Tüketicilerin satın alma alışkanlıkları: Ankara, Etimesgut örneği

Yıl 2023, , 291 - 302, 05.07.2023

Çile Yanğıç Yüksel , Nural Karagözlü

https://doi.org/10.20289/zfdergi.1248348

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Ankara ili Etimesgut ilçesinde yaşayan tüketicilerin yaş, cinsiyet, gelir düzeyi, eğitim seviyesi gibi farklı demografik özelliklerle oluşan bilgi birikimlerinin gıda maddelerini satın alma alışkanlıkları arasındaki ilişkinin saptanmaya çalışılmasıdır.
Materyal ve Yöntem: Farklı demografik özelliklere sahip 517 yetişkin bireyle yapılan anket çalışmasından sağlanan veriler kullanılmış; demografik özellikler ile gıda satın alma alışkanlıkları ve tüketicilerin gıda maddelerini satın aldıkları yerler incelenmiştir. Elde edilen veriler SPSS programı ve ki-kare (χ2) testi uygulanarak değerlendirilmiştir.
Araştırma Bulguları: Çalışma sonunda tüketicilerin eğitim durumu ile alışveriş sırasında ambalajın zarar görüp görmemesine dikkat etme (p<0,01) ve cinsiyet ile ürünün etiket bilgileri ve alerjen madde içerip içermeme özellikleri arasındaki ilişkiler anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Tüketicilerin meyve-sebze gibi ürünleri satın alırken semt pazarlarını tercih ettikleri, “sokak satıcısı”nı ise en düşük güvenilirliğe sahip olarak düşündükleri saptanmıştır.
Sonuç: Alışveriş sırasında özellikle son kullanma tarihine, ambalaj materyalinin zarar görüp görmemesine dikkat edilmesi; satın alma alışkanlıklarının en önemli parametrelerini oluşturmaktadır. Tüketicilerin gıdaya ulaşma noktası olarak kendi ürünlerini ve süpermarketleri tercih etmeleri devlet kanalıyla gıda kontrol mekanizmasının doğru ve yeterli olarak işlemesinin önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, tüketici satın alma alışkanlıkları, Ankara

Consumers' buying habits: The case of Ankara, Etimesgut

Öz

Objective: The objective of this study was to determine the relationship between the purchasing habits of the consumers living in Etimesgut district of Ankara province with different demographic characteristics such as age, gender, income level, education level and their purchasing habits.
Material and Methods: The data obtained from the survey study conducted with 517 adult individuals with different demographic characteristics were used; demographic characteristics, food buying habits and places where consumers buy foodstuffs were examined. The obtained data were evaluated by applying SPSS program and chi-square (χ2) test.
Results: The relationships between the education status of the consumers and whether the packaging is damaged during shopping and the gender and the label information of the product and whether it contains allergens were found to be significant. It has been determined that consumers prefer neighborhood markets when buying products such as fruits and vegetables, and that they consider the "street vendor" as having the lowest reliability.
Conclusion: During shopping, especially attention should be paid to the expiration date, whether the packaging material is damaged; constitute the most important parameters of purchasing habits. The fact that consumers prefer their own products and supermarkets as the point of access to food reveals the importance of the correct and adequate functioning of the food control mechanism through the state.

Anahtar Kelimeler

Ankara, food safety, consumer buying habits

Kaynakça

• Albayrak, M., 2000. Ankara ilinde gıda maddeleri paketleme ve etiketleme bilgileri hakkında tüketicilerin bilinç düzeyinin ölçülmesi, gıda maddeleri alım yerleri ve ambalaj tercihleri üzerine bir çalışma, Ankara: Türkiye Ziraat Odaları Birliği Yayınları, ISBN 975-93976-4-1, Ankara.
• Alpuğuz, G., F. Erkoç, B. Mutluer & M. Selvi, 2009. Gençlerin (14-24 yaş) gıda hijyeni ve ambalajlı gıdaların tüketimi konusundaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66 (3): 107-115.
• Anonymous, 2018a. Likert Scale: What is it? How do we use it? (https://www.academicscope.com/likert-scale-what-is-it-how-do-we-use-it/) (Erişim Tarihi: 10.10.2018)
• Anonymous, 2018b. What's Your Health Worth? (https://foodinsight.org/wp-content/uploads/2015/05/2015-Food-and-Health-Survey-FINAL.pdf) (Erişim tarihi:10.11.2018).
• Aygen, F.G., 2012. Safe food handling: Knowledge, perceptions, and self-reported practices of Turkish consumers. International Journal of Business and Management, 7 (24): 1-11.
• Baumeister, R.F., 2002. Yielding to temptation: Self-control failure, ımpulsive purchasing, and consumer behavior. Journal of Consumer Research, 8 (4): 670-676.
• Cici Karaboğa, E.N., 2022. Bilinçli tüketici kavramına ilişkin algıların değerlendirilmesi; Bir metaforanalizi çalışması. BMİJ, 10 (1): 412-428
• Coşkun, F. & S. Kayışoğlu, 2018. Besin etiketi okuma alışkanlıklarına ve etiket okumanın satın alma tercihlerine cinsiyetin etkisi: Tekirdağ ili örneği. Akademik Gıda, 16 (4): 422-430.
• Çalık, N., 1999. “Ürün, tüketici ve satış noktası özelliklerinin satın alma yeri ve satın alma şekli üzerindeki etkilerinin araştırılması, gıda maddeleri ile ilgili bir uygulama, 16-25”. 4. Ulusal Pazarlama Kongresi (18-20 Kasım 1999, Antakya) Bildirileri, Mustafa Kemal Üniversitesi, İktisadi ve İdari, Bilimler Fakültesi Yayını, 358 s.
• Çınar R. & S. Özer, 1999. Gıda ürünlerinde etiketleme üniversite öğrencilerinin tutumları üzerine bir araştırma. Pazarlama Dünyası, 74: 13-17.
• Durlu Özkaya, F. & S. Ayyıldız, 2016. “Tüketicilerin gıda ürünleri satın alma davranışları ve alışkanlıklarını etkilemede markanın önemi Giresun ili örneği, 487-504”. Balıkesir Üniversitesi Gastronomi Kongresi (17-19 Kasım 2016, Balıkesir) Bildirileri, Yayın No:3278865.
• Erdem, K., 2016. Tüketicilerin Demografik Özellikleri ile Satın Alma Tarzları Arasındaki İlişki: Aydın İlindeki Tüketiciler Üzerine Bir Araştırma. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Aydın, 85 s.
• Ergönül, B., 2013. Consumer awareness and perception to food safety: A consumer analysis. Food Control, 32: 461-471.
• Ersoy, Y. & A.F. Ersoy, 1999. Gecekondu ailelerinde kadınların yiyecek hazırlama ve pişirmeye ilişkin bazı uygulamaları üzerine bir araştırma. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 33 (3) 87-101.
• Fujisaki, K., M. Shimpo, & R. Akamatsu, 2019. Factors related to food safety culture among school food handlers in Tokyo, Japan: A qualitative study. Journal of Food Service Business Research, 22 (1): 66-80.
• İncedal-Sonkaya, Z., E. Balcı & A. Ayar, 2018. Üniversite öğrencilerinin gıda okuryazarlığı ve gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışları “Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerefeddin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Örneği”. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 75 (1): 53-64.
• Kaptan, M., 2007. Tüketicilerin Gıda Güvenliği Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Tespiti. Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, (Basılmamış), Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale, 80s.
• Kılıç, D., 2008. Tüketicilerin Gıda Güvenliği İle İlgili Bilgi-Tutum ve Davranışları. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Ekonomisi ve Beslenme Eğitimi Ana Bilim Dalı, (Basılmamış), Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kızılaslan, N. & H. Kızılaslan, 2008. Tüketicilerin satın aldıkları gıda maddeleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları (Tokat ili örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 67-74.
• Knight, P.G., J.C. Jackson, B. Bain & D. Eldemire-Shearer, 2003. Household food safety awareness of selected urban consumers ın Jamaica, 54 (4): 309-320.
• Köksal, E., N. Bilgili, & A.A. Topçu, 2003. Ankara ili Gülveren bölgesinde yaşayan ev hanımlarının besin satın alma ve etiket okuma konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 13 (2): 77-83.
• Köse, N. & K. Yaman, 2010. Tüketicilerin gıda maddelerinin son kullanma tarihine verdikleri önem üzerine bir araştırma: Kastamonu ili merkez ilçe örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18 (1): 233-240.
• Kresic, G. & N. Mrduljaš, 2016. The relatıonship between knowledge and the use of nutrıtıon ınformatıon on food package. Acta Alimentaria, 45 (1): 36-44.
• Liu, A. & R. Niyongira, 2017. Chinese consumers food purchasing behaviors and awareness of food safety. Food Control, 79: 185-191.
• Nazik, M. H. & N. Şanlıer, 2001. Ailelerin tüketim davranışlarına reklamların etkisinin tespiti üzerine bir araştırma. Standart dergisi, 36 (432): 80-87.
• Onurlubaş, E., 2011. Tüketicilerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeylerinin Ölçülmesi: Tokat İli Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Doktora Tezi, Tokat, 180 s.
• Oran, N.T., H.Toz, T. Küçük & V. Uçar, 2017. Medyanın kadınların beslenme alışkanlıkları, besin seçimi ve tüketimi üzerindeki etkileri. Life Sciences (NWSALS), 12 (1): 1-13.
• Özgül, E. & İ. Aksulu, 2006. Ambalajlı gıda ürünlerinde tüketicilerin etiket duyarlılığındaki değişimler. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6 (1): 1-10.
• Sağlam, F., A. Gümüş & B. Dokcan, 1999. Tüketicilerin besin satın alımına ilişkin bilgi, tutum ve davranışları. Beslenme Ve Diyet Dergisi, 28 (1): 39-46.
• Sağlık E., 2003. Perakende Gıda Ürünlerinde Etiketin Önemi, Tüketiciler Üzerindeki Etkileri ve Erzurum Ölçeğinde Bir Alan Çalışması. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans, Erzurum, 100 s.
• Sapmaz, K. & M. Yercan, 2015. Tüketicilerin market markalı ve üretici markalı gıda ürünü tercihlerinin analizi: İzmir ili örneği. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 52 (3): 317-325.
• Saracel, N., B Özkara, M. Karakaş, Ş. Özdemir, R. Yelken, S. Dündar, & Y. Karaca, 2002. Afyon ili tüketim analizi, tüketici davranışları ve eğilimleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayın No:27.
• Topuzoğlu, A., S. Hıdıroğlu, P. Ay, F. Önsüz, & H. İkiışık, 2007. Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6 (4): 253-258.
• TUİK, 2018. Türkiye İstatistik Kurumu. (Web sayfası: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist) (Erişim tarihi: 03.10.2018).
• Uzunöz, M., E. Oruç & G. Bal, 2008. Kırsal kadınların gıda güvenliği konusunda bilinç düzeyleri (Tokat ili örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 35-46.
• Ünüsan, N., 2007. Consumer food safety knowledge and practices in the home in Turkey. Food Control, 18: 45-51.
• Yalçın, A., 2012. Tüketicilerin Gıda Güvenliği ile İlgili Tutum ve Davranışları (Samsun İli Örneği). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans, Tokat, 128 s.
• Yılmaz, E., Y. Oraman & İ. İnan, 2009. Gıda ürünlerine ilişkin tüketici davranışı dinamiklerinin belirlenmesi: “Trakya örneği”. Journal of Tekirdağ Agricultural Faculty, 6 (1): 1-10.