Covid-19 Krizinin Türkiye’deki Sektörler Üzerinde Etkileri: Borsa İstanbul Sektör Endeksleri Araştırması

Yıl 2020, Sayı: Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 293 - 320, 15.07.2020

Tunahan Tayar , Ezgi Gümüştekin Kaan Dayan Emad Mandi

Öz

2019 yılının son döneminde Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19, kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Covid-19 salgını, yalnızca insan sağlığını değil küresel ekonomiyi de tehdit etmeye başlamıştır. Dünya genelinde salgına karşı alınan tedbirler arz ve talep yönlü daralmaya sebep olmuştur. Oluşan yeni konjonktürde her işletmenin faaliyet alanı kendine özgü olduğu için sektörler süreçten farklı düzeyde etkilenmiştir. Mevcut çalışmada Covid-19 salgınının Türkiye’deki sektörel etkilerini incelemek üzere Basit Lineer Regresyon analizi yapılmıştır. Analizlerde bağımsız değişken olarak Türkiye’deki aktif vaka sayılarındaki günlük değişim, bağımlı değişkenler olarak ise BIST sektör endekslerindeki günlük değişimler kullanılmıştır. Tahmin modelleri sonucunda Türkiye’de Covid-19 salgınının Elektrik, Ulaştırma, Mali, Sınai, Teknoloji Sektör Endeksleri üzerinde görece yüksek düzeyde anlamlı ve olumsuz etkilere sahip olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Ayrıca, incelenen 10 sektörde Covid-19 salgınının Ticaret Sektörü hariç farklı anlamlılık düzeyinde olumsuz etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir. Her sektörün kendine özgü dinamikleri olduğu için etkilenme durumları göz önünde bulundurularak sektör özelinde çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, BİST, sektör endeksleri

Kaynakça

• Akça, M. (2020). COVID-19’un Havacılık Sektörüne Etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 45-64.
• Al-Awadhi, A. M., Al-Saifi, K., Al-Awadhi, A., ve Alhamadi, S. (2020). Death and Contagious Infectious Diseases: Impact of the COVID-19 Virus on Stock Market Returns. Journal of Behavioral and Experimental Finance, 27, 1-5.
• Baltagi, B. H. (2011). Econometrics. Springer, Berlin, Heidelberg.
• Barrot, J. N., Grassi, B., ve Sauvagnat, J. (2020). Sectoral Effects of Social Distancing. Available at SSRN.
• Başarır, Ç. (2018). Korku Endeksi (VIX) İle BIST 100 Arasındaki İlişki: Frekans Alanı Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 19(2), 177- 191.
• Brooks, R. ve Fortun, J. (2020). GMV: The COVID-19 Sudden Stop. Institute of International Finance. Erişim: https://www.iif.com/Portals/0/Files/content/IIF031220_GMV.pdf. (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Cryer, J. D., ve Chan, K. S. (2008). Time Series Analysis. Springer, Berlin, Heidelberg.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1979). Distribution of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Journal of the AmericanStatistical Association, 74(366a), 427-431.
• Fernandes, N. (2020). Economic Effects of Coronavirus Outbreak (COVID-19) on the World Economy. Available at SSRN 3557504.
• Fisher, R. (1955). Statistical Methods and Scientific Induction. Journal of the Royal Statistical Society. Series B (Methodological), 17(1), 69-78.
• Fisher, S. R. A. (1950). Statistical Methods for Research Workers. Edinburgh, London.
• Gormsen, N. J., ve Koijen, R. S. (2020). Coronavirus: Impact on Stock Prices and Growth Expectations. University of Chicago, Becker Friedman Institute for Economics Working Paper, (2020-22).
• Göker, İ. E., Eren, B. S. ve Karaca, S.S. (2020). The Impact of the COVID-19 (Coronavirus) on The Borsa Istanbul Sector Index Returns: An Event Study. Gaziantep University Journal of Social Sciences 2020 Special Issue, 14-41.
• İbiş, S. (2020). COVID-19 Salgınının Seyahat Acentaları Üzerine Etkisi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 85-98.
• Karim, W., Haque, A., Anis, Z., ve Ulfy, M. A. (2020). The Movement Control Order (MCO) for COVID-19 Crisis and its Impact on Tourism and Hospitality Sector in Malaysia. International Tourism and Hopitality Journal, 3(2), 1-7.
• Kasare, K. S. (2020). Effects of Coronavirus Disease (COVID-19) on Tourism Industry of India. Studies in Indian Place Names, 40(35), 362-365.
• Kılıç, Y. (2020). Borsa İstanbul’da COVID-19 (Koronavirüs) Etkisi. Journal of Emerging Economies and Policy , 5(1), 66-77.
• Laing, T. (2020). The Economic Impact of the Coronavirus 2019 (Covid-2019): Implications for the Mining Industry. The Extractive Industries and Society.
• Liu, H., Manzoor, A., Wang, C., Zhang, L., ve Manzoor, Z. (2020). The COVID-19 Outbreak and Affected Countries Stock Markets Response. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(8), 2800.
• Mhalla, M. (2020). The Impact of Novel Coronavirus (COVID-19) on the Global Oil and Aviation Markets. Journal of Asian Scientific Research, 10(2), 96-104.
• Neyman, J. (1976). Tests of Statistical Hypotheses and Their Use in Studies of Natural Phenomena. Communications in Statistics-Theory and Methods, 5(8), 737-751.
• Öner, H., İçellioğlu, C. Ş., ve Öner, S. (2018). Volatilite Endeksi (Vıx) ile Gelişmekte Olan Ülke Hisse Senedi Piyasası Endeksleri Arasındaki Engel-Granger Eş- Bütünleşme ve Granger Nedensellik Analizi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 110-124.
• Özatay, F. ve Sak, G. (2020). COVID-19 Salgını Bir Değil, Bir Kaç Çeyrek Sürerse Ne Olur? Erişim: http://tek.org.tr/files/disc/covid19_salgini_bir_degil_bir_kac_ceyrek_surerse_ne_olur_678.pdf (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Öztürk, Ö., Şişman, M.Y., Uslu, H., ve Çıtak, F. (2020). Effect of COVID-19 Outbreak on Turkish Stock Market: A Sectoral-Level Analysis. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13(1), 56-68.
• Ramelli, S., ve Wagner, A. F. (2020). Feverish Stock Price Reactions to Covid-19. Swiss Finance Institute Resarch Paper Series, 20(12), 1-53.
• Rogoff, K. (2020). Mapping the COVID-19 Recession. Project Syndicate. Erişim: https://www.project- syndicate.org/commentary/mapping-covid19-global-recession- worst-in-150-years-by-kenneth- rogoff-2020-04. (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Yang, Y., Zhang, H., ve Chen, X. (2020). Coronavirus Pandemic and Tourism: Dynamic Stochastic General Equilibrium Modeling of Infectious Disease Outbreak. Annals of Tourism Research. Yıldızoğlu, E. (2020). Koronavirüs Salgını: Ekonomik Depresyonu Gıda Krizi mi İzleyecek? BBC News Türkçe. Erişim: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya- 52319796. (Erişim Tarihi: 01.05.2020).
• Zeren, F. ve Hızarcı, A. (2020). The Impact of COVID-19 Coronavirus on Stock Markets: Evidence from Selected Countries. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78-84.
• Zhang, D., Hu, M., ve Ji, Q. (2020). Financial Markets under the Global Pandemic of COVID-19. Finance Research Letters, 101528.