Erciş İlçesinde (Van) Köy Adlarının Coğrafi Açıdan İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 58, 279 - 294, 31.12.2022

Mehmet Bozkoyun

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1098386

Cited By: 1

Öz

İnsanoğlu var olduğu günden itibaren, üzerinde yaşadığı mekân ile etkileşim içindedir. Bunun doğal sonucu olarak da mekânı tanımak/tanımlamak amacıyla çeşitli adlar kullanmıştır. Bu adların verilmesinde (toponimi) genel olarak ya doğal ortam faktörleri, ya beşeri faktörler ya da iktisadi faktörler etkin bir rol oynamıştır. Tam bu noktada, çalışmadaki amaç, Erciş ilçesinde bulunan köylerin adlandırılmasında hangi coğrafi faktörlerin (doğal, beşeri ve iktisadi faktörler) etkili olduğunu (etki düzeyleri) ortaya koymaktır. Araştırma sahasında, toplamda 87 köy bulunmaktadır. Araştırma sahasındaki köylerin %48,3’ü adını doğal ortam özelliklerinden alırken, %41,4’ü adını beşeri ve iktisadi özelliklerden almaktadır. İlçede bunların dışında, diğer (herhangi bir kategoride yer almayan) köy adlarının oranı ise %10,3’tür. Çalışma sahasında, köy adlarının doğal ortam özellikleri ile beşeri ve iktisadi özellikleri alt kategorilere ayrılarak da incelenmiştir. Buna göre, adını doğal ortam özelliklerden alan köyler arasında en yüksek oran %36 ile topoğrafyaya ait iken, en düşük oran ise %2 ile pedolojiye aittir. Bununla birlikte, adını beşeri ve iktisadi özelliklerden alan köyler arasında en yüksek oran %33 ile Boy, Cemaat, Aşiret ve önemli şahıslara aittir.

Anahtar Kelimeler

Erciş, köy adları, doğal ortam özellikleri, beşeri ve iktisadi özellikler, Toponimi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Yok

Geographical Analysis of Village Names in Erciş District (Van)

Öz

Human beings have been interacting with the place they live on since the day they existed. As a natural consequence of this, he used various names in order to recognize/describe the place. In giving these names (toponymy), either natural environment factors, human factors or economic factors played an active role. At this point, the aim of the study is to reveal which geographical factors (natural, human and economic factors) are effective in naming the villages in Erciş district. There are 87 villages in total in the research area. While 48,3% of the villages in the research area are named after their natural environment, 41,4% are named after human and economic characteristics. In the district apart from these, the rate of other village names (not included in any category) is 10,3%. In the study area, the natural environment and human and economic characteristics of the village names were also examined by dividing them into sub-categories. According to this, the highest rate among the villages that take their names from the natural environment features belongs to topography with 36%, while the lowest rate belongs to pedology with 2%. However, among the villages that take their names from human and economic characteristics, the highest rate of 33% belongs to Tribe, Community, Tribe and important individuals.

Anahtar Kelimeler

Erciş, village names, natural environment characteristics, human and economic characteristics, Toponymy

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Afyoncu, E. (2007). Türkiye diyanet vakfı İslam ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı.
• Akbıyık, M. (2016). Siverek ilçesi köy yerleşmelerinin toponimik analizi, Turkish Studies, 11(8), 1-24. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9551
• Alagöz, C. A. (1984, Eylül 11-13). Türkiye yer adları üzerine bazı düşünceler [Sözlü sunum]. Türk Yer Adları Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Alkan, A. (2017). Siirt ilinin eski köy adları üzerine coğrafi bir inceleme, Türk Coğrafya Dergisi, 68, 63-76. https://doi.org/10.17211/tcd.301472
• Elmastaş, N., Şahinalp, M. S. ve Günal, V. (2011, Ekim 04-07). Bitlis ili köy adlarına coğrafi açıdan bir yaklaşım [Sözlü sunum]. VII. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, Bitlis, Türkiye.
• Emiroğlu, M. (1984, Eylül 11-13). Bolu Yöresi yer adları [Sözlü sunum]. Türk Yer Adları Sempozyumu, Ankara, Türkiye. Erinç, S. (1986). Ekzonimler konusunda bir araştırma: Ege adalarının Türkçe adları. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 2(3), 21-25.
• Erinç, S. (1989). Güneydoğu Avrupa'da Türkçe ekzonimler. İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 6(6), 9-13. Eyüboğlu, İ. Z. (1998). Türk dilinin etimolojik sözlüğü. Sosyal Yayınlar.
• Gökmen, B. (2015). Türkiye’de Kadı isimli yerleşmelerin mekânsal analizi: Kadılık kurumunun yerleşme isimleri üzerindeki etkisi. Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 5(3), 39-64.
• Güney, E. (1996). Toponimik terimlerin sınıflandırılması. Türk Dili Dergisi, 540, 619-630.
• İbret, B. Ü. (2003). Çankırı’daki köy adları üzerine coğrafi açıdan bir inceleme. Marmara Coğrafya Dergisi, 7, 53-80.
• İzbırak, R. (1992). Coğrafya terimleri sözlüğü. MEB Yayınları
• Karaboran, H. H. (1984, Eylül 11-13). Türkiye’de mevkii adları üzerine bir araştırma [Sözlü sunum]. Türk Yer Adları Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Karaboran, H. H. (1989, Kasım 5-7 1987). Çemizşgezek’te mevkii adları [Sözlu sunum]. Fırat Havzası II. Folklor ve Etnografya Sempozyumu, Elazığ, Türkiye.
• Koca, N. ve Yazıcı, H. (2011). Afyon ilindeki idari yerleşmelerin toponimik sınıflandırılması. Türk Coğrafya Dergisi, 56, 1-10.
• Koday, S. (2000, Haziran 10-12 1998). Trakya’da köy adlarında coğrafyanın etkisi [Sözlu sunum]. 28. Coğrafya Meslek Haftası Bildiriler Geçmişte, Günümüzde ve Gelecekte Trakya, Edirne, Türkiye.
• Sarı, C. (2007). Doğal ve kültürel coğrafya özellikleri açısından Beyşehir ilçesinde yerleşme adlarının sınıflandırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 487–501.
• Sertoğlu, M. (2013). Osmanlı tarih lugatı. Enderun Kitabevi.
• Şahin, C. (2004). Türkiye’de tuza atfedilen yer adları. E. Gürsoy-Naskali ve M. Şen (Ed), Tuz kitabı (s. 28-57) içinde. Çalış Ofset.
• Tunçel, H. (2000). Türkiye’de ismi değiştirilen köyler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 23-34.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2015). Beşeri coğrafya insan, kültür, mekan. (15. baskı) Çantay Kitapevi.
• Türkan, O. (2020). Kırşehir ilinde köy adlarının coğrafi açıdan değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi 41, 61-75. https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0029
• Özçağlar, A. (2014). Coğrafyaya giriş. (7. baskı).Ümit Ofset Matbaacılık.
• Özçağlar, A. (2015). Yönetsel coğrafya. (1. Baskı). Nika Yayınevi.
• Yaşar, O. ve Örge-Yaşar, F. (2010). Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice (Çanakkale ili) ilçelerinde köy adlarının kaynakları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 599–611.
• Yediyıldız, B. (1984, Eylül 11-13). Türkiye’de yer adı verme usulleri [Sözlü sunum]. Türk Yer Adları Sempozyumu, Ankara, Türkiye.