19. Yüzyıl Van Kalesi Höyüğünden Çıkarılan Bebek ve Çocuk Kemiklerinin Harris Çizgilerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Sayı: 7, 277 - 296, 30.06.2021

Yasemin Cenger , Cesur Pevlevan

Öz

Harris çizgileri, fizyolojik strese ve çocukluk çağı hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çizgiler daha çok bebek ve çocuklarda gözlemlenir. Bu çalışmada bebek ve çocuklarda strese bağlı oluşan Harris çizgileri incelenmiştir. Harris çizgilerinin tespit edilmesinde kullanılan klasik yöntem, iskeletlerin röntgenlerine bakılarak bu oluşunun varlığının veya yokluğunun tespit edilmesi şeklindedir. Bu tez çalışmasında bu yönteme ek olarak örneklerin bilgisayarlı tomografi (CT) çekimleri yapılmış klasik yönteme ek olarak CT’lerden elde edilen görüntüler de kullanılarak hangi görüntü kaynağının bu tür çalışmalarda daha kesin sonuçlar verebileceği araştırılmıştır.
Tez kapsamında Van Kalesi Höyüğü Eski Van Şehri kazı alanından değişik kazı sezonlarında elde edilen toplam 106 bebek ve çocuk iskeleti incelenmiştir. Bu örneklem grubu içinden veri elde edilebilecek korunma durumu iyi olan 40 tibia kemikleri bu çalışmanın materyali olarak incelenmiştir. Bu çalışmanın araştırma tekniği ise röntgen ve Bilgisaraylı Tomografi yöntemidir.
İncelenen 40 bireye ait tibia’dan 24’ünde Harris çizgileri tespit edilmiştir. Bu bireylerin çoğunluğunda Harris çizgilerine rastlanması o dönemin savaş koşullarının yarattığı kıtlığa ve strese dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Harris Çizgileri, , Tibia, Büyüme ve Gelişme, Fizyolojik Büyüme

Destekleyen Kurum

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Başkanlığı

Proje Numarası

SYL-2017-5924

Kaynakça

• Alfonso Durruty, M. P.(2002).Two Non-Specıfıc Indıcators Of Stress: Enamel Hypoplasıa and Harrıs Lınes. Las Vegas. UMI.
• Ameen, S., Staub, L., Ulrich, S., Vock, P., Ballmer, F and Anderson, S.E. (2005).Harris lines of the tibia across centuries: a comparison of two populations, medieval and contemporary in Central Europe. Skeletal Radiol, 34:279-284.
• Arnay-de-la Rose, M., Gozalez-Reimers, E., Castilla-Garcia A. (1994).Radioopaque transverse lines (Harris lines) in the prehispanic population of El Hierro (Canary Islands). Anthropologischer Anzeiger 52(1): 53-57.
• Büyükkarakaya, A. M.(2011).Eski İnsan Topluluklarında Stres Göstergelerinin İncelenmesi: İkiztepe Ve Tasmasor Örnekleri, Doktora Tezi, Ankara
• Çelik, H. (2002).1915 Görgü Tanıklarınca Van ve Çevresinde Ermeni Olayları, Osmanlı’nın Son Döneminde Ermeniler içinden. TBMM Kütüphanesi. Ankara. Kültür, Sanat Ve Yayın Kurulu Yayınları, Yayın No. 94
• Deniz E. (1987).Kazılardan Ele Geçen Yanmış Kemikler Üzerine Arkeobiyolojik İncelemeler, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 2, Ankara
• Erdal, Y. S., Uysal, G.(1994).İznik Çocuklarında Görülen Bir Patoloji: Harris Çizgileri. Ankara. Kültür Bakanlığı.
• Gindhart, P.S. (1969).The frequency of appearance of transverse lines in the tibia in relation to childhood illnesses, American Journal of Physical Anthropology, 31(1): 17-22.
• Goodman, A. H., Martin, D. L., Armelagos, G. J., C., George. (1984). Indications of Stress From Bone and Teeth. London. Paleopathology at the Origins of Agriculture.
• Harris, H.A. (1931).Lines of Arrested Growth in the Long Bones in Childhood: The Correlation of Histological and Radiographic Apperarances in Clinical and Experimental Conditions. London. British Journal of Radiology.
• Konyar, E., Avcı, C. (2014).Eski Van Şehri Kalesi ve Höyüğü Kazıları 2013 Çalışmaları, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 2. Cilt. Gaziantep. T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Mangaltepe, İ.(2005).XIX. Yüzyıl Fransız Seyyahlarına Göre Van, Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mays, S.(1995).The Relationship between Harris Lines and other Aspects of Skeletal Development in Adults and Juveniles, Journal of Archaeological Science. UK. Academic Press Limited. London W1X 1AB.
• Minassian A.T.(2016). Van 1915. Aksoy vd. (çev.). İstanbul. Aras Yayıncılık.
• Özbek, M. (2005).Körtik Tepe’de İnsan Sağlığı, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 20, Konya
• Özdemir, K. vd.(2009).İkiztepe Çocuklarında Beslenme ve Büyüme, Arkeometri Sonuçları Toplantısı 25, Denizli
• Park, F.A.(1964). Theİmprinting of Nutritional Disturbances on the Growing Bone, Pediatrics, 33(5): 815-862.
• Resnick, D. (1995).Diagnosis of Bone and Joint Disorders, vol 4, W B Saunders Co; 3rd edition
• Scapinelli, R., D’Anastasio, R., Capasso, L. (2007).Harris Lines İn The Long Bones of The Limbs, İtaly Scott, A.B and Hoppa, R.D. (2015).A re-evaluation of the impact of radiographic orientation on the identification and interpretation of Harris lines, American Journal of Physical Anthropology, 156(1): 141-147
• Sontag, L.W and Comstock, G. (1938).Striae in the bones of a set of monozygotic triplets, American journal of diseases of children 56: 301-308.
• Uysal, G.(2000a).Tibialardaki Fizyolojik Stres Göstergeleri Üzerine Epidemiyolojik Bir Araştırma, Doktora Tezi, Ankara
• Uysal, G.(2000b).Harris Çizgilerinin Ortaya Çıkışında Kardeş Sayısının Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi,17. Cilt,2. Sayı, Ankara
• Uysal, G. (2004).Sütten Kesme Yaşı ile Fizyolojik Stres Göstergesi “Harris Çizgileri” Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, Ankara
• Uysal Uğur, G.(1995).Oylum Höyük Çocuklarının Paleopatolojik Açıdan Analizi, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 12 Sayı 1-2, Ankara