Dr. Rıfkı Kâmil Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi Tarihi Belgeler Müzesi’nde Bulunan 1790 Kayıt No’lu Satır Arası Kur’an-ı Kerim’in Mevcut Korunma Durum Tespiti

Yıl 2024, Sayı: 63, 199 - 215, 28.03.2024

Işılay Konak , Mustafa Kartal , Mine Dilber

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1432382

Öz

Dünyada bilinen tüm uygarlıklarda tarih, din, kültür, sanat, teknoloji vb. olguların anlaşılması, geliştirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması için kritik öneme sahip materyaller, yazılı kayıtlar olmuştur. Bu kayıtların en önemli türü ise el yazması kitaplardır. Anadolu ve Orta Asya coğrafyasında, Türklerin İslam’ı kabulü ile başlayan süreçte el yazmalarının önemli gurubunu Kur’an-ı Kerim tercümeleri oluşturmaktadır. Zira Kur’an-ı Kerim tercümeleri ait olduğu bölgelerin dil bilimi, dini değerleri, döneminin sanatı, teknolojisi, kültürel alt yapısı hakkında kapsamlı bilgi barındırmaktadır. Bu değerler bakımdan da el yazması Kur’an-ı Kerimler korunması gerekli kültür varlığı olarak nitelendirilmektedir. Bu bağlamda çalışmamıza Dr. Rıfkı Kâmil Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi Tarihi Belgeler Müzesinde bulunan,1790 kayıt no’lu Satır Arası Kur’an-ı Kerim Tercümesi konu edinmiş, mevcut korunmuşluk durumu değerlendirilerek günümüze ilişkin belgelemesinin yapılması amaçlanmıştır. Bu sayede Anadolu’ya veya Orta Asya’ya ait bir kültür varlığı olabilecek bu esere yapılması gerekli müdahalelerin belirlenerek korunmasına katkıda bulunulacağına ve gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde ulaşmasına katkı sunacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, El yazması, Kur’an-ı Kerim, Koruma, Onarım.

Etik Beyan

Araştırmacılar verilerin toplanmasında, analizinde ve raporlaştırılmasında her türlü etik ilke ve kurala özen gösterdiklerini beyan ederler.

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

Yüksel Arslan’a, Ayşegül Aktürk’e, Seda Yiğit Biçer’e katkı ve yardımlarından dolayı teşekkür ederiz.

Dr. Rıfkı Kâmil Urga Determination of the Current Preservation Status of the Interlinear Quran No. 1790 in the Çankırı Research Center Historical Documents Museum

Öz

History, religion, culture, art, technology, etc. in all known civilizations in the world. written records have been the materials of critical importance for the understanding, development and transmission of facts to future generations. The most important type of these records is manuscript books. In the Anatolian and Middle Asia geography, translations of the Noble Qur'an constitute an important group of manuscripts in the process that began with the acceptance of Islam by the Turks. Because the translations of the Noble Qur'an contain comprehensive information about the linguistics, religious values, art, technology and cultural infrastructure of the regions to which it belongs. In terms of these values, it is also considered as a cultural asset that needs to be protected. In this context, our study Dr. Rifki Kamil Urga has taken the subject of the Translation of the Noble Qur'an Between the Lines of 1790 in the Historical Documents Museum of the Center for Çankırı Studies, and it is aimed to Decipher the current state of preservation and document it about the present day. In this way, it is thought that the necessary interventions to be made to the work, which is a cultural asset related to Anatolia or Central Asia, will be determined and will contribute to its preservation and transfer to future generations in a healthy way.

Anahtar Kelimeler

Çankırı, Manuscript, Holy Quran, Preservation, Repair

Kaynakça

• Adcock, E. P. (2011). International Federation of Library Associations and Institutions Core Programme on Preservation and Conservation and Council on Library and Information Resources. IFLA İlkeleri (Ş. N. Somer, Çev.). İstanbul.
• Alper, K. (2009). Dr. Kâmil Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezindeki Satır Arası Kur’an Tercümesi Hakkında, Çankırı Araştırmaları Dergisi, Y.4, S.4, s.283-287.
• Arslan, Y. (2017). Hacı Evliya Efendi, Çankırı’nın Manevi Mimarları Sempozyum Bildiri Kitabı, Çankırı, s. 307-313.
• Baydar, N. (1997). Kâğıt ve Deri Eserlerin Çağdaş Müzecilik Anlayışı ile Korunması, Kuruluşunun 150’nci Yılında Türk Müzeciliği Sempozyumu III Bildirileri. Genelkurmay Basım Evi, Ankara s. 176-184
• Gül, A. (2014). British Library Or. 9515'teki Türkçe Kur'an tercümesi (giriş-metin-notlar-dizin), [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• İlden, S. (2010). Türkiye'de yazma eserlerin korunmasında bölgesel laboratuarların kurulmasının önemi, [Yayımlanmamış Sanatta Yeterlilik Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi
• İnan, A. (1961). Kur’an‐ı Kerim’in Türkçe Tercemeleri Üzerinde Bir İnceleme, Ankara: Diyanet İşleri Bşk. Yay.
• Kara M., Karadeniz İ. ve Atlı H. H. (2011). Dr. Kâmil Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi, Çankırı Araştırmaları Dergisi, Y.6, S.8, s.201-208.
• Karabacak, E. (1994). Eski Anadolu Türkçesi satır-arası Kur'an Tercümesi: Giriş, Metin, Harvard Üniversitesi.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (26. Baskı). Ankara Nobel Yayınevi.
• Kartal, M. (2022). Dr. Rıfkı Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi’nde bulunan yekpare deri ciltli yazma eserin belgelenmesi ve koruma / onarım önerileri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kathpalia, Y. P. (1990). Arşiv Malzemesinin Korunması ve Restorasyonu (Dr. N. Somer, Çev.). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Dairesi Başkanlığı. (Orijinal eserin basım tarihi 1973).
• Küçük, M. (2001). Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait satır arası ilk Kur`an tercümesi(inceleme-metin-dizin) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Özkan, M. (2010). Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Yapılmış Kur’an Tercümeleri, Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar, s. 516-558, İstanbul.
• Solmaz, A. O. (2016). Tokat Müzesinde Sergilenen Bir Satır Arası Kur’an-ı Kerîm Tercümesi, Littera Turca Journal Of Turkish Language And Literature, C:2, S.1, S.439-450.
• Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Konservasyon ve Araştırma Merkezi [SYEKKAM] (2015). Yazma eserlerde biyolojik bozulmalar ve entegre zararlı mücadelesi programı http://www.suleymFaniye.yek.gov.tr/Content/UploadFile/Doc/IPM.pdf (Erişim tarihi: 5.01.2024).
• Toker, M. (2011). Anonim Satır Altı Kur’an Tercümesi, (İnceleme‐Metin‐Tıpkıbasım Örnekleri) (II. Baskı), I, Selçuk Üniversitesi Basımevi.
• Topaloğlu, A. (1978). XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış “Satır Arası” Kur’an Tercümesi. Milli Eğitim Basımevi.
• Tozun H. ve Gedik R. (2023). Süleymaniye Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonu’na ait Kitâbu’lİlel ve Ma’rifeti’r Ricâl isimli yazma eserin kodikolojik incelemesi, Journal of Humanities and Tourism Research, 13 (3): 536-556 http://dx.doi.org/10.14230/johut1505 (Erişim tarihi: 5.01.2024).
• Tse, S. (2007). Guidelines for pH Measurement in Conservation, Canadian Conservation İnstitute, Technical Bulletions 28, pp.1-22.
• Türkseven, Y. Ç. (2023). Düldül Dağı’nın (Osmaniye/Düziçi) alternatif turizm potansiyeli üzerine nitel bir araştırma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 62, 74-95.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Sorunu: Nicel Ve Nitel Paradigmalardan Örnekleme Kuramina Bütüncül Bir Bakiş, Kesit Akademi dergisi, Y.3, S.11, s. 421-442.
• https://publications.gc.ca/collections/collection_2016/pch/CH57-3-1-28-2007-eng.pdf (Erişim tarihi: 5.01.2024)
• URL1: https://cankiri.bel.tr/proje/dr-rifki-urga-cankiri-arastirmalari-merkezi/60 (Erişim tarihi: 5.01.2024)