaoğlu, B. Ç. (2016). Analysis of the leadership orientations of academic leaders with respect to Bolman and Deal's four frames model. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 81-94. https://doi.org/10.17679/iuefd.17126525
  • Tang, L. (2022). A Review of organizational identification research. Economics & Management Information, 1(1) 1-11. https://doi.org/10.58195/emi.v1i1.27
  • Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R., & Uras, M. (2014). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramı: Müdürlerin liderlik tarzları ve örgüt kültürü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 191-202. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/32869/374894
  • Thompson, J. A., & Bunderson, J. S. (2003). Violations of principle: Ideological currency in the psychological contract. Academy of Management Review, 28(4), 571-586. https://doi.org/10.2307/30040748
  • Thomas, D. C., Au, K., & Ravlin, E. C. (2003). Cultural variation and the psychological contract. Journal of Organizational Behavior 24(5), 451-471. https://www.jstor.org/stable/4093701
  • Topal, M., Eyduran, E., Yağanoğlu, A. M., Sönmez, A., & Keskin, S. (2010). Çoklu doğrusal bağlantı durumunda ridge ve temel bileşenler regresyon analiz yöntemlerinin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1), 53-57. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/35348
  • Topçu, M. K., & Basım, H. N. (2015) Kobi’lerde çalışanların kişilik özelliklerinin örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde psikolojik sözleşme algısının rolü. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10(10) 861-886 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8431
  • Ünal, M. (2015). Ortaokul müdürlerinin otantik liderlik davranışları, öğretmenlerin sesi ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki (Gaziantep Şehitkâmil ilçesi örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
  • Van Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J., & Christ, O. (2005). Category salience and organizational identification. Journal of occupational and organizational psychology, 78(2), 273-285. https://doi.org/10.1348/096317905X25779
  • Van Dick, R., Hirst, G., Grojean, M. W., & Wieseke, J. (2007). Relationships between leader and follower organizational identification and implications for follower attitudes and behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 80(1), 133-150. https://doi.org/10.1348/096317905X71831
  • Wilson, K., & Sy, J. (2020). A framework for managing innovation in higher education: lessons learnt from the UAE iPad initiative. Learning and Teaching in Higher Education: Gulf Perspectives. https://doi.org/10.1108/LTHE-08-2020-0013
  • Yalvaç, H. A. (2022). Lider üye etkileşiminin iş yeri mutluluğu ile ilişkisinde psikolojik sözleşme algısının düzenleyici rolünün incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Yaşar-Ekici, F. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin ve okul öncesi öğretmen adaylarının liderlik yönelimleri, International Journal of Academic Value Studies, 4(19), 379-392 https://javstudies.com/DergiTamDetay.aspx?ID=764
  • Yavuz-Özbaş E. (2020). Ortaokullarda öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme algıları ile örgütsel etkililik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Yıldız, H., Yıldız, B., & İyigün, N. Ö. (2016). Psikolojik sözleşme algısının sanal kaytarma davranışları üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47), 147-165. https://dergipark.org.tr/ tr/pub/ erciyesiibd/ issue/28009/297428
  • Zainudin, A. A., Mansor, A. N., & Hamid, A. H. A. (2022). The relationship and influence of principals’ multidimensional leadership on work satisfaction and organizational commitment of teachers in Malaysia. Journal of Positive School Psychology, 6(3), 4921-4935. https://journalppw.com/index.php/jpsp/article/view/2699/1730
  • Zehir, C., & Yavuz, A. (2017). Değişim odaklı liderlik, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2) 2017, 97-115. JEL Classifications: I250
  • Zeynel, E. (2022). Dönüştürücü liderliğin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisi ve duygusal bağlılığın düzenleyici rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 545-572. https://doi.org/10.18037/ausbd.1136350
  • Zhang, H. (2022). Application of psychological contract theory in mental health and professional development of university teachers. Journal of Environmental and Public Health, 1(1), 1-8. https://doi.org/10.1155/2022/6985766

Liderlik Yönelimi ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Psikolojik Sözleşmenin Aracı Rolü: Adana İli Örneği

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 3, 985 - 1016, 26.12.2023
https://doi.org/10.33711/yyuefd.1321709

Öz

Bu çalışmanın amacı, eğitim kurumlarında liderlik yönelimi, psikolojik sözleşme ve örgütsel özdeşleşme ilişkisini incelemektir. Araştırma Adana ilinde görev yapan 407 öğretmen ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi, Seyhan, Yüreğir, Çukurova ve Sarıçam ilçelerindeki ortaokullardan tabakalı örnekleme tekniği belirlenmiştir. Veriler 2022-2023 eğitim öğretim yılının birinci döneminde toplanmıştır. Öğretmenlere liderlik yönelimi, psikolojik sözleşme ve örgütsel özdeşleşme ölçeği uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS, LISREL ve Mplus programları kullanılarak analiz edilmiştir. Modeldeki ilişkileri doğrulamak amacıyla Bootstrapping tekniği kullanılmıştır. Bulgular okul müdürlerinin liderlik yönelimlerinin öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmeleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca okul müdürlerinin yapısal liderlik yönelimi öğretmenlerin işlemsel psikolojik sözleşmeleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Okul müdürlerinin sembolik liderlik yönelimi öğretmenlerin ilişkisel psikolojik sözleşmeleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Araştırmada elde edilen bir başka bulgu ise öğretmenlerin işlemsel ve ilişkisel psikolojik sözleşme algıları öğretmenlerin örgütsel özdeşleşmeleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Psikolojik sözleşmenin işlemsel boyutu, insan kaynakları yönelimli liderlik ile örgütsel özdeşleşme ilişkisinde aracılık rolü oynamaktadır. Araştırma sonunda politika yapıcılara eğitim kurumlarında liderlik yönelimi konusunda çalışma yapmaları ve uygulayıcılara ise öğretmenlerin bireysel ihtiyaçları doğrultusunda psikolojik sözleşme ve örgütsel özdeşleşme konularını gözden geçirmeleri önerilmiştir.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

  • Aitken, K., & Von Treuer, K. (2020). Leadership behaviours that foster organisational identification during change. Journal Of Organizational Change Management, 34(2), 311-326. https://doi.org/10.1108/JOCM-01-2020-0029
  • Akbaba, M. (2018). Otel işletmelerinde psikolojik sözleşmenin işe yabancılaşma ve örgütsel özdeşleşme üzerine etkisi. Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, 4(9), 320-330. https://dergipark.org.tr/tr/pub /iksad/issue/51698/671167
  • Aksoy Kürü, S. & Köksal, K. (2021). Etik liderliğin örgütsel adalet algısı üzerindeki etkisi: psikolojik sözleşme algısının aracılık rolü. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 128-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ysbed/issue/69391/954065
  • Alcan, E. (2018). Öğretmenlerin örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Allen, G. W., Attoh, P. A., & Gong, T. (2017). Transformational leadership and affective organizational commitment: mediating roles of perceived social responsibility and organizational identification. Social Responsibility Journal, 13(3), 585-600. https://doi.org/10.1108/SRJ-11-2016-0193
  • Anderson, N., & Schalk, R. (1998). The psychological contract in retrospect and prospect. Journal of Organizational Behavior, 19(1), 637-647. https://doi.org/10.1108/SRJ-11-2016-0193
  • Argyris, C. (1960). Understanding organizational behavior. Tavistock.
  • Arslan, F. (2022). İş yaşamında lider-üye etkileşimin yiyecek-içecek çalışanlarının iş performansına ve örgütsel özdeşleşme düzeylerine etkisi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(8), 148-155. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cutsad/issue/71091/1132800
  • Ashforth, B. E., & Mael, F. (1989). Social identity theory and the organization. Academy of Management Review, 14(1), 20-39. https://doi.org/10.2307/258189
  • Ashforth, B. E., Harrison, S. H., & Corley, K. G. (2008). Identification in organizations: An examination of four fundamental questions. Journal of Management, 34(3), 325-374. https://doi.org/10.1177/0149206308316059
  • Adana Ticaret Odası (2021). Adana ekonomisi ekonomi raporu. Yiğit Grafik Tasarım Yayıncılık Matbaacılık.
  • Atmaca, T. (2020). Öğretmenlerin örgütsel sessizlik davranışları ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 367-389. https://doi.org/10.18039/ajesi.759378
  • Avanzi, L., Fraccaroli, F., Castelli, L., Marcionetti, J., Crescentini, A., Balducci, C., & van Dick, R. (2018). How to mobilize social support against workload and burnout: The role of organizational identification. Teaching and Teacher Education. 69(1), 154-167. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.10.001
  • Aydoğan, S. S., & Bostancı, A. B. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2637-2674. https://doi.org/10.26466/opus.860699
  • Behery, M., Paton, R. A., & Hussain, R. (2012). Psychological contract and organizational commitment: The mediating effect of transformational leadership. Competitiveness Review: An International Business Journal. 22(4), 299-319. https://doi.org/10.1108/10595421211247141
  • Bergami, M., & Morandin, G. (2018). Relationship between perceived justice and identification: The mediating role of organizational images. Employee Relations, 41(1), 176-192. https://doi.org/10.1108/ER-09-2017-0210
  • Beycioğlu, K., Özer, N., & Kondakçı, Y. (2018). Eğitim yönetiminde araştırma. Pegem Akademi.
  • Bharadwaj, S., Khan, N. A., & Yameen, M. (2021). Unbundling employer branding, job satisfaction, organizational identification, and employee retention: a sequential mediation analysis. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 14(3), 309-334. https://doi.org/10.1108/APJBA-08-2020-0279
  • Bibi, A. (2022). How and when do psychological contract and justice perceptions affect the relationship between servant leadership and employee work outcomes? Makara Human Behavior Studies in Asia, 26(1), 1-13. https://doi.org/10.7454/hubs.asia.1171121
  • Blau, P. (1964). Exchange and power in social life. Wiley.
  • Bolman, L. G., & Deal, T. E. (2017). Reframing organizations (6th edition). Jossey-Bass.
  • Bolman, L., Deal, T. (2008). Organizasyonları yeniden yapılandırmak (Çev. A. Aypay, A. Tanrıöğen). Seçkin Yayıncılık.
  • Bolman, L. G. & Deal, T. E (1991). Leadership and management effectiveness: A multi-frame, multi-sector analysis. Human Resource Management 30(4), ss.509-534. https://doi.org/10.1002/hrm.3930300406
  • Bostancı, S. (2019). Öğretmenlerin psikolojik sözleşme algıları ile iş doyumları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
  • Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (10. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Büyükyılmaz, O. & Çakmak, A. F. (2014). İlişkisel ve işlemsel psikolojik sözleşmede algılanan ihlalin işten ayrılma niyeti ve algılanan örgütsel destek üzerindeki etkisi. Ege Academic Review, 14(4), 583-596. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/560308
  • Cheung M. F. Y. & Law M. C. C. (2008) relationships of organizational justice and organizational identification: the mediating effects of perceived organizational support in Hong Kong, Asia Pacific Business Review, 14(2), 213-231. https://doi.org/10.1080/13602380701430879
  • Chu, H. C., & Kuo, T. Y. (2012). Exploring faculty psychological contract through leadership style and institutional climate in a higher education setting. International Journal of Business and Social Science, 3(4), 159-164. https://ijbssnet.com/journals/Vol_3_No_4_Special_Issue_February_2012/20.pdf
  • Chughtai, A. A., & Buckley, F. (2009). Linking trust in the principal to school outcomes: The mediating role of organizational identification and work engagement. International Journal of Educational Management, 23(7), 574-589. https://doi.org/10.1108/09513540910990816
  • Cihangiroğlu, N., & Şahin, B. (2010). Organizasyonlarda önemli bir fenomen: Psikolojik sözleşme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijmeb/issue/54828/750549
  • Conway, N., & Briner, R. B. (2009). Fifty years of psychological contract research: what do we know and what are the main challenges? International Review of Industrial and Organizational Psychology, 27(1), 71-130.
  • Cullinane, N., & Dundon, T. (2006). The psychological contract: A critical review. International Journal of Management Reviews, 8(2), 113-129. https://doi.org/10.1111/j.1468-2370.2006.00123.x
  • Cüce, H. (2022). Babacan liderlik ile ekstra rol davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi: örgütsel özdeşleşmenin aracı, kendinden fedakârlık etmenin düzenleyici rolü. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Çakıroğlu, D. & Başpınar, N. Ö. (2021). Etik liderlik davranışlarının örgüt iklimi ve örgütsel özdeşleşmeye etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 1903-1927. https://doi.org/10.33437/ksusbd.873984
  • Çanak, M. & Avcı, Ö. Y. (2016). Öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme ve örgütsel iletişim düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 7, 91-110. https://dergipark.org.tr/tr/pub/inesj/issue/40022/475848
  • Çay, A. Y. (2019). Okul yöneticilerinin farklılıkları yönetme becerileri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
  • Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde vizyoner liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(12), 465-474. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10383/127045
  • Çimen Fedai, G. (2022). Örgütsel yıldırmanın örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi–bankacılık sektöründe bir uygulama [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
  • Çobanoğlu, N. (2021). Okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme ve yöneticiye sadakat ilişkisinin incelenmesi Journal of History School, 53, 2775-2799. http://dx.doi.org/10.29228/joh.51078
  • Demir Balcı, T. D. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin algılarına göre yöneticilerin liderlik stili ile okul öncesi öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
  • Demir, R. (2022). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Demir, S. (2020). Örgütsel destek, örgütsel özdeşleşme ve işe yabancılaşma arasındaki yapısal ilişkiler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 288-300. https://doi.org/10.17860/mersinefd.633662
  • Demirkasımoğlu, N. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin psikolojik sözleşme algıları ve iş çevresine uyum düzeyleri ile ilişkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
  • Dereli, M. (2003). A survey research of leadership styles of elementary school principles. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
  • Direk, O. (2020). Spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin örgütsel bağlılık ve liderlik yönelimlerinin incelenmesi, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Dikili, A. (2012). Psikolojik sözleşme ile iş tatmini ilişkisi: bir örnek olay çalışması, [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
  • Dick, R. & Wagner, U. (2002). Social identification among schoolteachers: Dimensions, foci, and correlates, European Journal of Work and Organizational Psychology, 11:2, 129-149, https://doi.org/10.1080/13594320143000889
  • Doğan, G. F., Bakan, G. & Yılmaz, Y. S. (2017) Etik liderlik psikolojik sözleşme ihlallerini engelleyebilir mi? The Journal of Social Sciences, 14(1), 465-480.
  • Doğanlı, U. (2019). Dönüşümcü liderlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde örgüt kültürünün düzenleyici etkisine yönelik bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
  • Dutton, J. E., Dukerich, J. M. & Harquail, C. V. (1994). Organizational images and member identification. Administrative Science Quarterly, 239-263. https://doi.org/10.2307/2393235
  • Edwards, M. R. (2005). Organizational identification: A conceptual and operational review. International Journal of Management Reviews, 7(4), 207-230. https://doi.org/10.1111/j.1468-2370.2005.00114.x
  • Finch, D. J., Abeza, G.O'Reilly, N. & Hillenbrand, C. (2017) Organizational identification and independent sales contractor performance in professional services. Journal of Services Marketing, 32 (4). 373-386. https://doi.org/10.1108/jsm-07-2016-0278
  • Fox, J., Gong, T. & Attoh, P. (2015). The impact of principal as authentic leader on teacher trust in the K‐12 educational context. Journal of Leadership Studies, 8(4), 6-18. https://doi.org/10.1002/jls.21341
  • Freese, C., & Schalk, R. (2008). How to measure the psychological contract? A critical criteria based review of measures. South African Journal of Psychology, 38(2), 269-286. https://doi.org/10.1177/008124630803800202
  • Fritz, C., & Knippenberg, D. V. (2017). Gender and leadership aspiration: the impact of organizational identification. Leadership & Organization Development Journal, 38(8), 1018-1037. https://doi.org/10.1108/LODJ-05-2016-0120
  • Gerçek, M. & Elmas-Atay, S. (2021). Algılanan yönetici desteğinin psikolojik sözleşmenin içeriği ve yerine getirilmesi üzerindeki etkileri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 268-281. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1000632
  • Godfroid, C. & Labie, (2022). M. The process of organizational identification in social enterprises: The role of coalitions. European Management Review. 1(1) 1-11 https://doi.org/10.1111/emre.12551
  • Guglielmi, D., Panari, C., Simbula, S. & Mazzetti, G. (2014). Is it possible to motivate teachers? The role of organizational identification. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 1842-1847. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.481
  • Hartog, D. N. & Boon, C. (2018). Great minds think alike? Congruence in leader and follower organizational identification and perceptions of leader charisma. In leadership now: Reflections on the legacy of boas shamir. Emerald Publishing Limited.
  • He, H., Pham, H. Q., Baruch, Y. & Zhu, W. (2014). Perceived organizational support and organizational identification: Joint moderating effects of employee exchange ideology and employee investment. The International Journal of Human Resource Management, 25(20), 2772-2795. https://doi.org/10.1080/09585192.2014.908315
  • Holmes, W. T., & Scull, W. R. (2019). Reframing organizations through leadership communications: the four-frames of leadership viewed through motivating language. Development and Learning in Organizations: An International Journal. 33(5), 16-19.https://doi.org/10.1108/DLO-09-2018-0107
  • Hoye, R. & Kappelides, P. (2020). The psychological contract and volunteering: A systematic review. Nonprofit Management and Leadership, 31(4), 665-691. https://doi.org/10.1002/nml.21446
  • Huber, S.H. & Schneider, N. (2022). Developing school leadership: Trends, concepts, approaches and impact. eJournal of Education Policy, 22(1).1-30
  • Huggins, V. N. Wan, Riordan, C. M., & Griffeth, R. W. (1998). The development and longitudinal test of a model of organizational identification. Journal of Applied Social Psychology, 28(8), 724-749. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.1998.tb01728.x
  • Islam, N. M., Laughter, L., Sadid‐Zadeh, R., Smith, C., Dolan, T. A., Crain, G., & Squarize, C. H. (2022). Adopting artificial intelligence in dental education: A model for academic leadership and innovation. Journal of Dental Education, 86(11), 1545-1551. https://doi.org/10.1002/jdd.13010
  • Jabeen, F., Behery, M., & Abu Elanain, H. (2015). Examining the relationship between the psychological contract and organizational commitment: The mediating effect of transactional leadership. International Journal of Organizational Analysis, 23(1), 102-122. https://doi.org/10.1108/IJOA-10-2014-0812
  • Jöreskog, K.G. & Sörbom, D. (1993). Structural equation modelling with the simplis command language. Scientific Software International Inc.
  • Kalemci-Tüzün, İ. (2006). Örgütsel güven, örgütsel kimlik ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi; uygulamalı bir çalışma. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Karakuş, K. H. (2019). Okul yöneticilerinin koçluk rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
  • Karabulut, A. & Seymen, O. (2020). Paternalist liderlik tarzı ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde algılanan yönetici desteğinin aracılık etkisi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 59-82. https://doi.org/10.31454/usb.776397
  • Khaja, A., & Dammak, H. (2021). Researching Leadership Styles in Higher Education in the Arab World Using Bolman and Deal’s Four-Frame Framework: A Literature Review. Sustainable Leadership and Academic Excellence Conference. 1-5.
  • Kıral, E. (2015). Yönetimde karar ve etik karar verme sorunsalı. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 73-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33904/375315
  • Kiefer, T., Barclay, L. J., Conway, N., & Briner, R. B. (2022). An event‐based approach to psychological contracts: The importance of examining everyday broken and fulfilled promises as discrete events. Journal of Organizational Behavior, 43(8), 1377-1395. https://doi.org/10.1002/job.2656
  • Koptagel-Çeltek, M. (2021). Öğretmenlerin psikolojik güçlendirme algıları ile örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
  • Levinson, H., Price, C. R., Munden, K. J., Mandl, H. J., & Solley, C. M. (1962). In Men, Management, and Mental Health. Harvard University Press.
  • Lavian, R. H. (2011) The impact of organizational climate on burnout among homeroom teachers and special education teachers (full classes/individual pupils) in mainstream schools, Teachers and Teaching, 18: 2, 233-247, http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13540602.2012.632272
  • Lee, S. M. (1971). An empirical analysis of organizational identification. Academy of Management journal, 14(2), 213-226. https://doi.org/10.2307/255308
  • Mael, F., & Ashforth, B. E. (1992). Alumni and their alma mater: A partial test of the reformulated model of organizational identification. Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123. https://doi.org/10.1002/job.4030130202
  • McLaughlin, M. K. (2022). Taking the lead: a qualitative study of community college presidents’ learning while leading (Doctoral dissertation), Endicott College.
  • Miao, Q., Eva, N. A. Newman & Schwarz G. (2018). Public service motivation and performance: The role of organizational identification, Public Money & Management, 39:2, 77-85, https://doi.org/10.1080/09540962.2018.1556004
  • Millî Eğitim Bakanlığı (2023). Strateji Geliştirme Başkanlığı https://istatistik.meb.gov.tr/OgretmenSayisi/Index.
  • Millward, L. J., & Hopkins, L. J. (1998). Psychological contracts, organizational and job commitment. Journal of Applied Social Psychology, 28(16), 1530-1556. http://dx.doi.org/10.1111/j.1559-1816.1998.tb01689.x
  • Mumcu, A. (2022). Etik liderliğin örgütsel özdeşleme üzerindeki etkisinde ahlaki kimliğin düzenleyici rolü, Alanya Akademik Bakış, 6(1), 1719-1737. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1017956
  • Morgan, G. (1986). Images of organization, Sage.
  • Nafei, W. (2018). The effects of job embeddedness on organizational cynicism and employee performance: A study on Sadat City University. International Journal of Business Administration, 6(1), 8. https://doi.org/10.5430/ijba.v6n1p8
  • Ng, T. W. (2015). The incremental validity of organizational commitment, organizational trust, and organizational identification. Journal of Vocational Behavior, 88, 154-163. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2015.03.003
  • Nguyen, B., Chang, K., Rowley, C., & Japutra, A. (2016). Organizational citizenship behavior, identification, psychological contract and leadership frames. Asia-Pacific Journal of Business Administration 8, 260–280. https://doi.org/10.1108/APJBA-01-2016-0010
  • Niğdelioğlu-Turgay, Ç. (2022). Dönüşümcü Liderlik ve Psikolojik Sözleşme Arasındaki İlişkiye Yönelik Öğretmen Görüşleri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
  • Nkanyani, R. (2017). The effects of change in political leadership on the psychological contract in the metropolitan municipality. [Doctoral dissertation]. University of Pretoria.
  • Oorschot, J., Moscardo, G., & Blackman, A. (2021). Leadership style and psychological contract. Australian Journal of Career Development, 30(1), 43-54. https://doi.org/10.1177/1038416220983483
  • Özcan, K., & Balyer, A. (2013). Liderlik oryantasyon ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 136-150. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17382/181562
  • Özdemir, M. (2018). Liderlik yönelimi ve politik beceri arasındaki ilişkinin okul müdürlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi 19(1), 116-134. https://doi.org/10.12984/egeefd.347616
  • Özdemir, B., & Bekce, F. Ö. Ç. (2021). Eğitim yönetiminde örgütsel özdeşleşme modellerinin incelenmesi. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi 7(4)
  • Özdemir, Y., Buyruk, H., & Güngör, S. (2018). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ile liderlik yönelimleri arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 548-571. https://doi.org/10.17860/mersinefd.434785
  • Özhan-Ersoy, M. Ö., & Bostancı, (2022). Okul içi politik taktikler ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 72-86. https://doi.org/10.29065/usakead.1063086
  • Özgül, E. (2013). Otel işletmelerinde algılanan psikolojik sözleşme ihlalinin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Nevşehir örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Üniversitesi.
  • Özmen, İ., & Şentürk, İ. (2018). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramından liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(1), 29-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijls/ issue/ 38881/434854.
  • Palmer, I., & Dunford, R. (1996). Reframing and organizational action: The unexplored link. Journal of Organizational Change Management, 9(6), 12-25. https://doi.org/10.1108/09534819610150495
  • Patchen, M. (1970). Discussions and Reviews: Models of cooperation and conflict: a critical review. Journal of Conflict Resolution, 14(3), 389-407. https://doi.org/10.1177/002200277001400
  • Peker, İ. (2013). Liderlik tiplerinin psikolojik sözleşmeye etkisi ve bu etki üzerine uygulama. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
  • Pekkan, N. Ü. & Yeloğlu, H. O. (2021). İş stresi, algılanan örgütsel engel ve örgütsel özdeşleşme ilişkisinde cinsiyetin merkezi rolü: modeller üzerinden tartışmalar, International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 12(46), 1298-1315. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.3035
  • Pelit, E., & Karaçor, M. (2021). Otel yöneticilerinin kullandıkları güç kaynaklarının işgörenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerine etkisi: beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1128-1148. https://doi.org/10.32709/akusosbil.852131
  • Photinopoulos, A. (2021). Bolman and Deal’s Four Frames and the Quality Standards Academic Committee: An Analysis of Select Past and Future Leadership Decisions. Master of Education in Administration and Leadership Edmonton, Alberta
  • Polat, S. (2022). Eğitim kurumlarında sürdürülebilir liderlik, örgütsel adalet ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
  • Raja, U. Johns, G. & Ntalıanıs F. (2004). The impact of personality on psychological contracts Academy of Management Journal, 47(3), 350–367. https://doi.org/10.2307/20159586
  • Richardson, J. W., Watts, J. L. D., & Sterrett, W. L. (2021). Challenges of being a digitally savvy principal. Journal of Educational Administration, 59(3), 318-334. http://dx.doi.org/10.1108/JEA-10-2020-0215
  • Rousseau, D. M. (1990). New hire perceptions of their own and their employer's obligations: A study of psychological contracts. Journal of Organizational Behavior, 11(1), 389–400. http://dx.doi.org/10.1002/job.4030110506
  • Rousseau, D. M. (1998). The problem of the psychological contract considered. Journal of Organizational Behavior, 19(1), 665-671. https://www.jstor.org/stable/3100282
  • Rousseau, D. M., & McLean Parks, J. (1993). The contracts of individuals and organizations. Research in Organizational Behavior, 15, 1-1. https://web.mit.edu/curhan/www/docs/Articles/15341_Readings/Justice/TheContractsOfIndividualsAndOrganizations_RosseauParks.pdf
  • Schalk, R., & Roe, R. E. (2007). Towards a dynamic model of the psychological contract. Journal For the Theory of Social Behavior, 37(2), 167-182. https://doi.org/10.1111/j.1468-5914.2007.00330.x
  • Schein, E. H. (1980). Organizational psychology (3rd ed.), Prentice-Hall.
  • Schoepp, K., & Tezcan-Unal, B. (2017). Examining the effectiveness of a learning outcomes assessment program: A four frames perspective. Innovative Higher Education, 42(1), 305-319. https://link.springer.com/article/10.1007/s10755-016-9384-5
  • Seleoğlu, D.Ö., Yiğit, İ. (2021), Psikolojik sözleşme ve örgütsel performans ilişkisinde örgütsel vatandaşlık davranışının farklılaştırıcı rolü: eğitim sivil toplum kuruluşlarında araştırma, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 49-85. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iibfdkastamonu/issue/67714/990100
  • Sezgin-Nartgün, Ş., & Demirer, S. (2016). Öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme ve özdeşleşme düzeyleri ile çalışma yeterlikleri arasındaki ilişki. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 237-269. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2016.16.1-5000182920
  • Subramanian, K. R. 2017. Psychological contract and transparent leadership in organizations. International Research Journal of Advanced Engineering and Science, 2(1), 60-65,
  • Sökmen, A. (2019). Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini İlişkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7,(2), 980-990. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.403
  • Şimşek, E., & Garipağaoğlu, B. Ç. (2016). Analysis of the leadership orientations of academic leaders with respect to Bolman and Deal's four frames model. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 81-94. https://doi.org/10.17679/iuefd.17126525
  • Tang, L. (2022). A Review of organizational identification research. Economics & Management Information, 1(1) 1-11. https://doi.org/10.58195/emi.v1i1.27
  • Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R., & Uras, M. (2014). Bolman ve Deal’ın dört çerçeve kuramı: Müdürlerin liderlik tarzları ve örgüt kültürü. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 191-202. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/32869/374894
  • Thompson, J. A., & Bunderson, J. S. (2003). Violations of principle: Ideological currency in the psychological contract. Academy of Management Review, 28(4), 571-586. https://doi.org/10.2307/30040748
  • Thomas, D. C., Au, K., & Ravlin, E. C. (2003). Cultural variation and the psychological contract. Journal of Organizational Behavior 24(5), 451-471. https://www.jstor.org/stable/4093701
  • Topal, M., Eyduran, E., Yağanoğlu, A. M., Sönmez, A., & Keskin, S. (2010). Çoklu doğrusal bağlantı durumunda ridge ve temel bileşenler regresyon analiz yöntemlerinin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1), 53-57. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/35348
  • Topçu, M. K., & Basım, H. N. (2015) Kobi’lerde çalışanların kişilik özelliklerinin örgütsel özdeşleşme ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde psikolojik sözleşme algısının rolü. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10(10) 861-886 http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8431
  • Ünal, M. (2015). Ortaokul müdürlerinin otantik liderlik davranışları, öğretmenlerin sesi ve örgütsel özdeşleşmeleri arasındaki ilişki (Gaziantep Şehitkâmil ilçesi örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
  • Van Dick, R., Wagner, U., Stellmacher, J., & Christ, O. (2005). Category salience and organizational identification. Journal of occupational and organizational psychology, 78(2), 273-285. https://doi.org/10.1348/096317905X25779
  • Van Dick, R., Hirst, G., Grojean, M. W., & Wieseke, J. (2007). Relationships between leader and follower organizational identification and implications for follower attitudes and behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 80(1), 133-150. https://doi.org/10.1348/096317905X71831
  • Wilson, K., & Sy, J. (2020). A framework for managing innovation in higher education: lessons learnt from the UAE iPad initiative. Learning and Teaching in Higher Education: Gulf Perspectives. https://doi.org/10.1108/LTHE-08-2020-0013
  • Yalvaç, H. A. (2022). Lider üye etkileşiminin iş yeri mutluluğu ile ilişkisinde psikolojik sözleşme algısının düzenleyici rolünün incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
  • Yaşar-Ekici, F. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin ve okul öncesi öğretmen adaylarının liderlik yönelimleri, International Journal of Academic Value Studies, 4(19), 379-392 https://javstudies.com/DergiTamDetay.aspx?ID=764
  • Yavuz-Özbaş E. (2020). Ortaokullarda öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme algıları ile örgütsel etkililik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
  • Yıldız, H., Yıldız, B., & İyigün, N. Ö. (2016). Psikolojik sözleşme algısının sanal kaytarma davranışları üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (47), 147-165. https://dergipark.org.tr/ tr/pub/ erciyesiibd/ issue/28009/297428
  • Zainudin, A. A., Mansor, A. N., & Hamid, A. H. A. (2022). The relationship and influence of principals’ multidimensional leadership on work satisfaction and organizational commitment of teachers in Malaysia. Journal of Positive School Psychology, 6(3), 4921-4935. https://journalppw.com/index.php/jpsp/article/view/2699/1730
  • Zehir, C., & Yavuz, A. (2017). Değişim odaklı liderlik, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2) 2017, 97-115. JEL Classifications: I250
  • Zeynel, E. (2022). Dönüştürücü liderliğin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisi ve duygusal bağlılığın düzenleyici rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 545-572. https://doi.org/10.18037/ausbd.1136350
  • Zhang, H. (2022). Application of psychological contract theory in mental health and professional development of university teachers. Journal of Environmental and Public Health, 1(1), 1-8. https://doi.org/10.1155/2022/6985766
Toplam 135 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ahmet Can Abbak 0000-0001-9228-6875

Murat Özdemir 0000-0002-1166-6831

Proje Numarası -
Erken Görünüm Tarihi 23 Aralık 2023
Yayımlanma Tarihi 26 Aralık 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 20 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Abbak, A. C., & Özdemir, M. (2023). Liderlik Yönelimi ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisinde Psikolojik Sözleşmenin Aracı Rolü: Adana İli Örneği. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 985-1016. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1321709