Kültür, Toplumsal Bellek ve Mekân Temsilleri Üzerine Bir Araştırma: Tillo (Siirt) Örneği

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 247 - 266, 30.10.2023

Süleyman Cengiz Ege , Nurettin Özgen

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1331561

Öz

Tillo, sosyomekânsal ve kültürel özellikleri bakımından, farklı niteliklere sahip bir kasabadır. Tillo hem somut ve hem de somut olmayan kültürel özellikleri ve bulunduğu konum itibarı ile çevresine göre farklı özelliklere sahiptir. Hem yöresel hem de ulusal ölçekte Tillo’nun tanınırlığını arttıran bu mekânsal bağlamlar, kasaba nüfusunun gündelik yaşam pratiklerine nasıl yansımaktadır? Bu soruya cevaben, insan ve mekân arasındaki etkileşime dair üretilen temsillerin neler olduğu, nasıl geliştiği ve ne tür örüntülere alan açtığı irdelenmiştir. Ayrıca Tillo’daki kültürel bellek öğelerinin ilişkisel mekân özellikleri analiz edilmiştir. Bu amaçla, çalışma alanına dair literatür incelenmiş, notlar tutulmuş, fotoğraflar çekilmiş ve mekân temsil(ler)i üzerinden ilişkisel örüntüler, literatürden de yararlanılarak, çözümlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda, kamusal alan ve gündelik mekân pratikleri açısından başta cas evleri, sabatlar, medreseler, türbeler gibi somut ve ışık hadisesi, icazet töreni, bayramlaşma ve evlilik pratikleri gibi soyut kültür öğelerinin yaşamsal pratiklerin temel paydaşı oldukları ve ayrıca kültürel belleğin sosyomekânsal tasarımında da önemli yer edindikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tillo, mekân temsilleri, kültür, bellek, çokkültürlülük

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi’nin editörü Ömer Obuz’a ve makaleyi değerlendiren hakemlere katkıları için teşekkür ederiz.

A Research on Culture, Social Memory and Spatial Representations: The Case of Tillo (Siirt)

Öz

Tillo is a town with different characteristics in terms of its socio-spatial and cultural characteristics. Tillo has different characteristics compared to its surroundings in terms of both tangible and intangible cultural characteristics and its location. How do these spatial contexts, which increase the recognition of Tillo both locally and nationally, reflect on the daily life practices of the town population? In response to this question, the representations of the interaction between human beings and space, how they have developed and what kind of patterns they have created space for have been analyzed. In addition, the relational spatial characteristics of cultural memory items in Tillo were analyzed. For this purpose, the literature on the study area was examined, notes were taken, photographs were taken, and relational patterns were tried to be analyzed through the spatial representation(s) by making use of the literature. As a result of the study, it was determined that in terms of public space and daily space practices, tangible cultural elements such as cas houses, sabats, madrasahs, tombs and intangible cultural elements such as the light event, icazet ceremony, feast and marriage practices are the main stakeholders of vital practices and also have an important place in the sociospatial design of cultural memory.

Anahtar Kelimeler

Tillo, space representations, culture, memory, multiculturality

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aktay, Y. (2018). Türk eğitiminin modernleşmesi bağlamında Siirt medreseleri. İbrahim Hakkı ve Siirt uleması sempozyumu. Siirt, Türkiye.
• Alver, K. (2007). Siteril Hayatlar. Hece Yayınları.
• Arslan, H. (2008). Yüksek ruhlar ve aydınlar yurdu Tillo. İbrahim Hakkı ve Siirt uleması sempozyumu. Siirt, Türkiye.
• Atalay, Ö. (1946). Siirt tarihi. Çeltut Matbası.
• Augê, M. (1999). Unutma biçimleri. (M. Sert, Çev.). Om Yayınları.
• Augê, M. (2016). Yok yerler. (T. Ilgaz, Çev.). Daimon Yayınları.
• Bilgin, N. (2013). Tarih ve kolektif bellek. Bağlam Yayıncılık.
• Boran, A. Tüfekçioğlu, A., Yıldız, İ., Erdal, Z. ve Alper, M. C. (2013). Tillo’daki tarihi eserler. Siirt Valiliği İl Kültür ve Turizm Yayını.
• Bumin, K. (2016). İslam’da şehir ve mimari. Timaş Yayınları.
• Can, B. (2017). Kentle kavga: Mustafa Kutlu öykücülüğünde mekân. İzdiham Yayınevi.
• Cantek, Ş. F. L. (2011). “Yaban”lar ve yerliler-başkent olma sürecinde Ankara. İletişim Yayınları.
• Connerton, P. (2014). Toplumlar nasıl anımsar?. (A. A. Şenel, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. M. Bütün-S. B. Demir (Çev. Ed.). Siyasal Kitapevi.
• Cündioğlu, D. (2011). Sözlü kültürden yazılı kültür’e anlamın tarihi. Kapı Yayınları.
• Çavuşoğlu, E. (2014). Türkiye kentleşmesinin toplumsal arkeolojisi. Ayrıntı Yayınları.
• Çelik, C. (2013). Geleneksel şehir dindarlığından kent dindarlığına. Hikmetevi Yayınları.
• Deal, T. & Kennedy, A. (2000). Corporate cultures: The rites and rituals of corpareta Life. Perseus.
• Doytcheva, M. (2016). Çokkültürlülük. (T. Akıncılar - Onmuş, Çev.). İletişim Yayınları.
• Duben, A. (2002). Kent, Aile, Tarih. (L. Şimşek, Çev.). İletişim Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Güzel tehlike. Claude Bonnefoy ile Söyleşi. (S. Kılıç, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Gulbenkian Komisyonu (2016). Sosyal bilimleri açın: Sosyal bilimlerin yeniden yapılanması üzerine rapor. (Ş. Tekeli, Çev.). Metis Yayıncılık.
• Güvenç, B. (1972). İnsan ve kültür-Antropolojiye giriş. Sosyal Bilimler Derneği.
• Hakkı, E. İ. (2018). Marifetname. (F. Meyan, Çev.). Bedir Yayınevi.
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın toplumsal çerçeveleri. (B. Uçar, Çev.). Heretik Yayıncılık.
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif bellek. (B. Barış, Çev.) Heretik Yayıncılık.
• Hall, S. (2002). İdeoloji ve iletişim kuramı. Medya kültür siyaset içinde. S. İrvan (Der.). Alp Yayınevi.
• Harvey, D. (2016). Sosyal adalet ve şehir. (M. Moralı, Çev.). Metis Yayınları.
• İbrahimhakkıoğlu, B. (2012). Aşk ile an seyretmek. Sufi Kitap.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum algı iletişim. Siyasal Kitabevi.
• Kaplan, S. (2012). Ortadoğu’ya tutulan Fransız aynaları: Ermeni ve Türk belgelerinde Kilikya. E. Özyürek (Der.). Hatırladıkları ve Unuttukları ile Türkiye’nin Toplumsal Hafızası içinde. 19-47. İletişim Yayınları.
• Karakaş, R. (2014). Siirt menkıbeleri ve türbe ritüelleri. Maya Akademi Yayınları.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim Terimleri Sözlüğü. İmge Kitabevi.
• Kongar, E. (2013). Kültür üzerine. Remzi Kitabevi.
• Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık azınlık haklarının liberal teorisi. (A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Lefebvre, H. (2016). Modern dünyada gündelik hayat. (I. Gürbüz, Çev.). Metis Yayınları.
• Lefebvre, H. (2017). Şehir hakkı. (I. Ergüden, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Marshall, G. (2005). Sosyoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Nisbett, R. E. (2015). Düşüncenin coğrafyası. (G. Çağalı-Güven, Çev.). Varlık Yayınları.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları. (M. E. Özcan, Çev.). Dost Kitabevi.
• O’meara, S. (2014). Mekân ve Müslüman şehir hayatı: Fes labirentinin sınırlarında. Açılım Kitap.
• Obuz, Ö. (2017). Siirt’in cumhuriyet serüveni. Akıl Fikir Yayınları.
• Orwell, G. (2017a). 1984. (C. Üster, Çev.). Can Yayınları.
• Orwell, G. (2017b). Hayvan çiftliği. (C. Üster, Çev.). Can Yayınları.
• Özgen, N. (2012). Siirt’in inanç turizm mekânları: Ziyaret (Veysel Karani) ve Tillo (Aydınlar) örnekleri. Doğu coğrafya derg isi, 17 (27), 251-272.
• Portelli, H. (1982). Gramsci ve tarihsel blok. (K. Somer, Çev.). Savaş Yayınları.
• Sadoğlu, H. (2003). Türkiye’de ulusçuluk ve dil politikaları. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sılan, N. S. (2011). Kürt sorunu ve devlet- Tedip ve tenkil politikaları (1925-1947). Tuğba Yıldırım (Der.). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Solak-Güleç, S. (2014). Mekân-Kimlik Etkileşimi ve Kentsel Mekândaki Tezahürleri. (Yayınlanmamış Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Tillo Kaymakamlığı. Aydınlar. http://www.tillo.gov.tr/turizm adresinden (23.05.2023) alındı.
• Tillo Konum Haritası. https://www.openstreetmap.org/copyright adresinden (25.06.2023) alındı.
• Tillo uydu görünümü. https://www.google.com/maps/@37.9490161,42.0096796,1463m adresinden (20.06.2023) alındı.
• Torlak, S. (2016). Mekân meselesine bir giriş. Ö. Kulak (Ed.), Mekân meselesi içinde. (s. 11-29). Tekin Yayınevi.
• Tümtaş, M. S. (2012). Kent, mekân ve ayrışma. Detay Yayıncılık.
• Türkan, K. (2012). Türk dünyası masallarında su kültü. Millî folklor dergisi, 24 (93), 135-148.
• Urry, J. (2015). Mekânları tüketmek. (R. G. Öğdül, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Uygur, N. (2013). Kültür kuramı. Yapı Kredi Yayınları.
• Yeşilkaya, N. G. (1999). Halkevleri: ideoloji ve mimarlık. İletişim Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüce, A. (2007). Siirt’te tasavvuf kültürü. Uluslararası Siirt Sempozyumu. Siirt, Türkiye.