An Overview of Special Education Services: The Case of Van Province

Yıl 2021, Sayı: Van Özel Sayısı, 855 - 882, 20.04.2021

Abdurrahman Mengi , Ercan Öpengin

Öz

One of the basic duties of countries is ensuring effective equal access to quality education for all learners, including those with special needs. Children with special needs are those whose physical characteristics and /or learning abilities differ from their peers. The education given to these children is called special education. Special education differs significantly from general education practices in terms of curriculum, method, technique, and adaptation of educational environments. This shows that researches on special education should be conducted more widely. In this research, it is aimed to examine the current situation of special education services in the province of Van as of the 2020-2021 academic year. The research carried out with the general screening model and the universe of the study consists of the special education services available in all institutions and organizations providing special education services in the province of Van. The data in the study were collected through the web pages of the relevant institutions and from the directors of the institutions. The collected data were analyzed by descriptive analysis and presented in tables. As a result of the research, it was determined that a total of 5819 students with special needs received education in different educational environments, most of whom were mainstreaming students in general education schools. Special education services for students with moderate and severe disabilities in the province of Van are carried out by 133 teachers, 68 of whom are special education teachers, in 119 classrooms in 9 special education schools at different education levels. As a result of the research, it was determined that more systematic planning was needed in the special education with the participation and cooperation of the relevant stakeholders, and suggestions were made for this aim.

Anahtar Kelimeler

Students with special needs, special education, province of Van

Özel Eğitim Hizmetlerine Genel Bir Bakış: Van İli Örneği

Öz

Ülkelerin temel sorumluluklarından biri, özel ihtiyaçları olanlar da dâhil olmak üzere tüm öğrenciler için kaliteli eğitime etkili ve eşit erişim sağlamaktır. Özel gereksinimli çocuklar, bedensel özellikleri ve/veya öğrenme yetenekleri normalden farklı olan çocuklardır. Bu çocuklara verilen eğitim özel eğitim olarak adlandırılmaktadır. Özel eğitim, müfredat, kullanılan yöntem, teknik ve eğitim ortamlarının uyarlanması bağlamında genel eğitim uygulamalarından önemli derecede farklılaşmaktadır. Bu da günümüzde özel eğitime yönelik araştırmaların daha yaygın yapılması gerektiğini göstermektedir. Bu araştırmada 2020-2021 eğitim öğretim yılı itibariyle Van ilinde özel eğitim hizmetlerinin mevcut durumunun incelenmesi amaçlanmıştır. Genel tarama modeli ile gerçekleştirilen araştırmada, çalışma evrenini 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Van ilindeki mevcut özel eğitim hizmetleri oluşturmaktadır. Araştırmada veriler ilgili kurumların internet sayfaları ve yöneticilerinden elde edilmiştir. Toplanan veriler betimsel analiz ile çözümlenmiş ve tablolar ile sunulmuştur. Araştırma sonucunda çoğunluğu genel eğitim okullarında kaynaştırma öğrencisi olmak üzere toplamda 5819 özel gereksinimli öğrencinin farklı eğitim ortamlarında eğitim aldıkları belirlenmiştir. Van ilinde orta ve ağır düzeyde yetersizliği olan öğrencilere yönelik özel eğitim hizmetleri, farklı eğitim kademelerinde toplam 9 okulda 119 derslikte 68’i özel eğitim öğretmeni olmak üzere 133 öğretmen tarafından yürütülmektedir. Araştırma sonucunda ildeki özel eğitim hizmetlerinde, ilgili paydaşların katılımı ve işbirliğiyle daha sistematik bir planlamaya ihtiyaç duyulduğu belirlenmiş ve buna yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli öğrenciler, özel eğitim, Van ili

Kaynakça

• Akçamete, G. (2018). Özel gereksinimi olan bireyler. Ümit Şahbaz (Ed.), Özel Eğitim Ve Kaynaştırma içinde (s. 2-31). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Allen, K. E. ve Cowdery, G. E. (2015). The exceptional child: Inclusion in early childhood education (8th ed.). Stamford, CT: Cencage Learning.
• Aral, N. (2011). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Aslan, F. (2018). Kaynaştırma Eğitimi Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme-Van Kent Merkezi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Batu, S., Çolak, A. ve Odluyurt, S. (2013). Özel Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılması. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Batu, S. ve Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu [UNESCO] (1960). Convention against Discrimination in Education 1960. http://portal.unesco.org/en/ev.php URL_ID=12949&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION = 201. html. Erişim tarihi: 03.01.2021.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, E. Ç., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (28. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Cavkaytar, A. (2019). Özel Eğitime Gereksinim Duyan Çocuklar ve Özel Eğitim. İbrahim Halil Diken (Ed.), Özel eğitime gereksinim duyan çocuklar ve özel eğitim içinde (s. 3-29). Ankara: Pegem Akademi.
• ÇHS. (1989). Çocuk Haklarına Dair Evrensel Sözleşme. www.unicef.org/sitesinden erişilmiştir.
• Çopuroğlu, Y. C. ve Mengi A. (2014). Toplumsal Dışlanma ve Otizm. Turkish Studies, 9(5), 607-626, doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6708.
• Dede, Ş. (1996). Özel eğitim hakkında salamanca bildirisi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 91-94.
• Destek Özel Eğitim Hizmetlerinin Verimliliğinin Araştırılması Projesi (DESÖP). (2013). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. http://kutuphane.aile.gov.tr/uploads/pdf/zds8NQhiGbgrTz3r.pdf. Erişim tarihi: 28.01. 2021.
• EHİS. (2006). Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme. https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-withdisabilities.html. Erişim tarihi: 02.01. 2021.
• ERG. (2016). Engeli olan çocukların Türkiye’de eğitime erişimi: Durum analizi ve öneriler. İstanbul: ERG.
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948). Universal Declaration of Human Rights. https://www.un.org/en/ universal-declaration-human-rights/. Erişim tarihi: 05.01.2021.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi (18. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kasap, S. (2020). Sosyodilbilim ve Dil Eğitimi. Fuat Tanhan ve Hali İbrahim Özok (Ed.), Eğitim Ortamlarında Nitelik içinde (s. 201-2016 ). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Mastropieri, M. ve Scruggs, T. (2000). The Inclusive Classroom: Strategies For Effective Instruction. Columbus, OH: Merrill.
• Melekoğlu, M. A. (2019). Özel Eğitimde Ekip Çalışması ve Özel Eğitim Ortamları. Veysel Aksoy (Ed.), Özel Eğitim içinde (s. 151-180). Ankara: Pegem Akademi.
• Melekoğlu, M. A. (2018). Özel Öğrenme Güçlüğüne Giriş. Orhan Çakıroğlu ve Macit Ayhan Melekoğlu (Ed.), Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Çocuklar içinde (s. 1-34). Ankara: Vize Akademik.
• Mengi, A. (2016). Özel gereksinimli çocuk hakları. Zihni Merey (Ed.), Çocuk hakları içinde (s. 206-233). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Mengi, A. (2019a). Van İşitme Engelliler Derneği'nin Temel Sorun ve Beklentileri Açısından İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (20). Erişim: http://sosbilder.igdir.edu.tr/Makaleler/919714100_02_Mengi_(19-40).pdf
• Mengi, A. (2019b). Engelli Öğrencilerin Üniversite Eğitimi Sürecinde Karşılaştığı Güçlükler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Örneği. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 147- 170. Erişim: http://efdergi.yyu.edu.tr. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.122.
• Mengi, A. (2019c). Sosyolojik Boyutlarıyla Otizm. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Mengi, A. (2020). Engelli bireylerin gözüyle özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerindeki eğitim durumlarının incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 19-33. https://doi.org/10.33206/mjss.540793.
• Mengi, A. ve Alpdoğan, Y. (2020). Covıd-19 salgını sürecinde özel eğitim öğrencilerinin uzaktan eğitim süreçlerine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi. DOI: 10.37669/milliegitim.776226.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020a). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_06/24163215_ozel_eYitim_yonetmeliYi_son_hali.pdf. adresinden alınmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020b). 2019-2020 Örgün eğitim istatistikleri. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf. adresinden erişilmiştir.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf. adresinden alınmıştır.
• Müküs, H. (2019). İşitme Engelli Bireylerin Kültüre Dahil Olmalarını Mümkün Kılan Araç ve Kurumların Sosyal Antropolojik Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Öpengin, E. (2020). Türkiye’de Özel Yetenekli Öğrenciler İçin Eğitim Modelleri. Uğur Sak (Ed.), Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Modeller ve Stratejiler içinde (s. 188-200). Ankara: Pegem Akademi.
• Sak, U., Ayas, M., Sezerel, B., Öpengi̇n, E., Özdemi̇r, N. & Gürbüz, Ş. (2015). Türkiye'de Üstün Yeteneklilerin Eğitiminin Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 5(2), 110-132. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/tuzed/issue/58913/849442
• Sak, U. (2018). Üstün Zekâlılar, Özellikleri, Tanılanmaları, Eğitimleri (7.Baskı). Ankara: Vize Yayınevi.
• Şahin, F. (2018). Özel Yeteneklilerin Eğitimi: Eğitsel Stratejiler Ve Örneklerle Zenginleştirilmiş Müfredat Farklılaştırma Modelleri. Ankara: Nobel yayıncılık.
• Tekiroğlu, Z. (2019). Ortopedik engelli bireylerin internet bağımlılığı ve teknoloji kullanımlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Tuncer, M. (2020). Nicel Araştırma Desenleri. Behçet Oral ve Ahmet Çoban (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 229-248). Ankara: Pegem Akademi.
• Wah, L. L. (2010). Different Strategies for Embracing Inclusive Education: A Snap Shot of Individual Cases from Three Countries. International Journal of Special Education, 25(3), 98-109. Erişim: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ909040.pdf
• Yanık, S. F. (2020). Engelli Bireylerin Siyasal Tercihlerini Belirleyen Faktörler: Van'da Engelli Dernekleri Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Yazçayır, G. H., ve Gürgür, H. (2018). Özel gereksinimli öğrenci aileleri eğitim süreçlerine ne kadar dahil oluyorlar?. 1. Uluslararası Eğitim ve Sosyal Bilimlerde Yeni Ufuklar Kongresi Tam Metini içinde (s.608-618).
• Yazıcıoğlu, T. (2019). Anadolu Lisesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitimine İlişkin Görüşlerinin Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 394-420. https://doi.org/10.26466/opus.590972.