Lakes Region Its Impression on Cooked Soıl Weaving Tools and Ceramics

Yıl 2021, Sayı: 7, 199 - 222, 30.06.2021

Serap Ünal , Nur Uyanık

Öz

Anahtar Kelimeler

Lakes Region

Göller Bölgesi Pişmiş Toprak Dokuma Aletleri ve Seramik Sanatına İzdüşümü

Öz

İnsanoğlu yaşamını sürdürebilmek adına bir takım ihtiyaçlarını karşılayabilmek için akıl ve becerilerini kullanarak ilk aletleri yaratmıştır. Örtünme, korunma gereksinimleriyle oluşan dokuma kültürünün doğması Paleolitik Çağ’a değin uzanmaktadır. Dokuma aletleri, teknolojik ve işlevsel açıdan tekstil metodolojisinin, kronolojik açıdan da arkeoloji biliminin alanında araştırma konusu olup aynı zamanda kültürel geçmişi günümüze taşıyan önemli objelerdir.
İlk toplumların gündelik yaşam dinamiğini yansıtan ilkel aletlerin yapımında ahşap, taş, kemik, kil ana malzeme olmuştur. İşlevsel amaçlı yapılmış bu fonksiyonel nesneler toplumu çevreleyen üretim kültürlerini ve tekniklerini yansıtmaktadır. Özellikle Kil, plastik özelliğiyle kültürel dinamikleri yansıtan estetik, sembolik, işlevsel birçok boyutu da ortaya koymaktadır.
Erken dönemlerde dokumanın yapıldığı bilinen Asya’dan Anadolu’ya dokuma kültürünün aktarılmasıyla gelişerek devam eden önemli merkezlerinden biri olan Göller Bölgesi, Neolitik Dönem ve sonrası birçok medeniyete ve kültüre ev sahipliği yapmıştır. Bölgede arkeolojik kazılar sonucu ulaşılabilen pişmiş topraktan yapılmış ilkel dokuma aletleri incelenmiş, materyallerin görsellerinden ve yapılan gözlemlerden elde edilen veriler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Yapılan bu çalışmanın ana odağını pişmiş toprak dokuma aletleri oluşturmaktadır. Dokuma aletlerinin maddi kültür ekseninde değerlendirilip seramik sanatı açısından analiz edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla dokumacılıkta kullanılan ilkel aletler, genel olarak tarihsel süreçte ve Göller Bölgesi kapsamında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göller Bölgesi, Pişmiş Toprak, İlkel Alet, Dokuma

Kaynakça

• Akurgal, E. (2007). Anadolu Uygarlıkları (9. Baskı). İstanbul: Net Turistik Yayınları.
• Arsebük, G. (2007). “İnsanın “İnsanlaşma” Aşamalarının Önemli bir Basamağı İlk Aletlerin Yapımı. M. Alparslan, M. Doğan Alparslan ve H. Peker (Ed.), Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol'a
• Armağan içinde (s. 57-62). İstanbul: Ege Yayınları.
• Atalay, İ. (2007). Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri. Ecoregions of Turkey. Ankara: Orman Bakanlığı Yay. No. 167.
• Aytaç, Ç. (1982). El Dokumacılığı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Aytaç, A. (2019). Ahilikte Geçen Dokumacılıkla Alakalı Mesleklere Dair. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi , (46), 317-328.
• Baştan, S. (2017). Tasarım Biçimlerinin Teknik Oluşumuna ve Materyal Kültür Alanının Yapılaşmasına Etki Eden Kültürel Dinamikler, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (24/ 3) 893-912.
• Boardman, J. (2003). Siyah Figürlü Atina Vazoları. (Orj. Baskı 1997). Ergin, G. (Çev.). İstanbul: Homer Kitapevi.
• Breniquet, C. (2010). Weaving in Mesopotamia During the Bronze Age: Archaeology, Techniques, Iconography. Cécile Michel ve Marie Louise Nosch (Eds.), Textile Terminologies in the Ancient Near East and Mediterranean from the Third to the First Millennia BC within (pp. 52-67). Great Britain Oxfort: Oxbow Books, Short Run Press.
• Briggs, A. (2007). Kültür. Millî Folklor, (1), 99-103.
• Cottica, D. (2007). Ancient de Spinning in the Roman World: from Everyday Craft to Metaphor of Destiny.. Carole Gillis, Marie-Louise Nosch,(Eds.), Ancient Textiles : Production, Craft and Society within (pp.220-228). Oxford: Oxbow Books.
• Crewe, L. (1998). Spindle Whorls. A Study of Form, Function and Decoration in Prehistoric Bronze Age Cyprus. Göteborg: Printed in Sweden by graphic Systems AB.
• Deniz, B. (2005). Anadolu -Türk Halı Sanatının Kaynakları. Sanat Tarihi Dergisi, 14(1), 79-103.
• Deniz, V. , Ünal, S. ve Yağmurlu, F. (1999). Isparta Yöresi Kil Yataklarının Seramiğe Uygunluğunun Araştırılması. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu Tam Metin içinde (s.73-80).
• Desrosiers, S. (2010). Textile Terminologies and Classifications: Some Methodological and Chronological Aspect. Cécile Michel ve Marie Louise Nosch (Eds.), Textile Terminologies in the Ancient Near East and Mediterranean from the Third to the First Millennia BC within (pp. 23-51). Great Britain Oxfort: Oxbow Books, Short Run Press.
• Doğan, N. Ş (2009). Selçuklu ve Hamidoğulları Döneminde Isparta: Kültürel Ortam. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 69-90.
• Duru, G. (2011). Göller Bölgesi Neolitik Yerleşmeleri Üzerine Bir Deneme. Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler. Suna – İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, Antalya.
• Duru, R. (1994). Kuruçay Höyük I. Ankara: T.T.K. Basımevi.
• Duru, R. (1996). Kuruçay Höyük II. Ankara: T.T.K. Basımevi.
• Enveroğlu, Z. (2018). Osmanlı Minyatür Sanatı İçerisinde Nakkaş Levni Üslubunda Kadın Figürleri ve Günümüz Sanat Anlayışında Yenilik Arayışları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Erdem, İ. (1995). XIII. Asrın İkinci Yarısı İle XV. Asrın İlk Yarısı Arasında Göller Bölgesinin Siyasi, İktisadi ve Kültürel Vaziyeti. Ankara Üniversitesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XVII (28), 51-63.
• Ergün, G. (2013). Beycesultan Höyük Tunç Çağı Ağırşakları ve Dokuma Ağırlıkları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Fazlıoğlu, İ. (2001). Eskiçağda Dokuma. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Fischer, E. (2013). Sanatın Gerekliliği. Çapan, C. (Çev.). İstanbul: Sözcükler Yayınları.
• Genç, R. (1997). Kaşgarlı Mahmud'a Göre XI. Yüzyılda Türklerde Dokuma ve Yaygı İşleri. Arış, Halı dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi. 1(3), 30-77.
• Gleba, M. and Mannering U. (2012). Textile and Textiles Production in Europe. Oxford UK: Oxbow Books.
• Gökce, B. ve Bilen, G. (2019). Urartu'da Dokuma Aletleri, Anadolu, (45), 33-56.
• Gürcüm, B.H. (2013). Tekstil Malzeme Bilgisi. İstanbul: Karedeniz Kitap.
• İnalcık, H. (2008). Türkiye Tekstil Tarihi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karaca, E. (2012). Allianoi’da Bulunmuş Kemik Ağırşak ve Örekeler. Şahin Işık (Ed.), İ. Fazıloğlu Anı Kitabı içinde (s.133–138). Trakya: Trakya Üniversitesi Yayın No:137.
• Kınal, F. (1998). Eski Anadolu Tarihi. Ankara: TTK Yay.
• Mellaart, J. (2003). Çatalhöyük Anadolu’da Neolitik Bir Kent. Yazıcıoğlu, G. B. (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Olgun, C. K. (2017). İmgeleri Okumak: Etnografi ve Sanat. Moment Dergi, 4 (1), 291-296.
• Özcan, A. (2002). Antik Çağda Pişmiş Toprak Dokumacılık Aletleri. II. Uluslararası Pişmiş Toprak Sempozyumu Tam Metini içinde (s. 279-286).
• Özdemir, A. (2012). Kalkolitik Smintheon (Gülpınar)’da Dokumacılık ve Halıcılık. Anadolu, (38), 139-153.
• Özsait, M. (1980). İlkçağ Tarihinde Pisidia, Başlangıcından Büyük İskender Devrinden Sonuna Kadar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Özsait, M. (1985). Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidya Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sevin, V. (2013). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Soydan, S. (2013). Derleme Sözlüğünde Dokumacılık Mesleği ile İlgili Söz Varlığı. Electronic Turkish Studies, 8(4), 1287-1303. Erişim http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423932988.pdf
• Tamsü, R. Akça, S. (2002). Eskiçağda Dokumacılığın Başlangıcı ve Pişmiş Toprak Dokuma Aletleri. II. Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Tam Metini içinde (s.201-209).
• Turani, A. (2004). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Tütüncüler, Ö. (2005). M.Ö. 2. Bin Ege Bölgesi Dokuma Aletleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vanhaverbeke, H. Waelkens, M. (2003). The Chora of Sagalassos the Evolution of the Settlement Pattern From Prehistoric Until Resent Times. Studies in Eastern Mediterranean Archaeology V. Belgium: Publisher Brepols,
• Wild, J.P. (2003). Textile in Archaecology. (Orj.Baskı 1988). Great Britain: Shire Puplication LTD.
• Yılmaz, E. (2019). Modern / Çağdaş Seramik Sanatı: Türkiye’de Seramiğin Öyküsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yüzbaşı, E. (2019). Cumhuriyet Döneminde Isparta (1923-1980). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Woman in Anatolia 9000 Years of the Anatolian Woman. (1993). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.