Change and Development of Open Green Spaces (Parks) in Van City in 100 Years from the Proclamation of the Republic to the Present

Yıl 2023, Sayı: Cumhuriyet Özel Sayısı, 44 - 65, 30.10.2023

Şevket Alp , Şevin Bayram , Mustafa Gülen

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1355684

Öz

Urban open green spaces have been an indicator of modernization in urban planning, especially in the period after the proclamation of the Republic. With the wrong immigration policies, rapid urbanization and increasing population density after the Early Republic period, the biggest expectation of people as planning from the cities they live in is urban open green spaces that provide the opportunity to be in touch with nature. Parks, which have become a necessity of the modern age among the reinforced concrete structures that started to increase in cities with the proclamation of the Republic, started to become widespread in all cities of Anatolia, especially in metropolitan cities such as Istanbul and Ankara in our country. The city of Van, has made progress in the use and service of open green spaces and parks with the proclamation of the Republic. The construction of the park, which started with the Republican period, has continued until today, according to the needs of the people in the city and the planning conditions in the city. In this direction, the history of open green spaces and parks in the city of Van from past to present has been researched and the current status of the first established parks has been examined.

Anahtar Kelimeler

Republican Period, Urban green space, park, Van

Cumhuriyetin İlanından Günümüze 100 Yılda Van Kentinde Bulunan Açık Yeşil Alanların (Parkların) Değişim ve Gelişimi

Öz

Kentsel açık yeşil alanlar özellikle Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet yıllarından itibaren, kent planlamalarında medeniyetin ve çağdaşlaşmanın bir göstergesi olmuştur. Bu bağlamda kentlerde ilk yaygınlaşmaya başlayan en önemli açık yeşil alanlar olarak parklar göze çarpmaktadır. Erken Cumhuriyet dönemi sonrası; yanlış göç politikaları, hızlı kentleşme ve nüfus yoğunluğunun giderek artmasıyla bu politikaların git gide zayıfladığı görülmüştür. Son yıllarda insanların yaşadıkları kentlerden en büyük beklentisi bir planlama unsuru olarak, yoğun yapılaşmadan uzak, doğa ile iç içe olabilme imkanı sağlayan kentsel açık yeşil alanların varlığıdır. Cumhuriyet’in ilanı ile büyük kentlerde artmaya başlayan betonarme yapılar arasında modern çağın bir ihtiyacı olarak parklar, önce İstanbul ve Ankara gibi şehirlerde tesis edilmeye başlandı. Daha sonra Anadolu’nun diğer kentlerinde yaygınlaşmaya başladı. Bu kentler arasında bulunan Van kenti de Cumhuriyet’in ilanıyla açık yeşil alan olarak parkların kullanımı ve hizmeti konusunda ilerleme göstermiştir. Kent içinde halkın kullanım ihtiyacına ve kentteki planlama durumlarına göre Erken Cumhuriyet dönemi ile başlayan park yapımı günümüze kadar devam etmiştir. Bu doğrultuda geçmişten günümüze Van kentindeki açık yeşil alanlar ve parkların tarihi araştırılmış ve ilk kurulan parklar incelenerek günümüzdeki durumları hakkında çıkarımlar yapılmıştır. Çalışma sonucunda Erken Cumhuriyet döneminden başlayarak inşa edilen parkların dönemin mimari ve ideolojik ortamından etkilendiği kendine has özelliklerinin olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Dönemi, Kentsel yeşil alan, Park, Van

Kaynakça

• Akdoğan, G. (1984). Doğa Düzenleme 1984-85 Öğretim Yılı Ders Notları. Yıldız Üniversitesi.
• Aliağaoğlu, A. , Uğur, A. "Osmanlı Şehri" . Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (2016 ): 203-226
• Aliağaoğlu, A., Uğur, A. (2016). Osmanlı şehri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (38), 203-22.
• Alp Ş, Öztürk Ş, Türkoğlu N, Koyuncu M (2010). Basic elements of the traditional garden identity in the city of Van. African Journal of Agricultural Research, 5(11), 1277-1283.
• Alp Ş., Melikoğlu Y., (2021) Traditional Gardens of Anatolia in term of the Vineyard and Vegetables: The CaseStudy Siirt Garden, MAS Journal of Applied Sciences 6 (Özel Sayı): 1339–1344,
• Alp, Ş. (1999). Van Kent Yeşil Dokusuna Yönelik Bazı Ağaç ve Çalıların Saptanması üzerine Bir Araştırma. [Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Doktora Tezi].
• Aşur, F. (2019). Van Kenti Dönüşen Peyzaj Örneğinde İpekyolu ve Milli Egemenlik Parklarının Mevcut Durum Analizleri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(3), 566-578. https://doi.org/10.30910/turkjans.595390
• Atanur, G. (2016). Bir Modern Mimarlık Mirası Olarak Cumhuriyet Dönemi Kent Parkları. Türkiye Peyzajları I. Ulusal Konferansı (I. Ulusal PEMKON Konferansı), ss. 367-376, Işık Üniversitesi.
• Bayraktar, A. 1973. İzmir Şehrinin İmarında Peyzaj Mimarlığı ile İlgili Problemler ve Prensiplerin Tespiti. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 3.
• Bilgili, B.C., Çığ, A. ve Şahin, K. (2011). Van Kenti Kamusal Yeşil Alanlarının Yeterliliğinin Ulaşılabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi . YYÜ Tarih Bilimleri Dergisi, 21(2), 98-103.
• Burat, S. (2017). Kentsel açık alanlar ve planlama içinde Kent Planlama. İmge Yayınevi.
• Demirkaya, R. (1999). Tarihi kentlerde tarihi park ve bahçelerin değerlendirilmesi ve İstanbul örneği. [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ebinç, S. (2023). Mektepten Memlekete Bir Şehir Estetiği Van (Baskı 3). Ötüken Yayınları.
• Engin, E.F. (2017). Cumhuriyet Dönemi Kent Parklarının Karaalioğlu Parkı Örneğinde İncelenmesi. [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erbaş Gürler, E. (2012). Peyzaj Tasarım Kavramlarının Disiplinlerarası Etkileşimler Çerçevesinde Değerlendirilmesi (Tez No. 350529) [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Godschalk, R.D. (2003). Urban Hazard Mitigation: Creating Resilient Cities. Natural Hazards Review, Vol. 4 No. 3.
• Gürkaş, T. (2009). Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye'de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (13), 171-190. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/talid/issue/43449/529934
• Kali, İ. (2014, Haziran 24). Geçmişten Günümüze Van Parkları. Vansesi. https://www.vansesigazetesi.com/gecmisten-gunumuze--van-parklari/15704/
• Müdderisoğlu H, Dicle O, Şensoy N, (2010). An evaluation of green areas from the point of user satisfaction in Ankara, Turkey: Gap analyses method. African Journal of Agricultural Research.(5) (10):1036-1042
• Ocak, E. (2006). İstanbul’daki Tarihi Parkların Günümüz Kullanım İşlevleri Açısından İrdelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öztürk, Ş. ve Yeğin, M., (2022). Yüz Yıllık Perspektifte Van Kenti İmar Planlama Çalışmaları. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 7(1), 1-26. Doi: 10.26835/my.789906
• Şenik, B. ve Uzun, O. (2021). Açık Yeşil Alan Sistemi Planlama ve Tasarım Süreçlerinde Millet Bahçelerinin Rolü. Planlama, 31(3), 378-392. doi: 10.14744/planlama.2021.36043
• Tekeli, İ., & Ortaylı, İ. (1978). Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (Cilt 1). Türk İdareciler Derneği.
• Yılmaz, T. ve Katipoğlu Özmen, C. (2021). Erken Cumhuriyet Dönemi Kent Parklarının Belediyeler Dergisi Üzerinden Okunması. Online Journal of Art and Design, 9(3), 120-138.