EKONOMİK KALKINMA VE BEŞERİ SERMAYE İLİŞKİSİ: TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNE TEORİK BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2019, Sayı: 46, 97 - 116, 31.12.2019

Ömer Emirkadı

Öz

Ekonomi yazınında büyüme ve kalkınma kavramları benzer birer kavramlarmış gibi düşünülmektedir. Oysa kalkınma kavramı, reel gelirde yaşanan artışlarla beraber, toplumsal yapıda meydana gelen bir değişim ve dönüşüm süreci biçiminde tanımlanmaktadır. Nitekim kalkınma süreci, büyümeyi de kapsayan ve elde edilen büyümeden daha kapsamlı bir kavram olarak ifade edilebilir.
Ekonomilerin arzulanan gelişmişlik seviyesine erişmelerinde iktisadi bakımdan kalkınmaları büyük önem taşımaktadır. Bunun gerçekleşebilmesi için de o toplumun bilgi ve teknoloji üretmesi ve elde edilen bu kazanımları da en iyi biçimde kullanması kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bilgiyi üretebilmek içinde eğitim seviyesi yüksek ve sağlıklı bireylere gereksinim duyulmaktadır. Çalışmanın özünü oluşturan beşeri sermaye kavramı; klasik üretim faktörlerinin başında gelen ve üretim sürecine somut katkılar sağlayan emeğin, süreç içerisinde edindiği bilgi, yetenek ve deneyim gibi birikimlerinden meydana gelmektedir. Aynı zamanda tüm söz konusu bu unsurlar üretim sürecini kolaylaştırarak, üretim artışlarına yol açacak yeni teknolojik uygulamaların bulunup, etkin bir şekilde kullanılmaları ile ekonomik büyüme sürecine de katkı sağlamaktadırlar.
Çalışmada; ekonomik kalkınmanın sağlanabilmesinde, tek faktör olarak yalnızca fiziki sermayenin kâfi gelemeyeceği düşüncesiyle, kalkınma ve çeşitli beşeri sermaye göstergeleri arasındaki ilişkinin ortaya konularak oluşan etkileşimin, Türkiye ekonomisi özelinde bir değerlendirmesi yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ekonomik kalkınma, beşeri sermaye, Türkiye

Kaynakça

• Akça, F. (2014). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerinden Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/Sivas.
• Akkoyunlu, W. A. ve Akkoyunlu, B. (2011). Türkiye’de Eğitimin Değerinin Ölçülmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 375 - 385.
• Arabacı, İ. B. (2011). Türkiye’de ve OECD Ülkelerinde Eğitim Harcamaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), 100- 112.
• Atik, H. (2006). Beşeri Sermaye, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme, Bursa: Ekin Kitabevi.
• Bal, H., Algan, N., M., M. ve Kandır, E. (2014). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: BRICS Ülkeleri ve Türkiye Örneği, International Conference on Eurasian Economies, 1-9.
• Barro, R J. (1991). Economic Growth in a Cross Section of Countries. The Quarterly Journal of Economics, Vol. 106, No. 2, 407-443.
• Becker, G. S. ve Tamura, R. (1990). Human Capital, Fertilty, and Economic Growth. The Journal of Political Economy, (October), 12-37, Erişim: https://www.ntaccounts.org/doc/repository/Becker_et_al.pdf Erişim Tarihi: 10.07.2019.
• Berg V, D, H. (2012). Economic Growth and Development, World Scientific Publishing, Second Edition, Singapore.
• Bontis, N. (1999). Managing Organizational Knowledge By Diagnosing Intellectual Capital:Framing and Advancing the State on the Field. International Technology Management, 18, Nos: 5/6/7/8, 433-463.
• Bowen, W.G. (1964). Assessing the Economic Contribution of Education: an Appraisal of Alternatives Approach Harris, S.E. (ed), The Economics Aspect Higher Education, 177-201, OECD, Paris
• Canpolat, N. (2000). Türkiye’de Beşeri Sermaye Birikimi ve Ekonomik Büyüme. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (2), 265-281.
• Çankaya, E. (2009). Türkiye’de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/Muğla.
• Çankaya E. ve Karataş, M. (2010). İktisadi Kalkınma Sürecinde Beşeri Sermayeye İlişkin Bir İnceleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (3), 29-55.
• Deliktaş, E. (2001). Malthusgil Yaklaşımdan Modern Ekonomik Büyümeye. Ege Akademik Bakış, 1 (1), 1-19.
• Doğan, S. ve D. Şanlı (2003). İktisadi Kalkınmada Beşeri Sermaye. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (1), 173-196.
• Emirkadı, Ö. (2019). Türkiye’de Beşeri Sermayenin Önemi, İktisadi Büyüme ile İlişkisi ve Sosyal Boyutu Üzerine Teorik Bir İnceleme. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 11 (2), 131-148.
• Genç, M. C., M. K. Değer ve Berber, M. (2009). Beşeri Sermaye, İhracat ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Ekonomisi Üzerine Nedensellik Analizi, Uluslar Arası 7. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, 48-60.
• Gençoğlu, P. (2006). Ekonomik Gelişmede Beşeri Sermayemin Rolü ve Türkiye: Ampirik Bir Analiz, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/Kayseri.
• Güneş, Ş. (2005). Türkiye’de Nüfus Artışının Ekonomik Büyümeyle İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (3).
• Karagül, M. (2002). Beşeri Sermayenin İktisadi Gelişmedeki Rolü ve Türkiye Boyutu, Afyon: Anıt Matbaa.
• Karaman, E. (2007). Beşeri Sermaye ve İktisadi Kalkınma Üzerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir Analiz, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Karşıyakalı, B. (2008). Türkiye’de Ekonomik Büyümenin Kaynaklarının Analizi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/İzmir.
• Kremer, M. (1993). Population Growth and Technological Change: One Million B.C. to 1990. The Quarterly Journal of Economics, (August), Volume:108 (3), 681-716, https://www.ssc.wisc.edu/~walker/wp/wp-content/uploads/2012/01/kremer1993.pdf Erişim Tarihi: 14.07.2019.
• Kunduracı, N. F. (2010). Yoksullukla Mücadele - Beşeri Sermaye İlişkisi, (Yayınlanmış Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi). T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Lucas, R. E. (1988). On The Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics, North-Holland, 22, 3-42.
• Mazgit, İ. (1998). Ekonomik Kalkınma Sürecinde Türkiye'de Sağlık Sektörünün Yeniden Yapılanması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/İzmir.
• Pınar, A. (2006). Maliye Politikası (Teori ve Uygulama). Ankara: Naturel Yayıncılık.
• Saxton, Jim, (2000), Invesment In Education: Private and Public Retuns, Joint Economic Committee, United States Congress, 1-13.
• Schultz, T. (1961). Investment in Human Capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17.
• Schultz, T. (1972). Human Capital: Policy Issues and Research Opportunities. NBER Working Papers, Vol. 6, No. 4126, 1-84.
• Taban, S. (2006). Türkiye'de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Sosyo Ekonomi Dergisi, (2), 31-46.
• Türk, İ. (2007). Maliye Politikası Amaçlar-Araçlar ve Çağdaş Bütçe Teorileri, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Yavilioğlu, C. (2002). Kalkınmanın Anabilimsel Tarihi ve Kavramsal Kökenleri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1), 59-77.
• Yeldan, E. (2012). Ekonomi-tek Volume / Cilt: 1 No: 2 May / Mayıs 2012, 21-60, http://ekonomitek.org/pdffile/no2_08_erinc_yeldan.pdf, Erişim Tarihi: 10.07.2019.
• Yumuşak, İ. G. ve Bilen, M. (2000). Gelir Dağılımı-Beşeri Sermaye İlişkisi ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1),77-96.
• http://hdr.undp.org/en/content/human-development-index-hdi Erişim Tarihi: 04.08. 2019.
• http://tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1018, Erişim Tarihi: 05.08.2019.
• İşgücü İstatistikleri, Mayıs 2019, http://tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=30691, Erişim Tarihi: 21.08.2019.