GÖKÇEADA ÖRNEĞİNDE KÜLTÜREL PEYZAJIN KORUNMASI AÇISINDAN SAKİN ŞEHİR HAREKETİNİN ÖNEMİ

Yıl 2019, 3. ULUSLARARASI BATI ASYA TURİZM ARAŞTIRMALARI KONGRESİ ÖZEL SAYISI, 291 - 310, 30.12.2019

Erman Özdemir Çiğdem Kaptan Ayhan

Öz

İtalya’da 1999 yılında ortaya çıkan ve bir koruma politikası olarak benimsenen Sakin Şehir (Cittaslow) Hareketinin felsefesi; özgün olmayan, iletişimden yoksun ve sadece tüketime odaklı bir yaşamı reddetmek üzerine kurulmuştur. İnsanları sahip oldukları özgün ve geleneksel yaşam alışkanlıklarını modern bir yaklaşımla sürdürmeye davet eder. Geçmişten gelen ve koruma değeri olan tüm doğal ve kültürel ögeleri kapsayıcı politikalar içerir. Yerel üretimi özellikle teşvik eder.
Çalışma alanı; Ege Denizi’nin kuzeydoğusunda yer alan ve Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada’dır. Ada, önemli doğal peyzaj özelliklerinin yanı sıra, dikkat çekici bir kültürel zenginliğe de sahiptir. Geleneksel Rum mimarisi örnekleri ve yöresel ürünler (şarap, zeytinyağı) adanın korunması gereken önemli kültürel ögelerindendir. Gökçeada, uluslararası sakin şehir ağına 2011 yılında dahil olmuştur. Bu ağın ilk ve tek adasıdır.
Bu çalışmada; sakin şehir hareketinin, kültürel peyzaj özelliklerinin sürdürülebilirliğine katkısı Gökçeada örneğinde araştırılmıştır. Bu amaçla, sakin şehir manifestosunda yer alan konuyla ilgili kriterler irdelenmiştir. Yerinde yapılan gözlem ve incelemelerle, sakin şehir ilanı ve sonrasındaki süreçte kültürel peyzajların korunmasına yönelik yapılan çalışmaların yeterlilikleri ele alınmıştır. Çalışma sonunda; sakin şehir unvanının Gökçeada’da istenen ölçüde etkili olmadığı saptanmıştır. Ek olarak, adada hızla gelişen turizm hareketlerinin kültürel peyzaj ögeleri üzerindeki yıkıcı etkilerini en aza indirgeyebilmek adına, sakin şehir yaklaşımı çerçevesinde çeşitli öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sakin şehir hareketi, kültürel peyzaj, koruma, Gökçeada, Çanakkale

Kaynakça

• Akyol, O. ve Ceylan, T. (2014). Gökçeada Balıkçılığı, Öztürk, B. ve Pazarkaya, Y. (Ed.). Gökçeada Doğa ve Kültür Varlıkları içinde (s. 93-103). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Arı, Y. (2005). Amerikan Kültürel Coğrafyasında Peyzaj Kavramı. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 311-229.
• Atabay, S. ve Özügül, M.D. (2001). Gökçeada Örneği Özelinde Ekolojik Temelli Mekan Organizasyonu. Ulusal Ege Adaları 2001 Toplantısı Tam Metni İçinde (s. 48-58).
• Avcı, N. (2008). Gökçeada’da Organik Tarım ve Organik Ada. Çanakkale İl Değerleri Sempozyumu Tam Metni İçinde (85-88).
• Bozbay, G.A. (2002). Gökçeada Örneğinde Ekolojik Planlama Çerçevesinde Peyzaj Analizi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Cengiz, T., Özcan H., Baytekin, H., Altınoluk, Ü., Kelkit, A., Özkök, F., Akbulut C. ve Kaptan Ayhan, Ç. (2009). Gökçeada Arazi Kullanım Planlaması, TUBİTAK Projesi (107T337).
• Çapa, M. (2017). Lozan Antlaşması’ndan sonra (1923-1928) İmroz (Gökçeada) ve Bozcaada’da Türk Egemenliğinin Yeniden Kurulması: Adalar Hakkında Bir Rapor. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 11(22), 91-108.
• Çöteli, M.G. (2012). Kültürel Peyzajın Korunması ve Sürdürülebilir Kentsel Gelişmenin Yaratılması Yönünde Bir Politika Önerisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 35-74.
• Duran, E. (2009). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Toplumsal ve Kültürel Kimliğin Korunması: Gökçeada Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Erdoğan, M. (2016). Local Community Perception Towards Slow City: Gökçeada Sample. Asian Social Science, 12 (5), 241-246.
• Erinç, S. ve Yücel, T. (1978). Ege Denizi Türkiye ile Komşu Ege Adaları. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını.
• ESRI, (2016). ArcGIS 10.5 Software, Environmental Systems Research Institute, CA.
• European Commission. (1999). European Spatial Development Perspective Towards Balanced and Sustainable Development of the Territory of the EU, Italy.
• Google Earth, (2019)
• Gökçeada Kentsel Tasarım Rehberi. (2016). İstanbul: Atelye 70 Planlama ve Tasarım Grubu. Güney Marmara Kalkınma Ajansı. (2012). Çanakkale: Bozcaada & Gökçeada Değerlendirme Raporu 2012.
• Hüryılmaz, H. (2006). Kuzey Doğu Ege Denizi’nin Rüzgarlı Bahçesi: Gökçeada. Çanakkale: Gökçeada Belediyesi Yayınları.
• Kapsız, A. (2004). Gökçeada’da Fiziki Coğrafya Araştırmaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karakulak, F.S., Erk, H. ve Bilgin, B. (2006). Length-Weight Relationships for 47 Coastal Fish Species From the Northern Aegean Se, Turkey. Journal of Applied Ichthyology, 22 (4), 274-278.
• Kahraman, S.Ö. (2006). Geçmişten Günümüze Gökçeada’da Yerleşmelerin Dağılışında Etkili Olan Faktörler. Coğrafya Dergisi, 14, 25-42.
• Kayserili, A. (2010). Carl Ortwin Sauer ve Kültürel Coğrafya. Doğu Coğrafya Dergisi, 15(24), 177-190.
• Keskin, Ç. (2004). Composition of Species and Biomass of Coastal Fish Around Gökçeada Island (NE Aegean Sea). Journal of the BlackSea/Mediterranean Environment, 10 (3), 187-200.
• Keskin, Ç. ve Ünsal, N. (1998). The Fish Fauna of Gökçeada Island, NE Aegean Sea, Turkey. Italian Journal of Zoology, 65, 299-302.
• Konyalı, A., Daş, G., Savaş, T. ve Yurtman, İ.Y. (2004). Gökçeada’da İmroz Koyunu Yetiştiriciliği: Organik Hayvancılık İçin Potansiyel. I. Uluslararası Organik Hayvansal Üretim ve Gıda Güvenliği Kongresi.
• Köy Hizmetleri Çanakkale İl Müdürlüğü. (1999). Çanakkale İli Arazi Varlığı, Köy Hizmetleri genel Müdürlüğü Yayınları İl Rapor No: 17, Ankara.
• Mayer, H. ve Knox, P.L. (2006). Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World. Journal of Urban Affairs, 28 (4). 321-334.
• Mitchell, N., Rössler, M. ve Tricaud, P.M. (eds.). (2009). World Heritage Cultural Landscapes A Handbook for Conservation and Management. Paris: UNESCO.
• Özbek, Ç. (2008). Antik Çağda Gökçeada. Çanakkale İl Değerleri Sempozyumu Tam Metni İçinde (59-68).
• Özdemir, E. (2018). Küreselleşen Dünyada Sakin Şehir Kavramının Doğal ve Kültürel Peyzaja Etkisi: Gökçeada Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Sauer, C.O. (1925). The Morphology of Landscape. University of California Publications in Geography, 2 (2), 19-54.
• Sevim, İ. (2007). Çanakkale Adaları Kuş Popülasyonları ve Habitat İlişkileri Üzerine Gözlemler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Şahin, Ç. (2015). AB Bölgesel Politikası Adalar ve Gökçeada. İstanbul: Beta.
• Tok, C.V., Özkan, B. ve Gürkan, M. (2014). Gökçeada’nın Karasal Omurgalıları. Gökçeada Doğa ve Kültür Varlıkları içinde (s. 127-155). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Topaloğlu, B. (2001). Gökçeada Kuzey Sahili Sünger Faunası Üzerine Bir Ön Çalışma. Ulusal Ege Adaları 2001 Toplantısı Tam Metni İçinde (s.97-102).
• Tümen, G., Satıl, F., Duman H. Ve Başer, K.H.C. (2000). Two New Records for Turkey: Satureja icarica P.H. Davis, Satureja pilosa Velen. Turkish Journal of Botany, 24 (3), 211-214.
• Ziyaee, M. (2018). Assessment of Urban Identity Through a Matrix of Cultural Landscapes. Cities, 74, 21-31.