Bozkır'da Muhalefet: Serbest Cumhuriyet Fırkası Konya Teşkilatı

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 115 - 129, 30.10.2023

Mehmet Pınar

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1308209

Cited By: 1

Öz

Anadolu’nun farklı bölgelerinde teşkilatlanan Serbest Cumhuriyet Fırkası’ndan halkın beklentileri, ekonomik durum, kültürel farklılık, etnik kimlik vb sebeplerden dolayı farklılık gösterdi. Konya’da 1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin etkilerine kuraklık eklemlenince Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın tabanı kendiliğinden şekillendi. Bu tabloya karşın muhalefetin teşkilat kadrosunda hukukçuların yoğun bir şekilde yer alması, tabanla paralel bir görüntü arz etmedi. Belediye seçimlerinde iktidar ve muhalefet, ekonomik krizin olumsuz yansımalarını çözmeye yönelik bir söylem geliştirdi. Her bölgede olduğu gibi iktidar, muhalefetin Konya’da teşkilatlanmasıyla ilgili ayrıntılı istihbarat raporları hazırladı. Çerkez, Laz, Arap vb. etnik kimliğe yönelik vurgulamalardan, kurucuların toplumla ilişkilerine ve eğitim-iş durumlarına kadar farklı yönlerden ele alındı. İktidarın farklı bölgelerde muhalefet üyelerini/kurucularını irticai unsurlarla ilişkilendirmesine karşın Konya’da bu durumun çok ön plana çıkarılmaması dikkat çeken bir ayrıntıydı. Buna karşı muhalefetin okullarda dini metinlerin okutulmasının zenginleştirilmesinin gerekli olduğuna yönelik iddialarının iktidar tarafından Ortadoğu coğrafyasındaki İslami hareketlerle ilişkilendirilmeye çalışılması zorlama bir yorum olarak karşımıza çıkmaktadır. İktidarın kontrolündeki Türk Ocaklarına mensup üyelerin muhalefete yöneldiği vilayetlerin başında Konya’nın geldiğini görmekteyiz. Bu çalışmada Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Konya’da krizin etkilerini çözmeye yönelik ortaya koyduğu siyaset anlayışının iktidar ve halk üzerindeki etkilerini irdelemek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

1929 Dünya Ekonomik Krizi, Konya, SCF

Opposition in Bozkır: Free Republican Party Konya Organization

Öz

The expectations of the people from the Free Republican Party, which was organized in different regions of Anatolia, differed due to reasons such as economic situation, cultural difference, ethnic identity. When drought was added to the effects of the 1929 World Economic Crisis in Konya The base of the Free Republic Party formed spontaneously. Despite this picture, the intense presence of lawyers in the opposition's organizational staff did not show a parallel image with the grassroots. In the municipal elections, the government and the opposition developed a discourse aimed at solving the negative reflections of the economic crisis. As in every region, the government prepared detailed intelligence reports on the organization of the opposition in Konya. Circassian, Laz, Arab etc. It was discussed from different aspects, from emphasizing ethnic identity to the relations of the founders with the society, and their education-work situations. Although the government associated opposition members/founders with reactionary elements in different regions, it was a remarkable detail that this situation was not brought to the fore in Konya. On the other hand, trying to associate the opposition's claims that it is necessary to enrich the teaching of religious texts in schools by the government with Islamic movements in the Middle East is a forced interpretation. We see that Konya is at the forefront of the provinces where the members of the Turkish Hearths under the control of the government turn to the opposition. In this study, it is aimed to examine the effects of the Free Republican Party's understanding of politics to solve the effects of the crisis in Konya, on the government and the people.

Anahtar Kelimeler

konya, Free Republican Party, 1929 World Economic Crisis

Kaynakça

• Afşar, E. (2020). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın “programları” ekseninde mukayesesi. History Studies, 12(4) , 1351-1380.
• Afşar, E. (2022). Gaziantep mebusu Ali Cenani Bey’in Türkiye’nin ekonomik ve sosyal durumuna dair değerlendirme raporu (1930-1931). Uluslararası Akademik Birikim Dergisi, 5(2) , 76-89.
• Avşar, A. (1998). Bir partinin kapanmasında basının rolü Serbest Cumhuriyet Fırkası. Kitapevi.
• Balkaya, İ. S. (2006). Serbest Cumhuriyet Fırkası arşiv belgelerine göre 1930 belediye seçimleri. Güneş Vakfı Yayınları.
• Benhür, Ç; Yüksel, E. (2017). Konya’nın 1930’daki sosyal, siyasi ve ekonomik görünümü ile belediye seçimleri üzerine bir inceleme. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 23, 93-117.
• Emrence, C. (2014). 99 günlük muhalefet Serbest Cumhuriyet Fırkası. İletişim Yayınları.
• Kaya, B. (2022). 1927 Genel nüfus sayımına göre Cumhuriyet’in ilk yıllarında Konya’nın demografik yapısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47, 370-38.
• Koçak, C. (2006). Belgelerle iktidar ve Serbest Cumhuriyet Fırkası. İletişim Yayınları.
• Öztürk, R. H. (2012). 1923-1938 yılları arasında yerel basında Konya ekonomisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Pınar, M. (2015). Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Kütahya teşkilatlanması ve faaliyetleri. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14, 277-298.
• Pınar, M. (2016). Tek parti döneminde Trakya’ya da siyasi hayat ve Yahudiler (1930-1934). Grafiker Yayınları.
• Pınar, M. (2017). Serbest Cumhuriyet Fırkasının Doğu Anadolu Bölgesi teşkilatlanması. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 9 (11), 99-114.
• Soyak, H. R. (2010). Atatürk’ten hatıralar. Yapı Kredi Yayınları.
• Uran, H. (2008). Meşrutiyet, tek parti, çok parti hatıralarım(1908-1950). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Weiker, W. F. (1973). Political tutelageand democracy ın Turkey The Free Party and ıts aftermath. Leiden.
• Yetkin, Ç. (2004). Atatürk’ün vatana ihanetle suçlandığı SCF olayı. Otopsi Yayınları.