Eskişehir’deki Mülteci Lise Öğrencilerinin Gelecekle İlgili Hedefleri: Sosyolojik Bir Araştırmanın İzdüşümleri

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 130 - 153, 30.10.2023

Mehmet Aksoy , Fuat Güllüpınar

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1346140

Öz

Bu araştırma, Afganistan, Irak, İran, Suriye ve Sahra Altı Afrika gibi yerlerden Türkiye’ye gelmiş ve Eskişehir’e yerleşmiş mülteci lise öğrencilerinin gelecekle ilgili hedeflerini, beklentilerini ve planlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Karma yöntemin açımlayıcı sıralı deseniyle hazırlanan bu araştırmanın çalışma evrenini 976 mülteci lise öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemlerini ise nicel kısımda 276, nitel kısımda ise 27 mülteci lise öğrencisi oluşturmaktadır. Nicel verilerin toplanması için anket tekniği, nitel verilerin toplanması için de yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen nicel verilerin analizinde SPSS 22.0 programı kullanılmış ve betimleyici istatistiki analizler yapılmış; nitel veriler için de betimsel içerik analizi yapılmıştır. Araştırma bulguları mülteci öğrencilerin büyük bölümünün gelecekleri konusunda endişeli bir ruh hali içinde olduklarını ortaya koymuştur. Köken ülkedeki istikrarsızlıkların, eğitimdeki problemlerin, ebeveynlerinin iş bulamamasının, deneyimlenen yoksulluğun, yardımların yetersiz oluşunun, vatandaşlık statüsü alamamanın ve eğitim sonrasında Türkiye’de iş bulamama korkusunun, geleceğe yönelik kaygıların sebepleri olduğu belirlenmiştir. Yine, kimi öğrencilerin, Türkiye’de kalmayı, vatandaşlık statüsü almayı ve iş kurmayı hedeflediklerine de ulaşılmıştır. Ayrıca, öğrencilerden bazılarının Batı Avrupa ülkelerinden resmi mültecilik statüsünü almayı ve oralarda eğitim hayatını sürdürmeyi amaçladıkları da tespit edilmiştir. Bulgular, araştırmaya katılan mülteci lise öğrencilerinin yaşadıkları dezavantajlara rağmen geleceğe umutla bakmanın ve en azından bu yönde bir bakış açısını sürdürmenin çabası içinde olduklarını da ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Göç, mülteci, mülteci lise öğrencileri, gelecek hedefleri, Eskişehir

Future Goals of Refugee High School Students in Eskişehir: Projections of a Sociological Research

Öz

This research aims to reveal the future goals, expectations, and plans of refugee high school students who came to Turkey from places such as Afghanistan, Iraq, Iran, Syria, and Sub-Saharan Africa and settled in Eskişehir. The study population of this research, which was prepared with the explanatory sequential design of the mixed method, consists of 976 refugee high school students. The research samples, on the other hand, comprised 276 refugee high school students in the quantitative part and 27 in the qualitative part. A questionnaire was used to collect quantitative data, and a semi-structured interview form was used to collect qualitative data. SPSS 22.0 program was used to analyze the quantitative data obtained, and descriptive statistical analyses were made; Descriptive content analysis was also conducted for qualitative data. Research findings revealed that most of the refugee students are in a mood of anxiety about their future. It has been determined that instability in the country of origin, problems in education, parents' inability to find a job, experienced poverty, insufficient assistance, not being able to obtain citizenship status, and the fear of not being able to find a job in Turkey after education are the reasons for future concerns. It has also been found that some students aim to stay in Turkey, obtain citizenship status, and start a business. It has also been determined that some students aim to get official refugee status from Western European countries and continue their education there. The findings also revealed that the refugee high school students participating in the research are trying to look to the future with hope and maintain psychology in this direction despite the disadvantages they experience.

Anahtar Kelimeler

Migration, refugee, refugee high school students, future goals, Eskişehir

Kaynakça

• Abay, A. (2019). Türkiye’de Suriyeli çocukların eğitim durumlarının değerlendirilmesi: Kızıltepe örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akar, Ç. (2021). Suriyeli çocukların Türk eğitim sistemine entegrasyonu. Uluslararası Sosyal Bilimlerde Yenilikçi Yaklaşımlar Dergisi, 5(4), 287-296. https://doi.org/10.29329/ijiasos.2021.419.7
• Akdeniz, Y. (2018). Türkiye’de yaşayan Suriyeli mülteci öğrencilerin uyum sorunları: Şanlıurfa ili örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aktürk Çopur, D. (2019). Mülteci öğrencilerin uyum sürecinde karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altunbaş, A. (2020). Türkiye’de yaşayan göçmenlerin üniversite eğitiminden memnuniyetlerinin Konya’daki Suriyeli öğrenciler örneği üzerinden değerlendirilmesi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(2), 64-74. Doi: 10.26701/uad.772646
• Atalay, N., Kılıç, Z., Anılan, B., Anılan, H. ve Anagün, S. Ş. (2022). Suriyeli mülteci çocukların Türk okullarındaki eğitimleri: İlkokul öğretmenlerinin deneyimleri. Journal of Qualitative Research in Education, 29, 265-282. doi: 10.14689/enad.29.10
• Baki, A. ve Gökçek, T. (2012). Karma yöntem araştırmalarına genel bir bakış. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(42), 1-21.
• Bauman, Z. (2018). Kapımızdaki yabancılar (Çev: E. Barca). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Castles, S. ve Miller, M. J. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. (Çev: B. U. Bal ve İ. Akbulut). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakırer Özservet, Y. ve Sirkeci, İ. (2016). Editörden: Çocuklar ve göç. Göç Dergisi, 3(1), 1-4. Erişim Adresi: www.gocdergisi.com, (Erişim tarihi: 19.07.2023)
• Çetinel, H. (2022). Göçlerin kayıp çocukları ve hak mağduriyetleri. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 13, 141-162. https://doi.org/10.53112/tudear.1100800
• Doğan, M. (2019). Temel eğitim kurumlarındaki Afgan uyruklu öğrencilerin sosyal entegrasyonunda okulun yeri: Karaman örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekmen, E. ve Koçak, O. (2020). Göçün Suriyeli ve Yemenli göçmenlerin aile yapıları üzerine etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 79, 167-205. https://doi.org/10.26650/
• Ercan, R. S. (2022). Genç ve çocuk göçmenlere yönelik spor temelli entegrasyon politikaları: Türkiye. Göç Dergisi, 9(3), 359-376. DOI: https://doi.org/10.33182/gd.v9i3.845
• Erdoğan, M. (2020, 9 Mart). Açık kapı politikasından açık sınır politikasına Türkiye’deki Suriyeliler. Panorama.https://www.uikpanorama.com/blog/2020/03/09/acik-kapi-politikasindan-acik-sinir-politikasina- turkiyedeki-suriyeliler-murat-erdogan/ (Erişim tarihi: 19.07.2023)
• Gün, M., Yıldız, M. ve Güvendik, T. (2017). Suriyeli mülteci okul çağı çocuklarının eğitimi ve geleceğe yönelik görüşleri. International Journal of Language Academy, 5(2), 152-162. DOI Number: http://dx.doi.org/10.18033/ijla.3558
• Jourdain, A. ve Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu’nün kuramı ve sosyolojik kullanımları. (Çeviren: Öykü Elitez). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kabaş, T. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğun nedenleri ve yoksullukla mücadele yolları [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaçar Tunç, G. (2020). Uluslararası göç ve çocuk. Göç Sosyolojisi içinde (s. 244-279). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karakuş Yetkin, M. (2017). Sığınmacıların günlük yaşam deneyimleri, temel sorunları ve sorunlarla başetme stratejileri: Eskişehir örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılınç Adanalı, Y. (2019). İktisat felsefesi: İktisadi ilişkilerin doğası nedir? M. Arıcı, Y. K. Adanalı (Editörler), Felsefeye giriş, Temel problemlere sistematik yaklaşım içinde (s.399-428). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Mazlum, M. M. ve Atalay Mazlum, A. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yönteminin belirlenmesi, Route Educational and Social Science Journal, 4(4), 1-21.
• Nisbet, R. (2013). Sosyolojik düşünce geleneği. (Türkçesi: Yusuf Kaplan). 1. Baskı. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Özdemir, A. ve Budak, F. (2017). Göçün çocuk ruh sağlığı üzerine etkileri. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 3(2), 212-223. DOI: 10.21798/kadem.2018236598
• Saklan, E. (2018). Türkiye’deki Suriyeli eğitim çağı çocuklarının eğitim süreçleri üzerine bir çözümleme [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sarman, A. (2022). Mülteci çocukların eğitim sorunları ve çocuk hemşireliği yaklaşımları. Göç Dergisi, 9(3), 379- 388. DOI: https://doi.org/10.33182/gd.v9i3.843
• Selçuk, O., Güzel, B. ve Buz, S. (2021). Türkiye’de sığınmacı çocukların eğitimine ilişkin engellerin fenomenolojik yaklaşımla değerlendirilmesi. Millî Eğitim, Cilt: 50(1/Özel Sayı), 359-383.
• Şimşek, D. (2019). Suriyeli mültecilerin Avrupa’ya yayılımı: Analitik ve karşılaştırmalı bir değerlendirme. Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 491-516. DOI: 10.31679/adamakademi.622045
• T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı (2023, 10 Ağustos). Geçici koruma / Geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilerin yaş ve cinsiyete göre dağılımı. https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (Erişim tarihi: 15.08.2023)
• T.C. MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Göç ve Acil Durumlarda Eğitim Daire Başkanlığı (2022, Ocak). 2021-2022 Eğitim-öğretim yılı verileri. http://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/26165737_goc2022sunu.pdf (Erişim tarihi: 19.07.2023)
• 2.1. T.C. Milli Eğiitm Bakanlığı (2016, 18 Mayıs). Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü bünyesinde Göç ve Acil Durum Eğitim Daire Başkanlığı’nın kurulması. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü.http://hbogm.meb.gov.tr/www/hayat-boyu-ogrenme-genel-mudurlugu-bunyesinde-goc-ve- acil-durum-egitim-daire-baskanliginin-kurulmasi/icerik/495 (Erişim tarihi:19.07.2023)
• T.C. Resmi Gazete (1995). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. 22184, 4-35.
• Tekeli, İ. (1990). Osmanlı imparatorluğu’ndan günümüze nüfusun zorunlu yer değiştirmesi ve iskân sorunu. Toplum ve Bilim, 50, 49-72.
• Toraman, S. (2021). Karma yöntemler araştırması: Kısa tarihi, tanımı, bakış açıları ve temel kavramlar. Nitel Sosyal Bilimler, 3(1), 1-29.
• Tosun, E. (2021). Türkiye’deki göçmen çocukların eğitim sorunu, ihtiyaçları ve öneriler: Bir değerlendirme. Sosyolojide Araştırma ve Uygulamalar, 28-32.
• Touraine, A. (2017). Eşitliklerimiz ve farklılıklarımızla birlikte yaşayabilecek miyiz? (Çev: O. Kunal). (5. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• 2.2. UNICEF / Türkiye (2022, 17 Haziran). Dünya çapında yaklaşık 37 milyon çocuk yerinden edildi. Bu, şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sayı. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n- b%C3%BCltenleri/d%C3%BCnya-%C3%A7ap%C4%B1nda-yakla%C5%9F%C4%B1k-37-milyon-%C3%A7ocuk- yerinden-edildi-bu-%C5%9Fimdiye-kadar-kaydedilen (Erişim tarihi: 13.05.2023)
• UNICEF/Türkiye (2023, 15 Ağustos). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme (Erişim tarihi: 15.08.2023)
• Yeşil, V. (2020). Küresel yer değiştirmenin sosyal boyutu: Afgan sığınmacılar. 1.Basım. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Yüksel, M. (2010). Diaspora üzerine alternatif bir tartışma. Özne: Felsefe ve Günümüzün Sorunları, 13. Kitap, 181- 188.
• Zayimoğlu Öztürk, F. (2021). Eğitim sisteminde mülteciler: Türk ve mülteci öğrenci görüşleri. Eğitim ve Bilim, 46(208), 321-348. DOI: 10.15390/EB.2021.10439