Tranquility in Turks Through the Eyes of Travelers

Yıl 2024, Sayı: 64, 204 - 214, 30.06.2024

Halil İbrahim Topalak

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1462747

Öz

Being an ancient nation, Turks have managed to preserve some of their characteristics despite being scattered in different parts of the world. One of these characteristics they have managed to preserve is tranquility, which is one of the important values that makes itself felt at every stage of their lives. We learn most of this information from the works left to us by travelers who personally visited the Turks, stayed among them and had the opportunity to get to know them closely. In the works left to us by these travelers, there is unique information about Turkish culture and history, one of which is the tranquility of Turks. It has been observed that these travelers, who were among the Turks scattered in various parts of the world, gave information about tranquility that supported, complemented and overlapped each other. Some of these travelers even complained about the absence of these behaviors, which they appreciated, in their own countries and did not refrain from criticizing even their own countries. Thus, in this study, based on the observations of Western travelers, tranquility, which is an important virtue of the Turks, is examined and analyzed based on textual analysis. As a result of the study, it was seen that prejudices such as Turks being rude, quarrelsome and barbaric are groundless; on the contrary, it was seen that Turks have a calm structure far from fighting and conflict.

Anahtar Kelimeler

Tranquility, culture, traveller, Turks

Seyyahların Gözünden Türklerde Sükûnet

Öz

Kadim bir millet olan Türkler, dünyanın farklı yerlerine dağılmış olmakla birlikte bazı özelliklerini muhafaza etmeyi başarmışlardır. Korumayı başardıkları bu özelliklerden biri hayatlarının her aşamasında kendini hissettiren, önemli değerlerden biri olan sükûnettir. Bu bilgilerin çoğunu ise bizzat Türkleri ziyaret etmiş, onların arasında kalmış, onları yakından tanıma fırsatı bulmuş seyyahların bize bıraktığı eserlerden öğreniyoruz. Bunların bize bıraktığı eserlerde Türk kültürü ve tarihi hakkında emsalsiz bilgiler bulunmaktadır ki bu bilgilerden biri Türklerin sükûnetidir. Dünyanın muhtelif bölgelerine dağılmış Türklerin arasında bulunmuş bu seyyahların sükûnet konusunda birbirini destekleyen, tamamlayan ve birbiriyle örtüşen bilgiler verdiği görülmüştür. Hatta bazı seyyahlar, takdirle karşıladıkları bu davranışların kendi ülkelerinde olmamasından yakınmışlar, kendi ülkelerini bile eleştirmekten imtina etmemişlerdir. İşte, bu çalışmada Batılı seyyahların gözlemlerinden hareketle Türklerin önemli bir meziyeti olan sükûnet, metin tahliline dayanarak ele alınıp incelenmiştir. Çalışma sonucunda Türklerin kaba, kavgacı, barbar olduğu gibi önyargıların asılsız olduğu; aksine Türklerin kavgadan, çatışmadan uzak sakin bir yapıya sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sükunet, kültür, seyyah, Türkler

Etik Beyan

Verilerin toplanmasında, analizinde ve sonuca ulaşılmasında etik ilke ve kurala riayet ettiğimizi beyan ederiz.

Destekleyen Kurum

Makalenin hazırlanmasında herhangi bir çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Teşekkür

Gerek doktora öğrenimim sırasında gerekse de verdiği birçok konferansta çok değerli Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu hocam, Türk Halkbiliminin birçok ihmal edilmiş, çalışılması elzem olan konuları üzerinde durmuştur. İşte, üzerinde durduğu ve çalışması gerektiğini söylediği konulardan biri de Türklerin sükûnetidir. Kendisi ayrıca “Sözsüz Folklor Bağlamında Ayvalık Örneği” adlı bir yüksek lisans tezi yaptırmıştır. Biz, kıymetli hocamın üzerinde durduğu bu konuya eğilerek bu çalışmayı hazırladık. Kendisine şahsımın akademik hayatında oynadığı derin tesir dolayısıyla ne kadar teşekkür etsem azdır. Yaptığım bu çalışmayı okuyup gerekli uyarı, öneri ve eleştirileriyle katkı sağlayan çok değerli hocam Prof. Dr. Cengiz Gökşen hocama da teşekkürü bir borç bilirim.

Kaynakça

• Barkley, H. C. (2016). Anadolu ve Ermenistan’a yolculuk (N. Demir, Çev.). Köprü Kitapları.
• Belgiojoso, C. T. (2023). Küçük Asya ve Suriye seyahatnamesi (M. Awad, Çev.). Selenge Yayınları.
• Bertrandon de la Broquiére (2000). Denizaşırı seyahat (Ch. Schefer, Ed., İ. Arda, Çev.). Eren Yayıncılık.
• Blocqueville, H. d. (1986). Türkmenler arasında (R. Akdemir, Çev.). Başbakanlık Matbaası.
• Bonvalot, G. (2015). Orta Asya’ya seyahat-Moskova’dan Türkistan’a- (M. R. Uzmen, Fransızcadan çev.). Bilge Kültür Sanat.
• Chesneau, J. (2022). D'Aramon seyahatnamesi (I. Everdi, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Clausier du Loir (2021). Du Loir seyahatnamesi, IV. Murad Döneminde bir Fransız seyyahın maceraları (M. Daş, Çev.). Yeditepe yayınları.
• Çimke, H. (2021). Osmanlı ve Avrupa topraklarında beş Gürcü seyyah ve seyahatnameleri (XVIII. ve XIX. yüzyıl) Sulhan Saba Orbeliani/Timote Gabaşvili/İona Gedevanişvili/Giorgi Avalişvili/Giorgio Eristavi (H. Çimke, Derleyen ve Gürcüce Aslından çev.). Selenge Yayınları.
• Dalle, I. (2013). Türkler arasında bir Avrupalı: Auger Ghiselin de Busbecq (1521-1591) (R. Uzmen, Fransızcadan çev.). Bilge Kültür Sanat.
• Davenport, H. (2020). Sultan’ın İradesi’yle asil atların peşinde (R. Kankal, Çev.). Yazıgen Yayıncılık.
• Devellioğlu, F. (1996). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Fontmagne, B. D. d. (2022). Kırım Harbi sonrasında İstanbul günleri (1855-1858) II. İmparatorluk Dönemi’nde İstanbul’daki Fransız sefaretini ziyaret (İ. Yerguz, Çev.). Selenge Yayınları. Garnett, L. M. J. (2017). Osmanlı toplumunda dervişler ve Abdallar (H. Öz, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Gautier, T. (2018). İstanbul dünyanın en güzel şehri (N. Yiğitler, Çev.). Profil Kitap.
• Gibbons, H. A. (2017). Osmanlı İmparatorluğunun kuruluşu (R. H. Özden, Çev.). Altınordu Yayınları.
• Jean Chardin (2022). Chardin seyahatnamesi İstanbul, Osmanlı toprakları, Gürcistan, Ermenistan, İran 1671-1673 (S. Yerasimos, Ed., A. Meral, Çev.). Kitap Yayınevi.
• John Covel (2017) Bir papazın Osmanlı günlüğü: saray merasimler gündelik hayat (N. Özmelek, Çev.). Dergâh Yayınları.
• Johnstone, H. A. M. B. (2009). Türkler Karakterleri, Terbiyeler, Müesseseleri (H. Çelik, Çev.). Ankara: Cedit Neşriyat.
• Josaphat Barbaro (2005). Anadolu’ya ve İran’a seyahat (T. Gündüz, Çev. ve notlar). Yeditepe Yayınevi.
• Joseph de Tournefort (2013). Tournefort seyahatnamesi II. cilt (S. Yerasimos, Ed., A. Berktay, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Karamustafa, A. T. (2023). Tanrının kuraltanımaz kulları: İslam dünyasında derviş toplulukları (1200-1550) (R. Sezer, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Kenin-Lopsan, M. (2019). Tuvaların gelenekleri (İ. Tosun, Aktaran). Bengü Yayınları.
• Khazanov, A. M. (2015). Göçebe ve dış dünya (Ö. Severen, Çev.). Doğu Kütüphanesi.
• Laventa, R. H. ve Schultz, E. A. (2018). Kültürel antropoloji temel kavramlar (D. İşler ve O. Hayırlı, Çev.). Doğu Batı Yayınları.
• Macaristanlı György (2009). Türkler: Türklerin gelenekleri, görenekleri ve hinlikleri üzerine bir inceleme (L. A. Özcan, Çev.). Bilge Kültür Sanat.
• Marco Polo (2017). Marco Polo’nun geziler kitabı (Ö. Güngören, Çev.). Yol Yayıncılık.
• Moltke, H. V. (2015). Moltke’nin Türkiye mektupları (H. Örs, Çev.). Remzi Kitapevi.
• Özön, M. N. (1987). Osmanlıca Türkçe sözlük. İnkılâp Kitabevi.
• Pedro (1995). Pedro’nun zorunlu İstanbul seyahati: 16. yüzyılda Türkler’e esir düşen bir İspanyol’un anıları (F. Carım, Çev.). Güncel Yayıncılık.
• Pierre Belon (2022). Pierre Belon seyahatnamesi İstanbul ve Anadolu gözlemleri (1546-1549) Antakya, Adana, Konya, Afyon, Kütahya, Bursa (H. Yalın, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Plano Carpini (2018). Moğolistan seyahatnamesi: 13. yüzyılda Avrupa’dan Orta Asya’ya yolculuk (E. Ayan, Tercüme ve notlar). Kronik Kitap.
• Püsküllüoğlu, A. (2004). Öz Türkçe sözlük. Akadaş Kitabevi.
• Ramstedt, G. J. (2021). Doğuya seyahat (1898-1912) (S. M. Arçın, Çev. ve haz.). Kitapevi Yayınları.
• Ricaut, P, (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nun hâlihazırının tarihi (XVII. yüzyıl) (H. İnalcık-N. Özyıldırım, Çev.). Türk Tarih Kurumu.
• Ricoldus de Monte Cricus (2022). Doğu seyahatnamesi bir Dominikan keşişin Anadolu ve Ortadoğu yolculuğu (A. D. Altunbaş, Çev.). Kronik Kitap.
• Ruy Gonzâlez de Clavijo (2016). Timur devrinde Kadis’ten Semerkand’a seyahat (Ö. R. Doğrul, Çev.). Köprü Kitapları.
• Salomon Schweigger (2004). Sultanlar kentine yolculuk 1578-1581 (S. T. Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
• Sansar, M. F. (2006). Fırka-i Islâhiye ve Osmaniye (Cebel-i Bereket). Hasret Ofset Matbaacılık.
• White, C. (2023). İstanbul’da üç yıl: Türklerin örf ve âdetleri, 1841-1844 I. cilt (Z. Rona, Çev.). Kitap Yayınevi.