Kahramanmaraş koşullarında farklı azot dozu uygulamalarının çörek otunun (Nigella sativa ) verim ve kalitesine etkisi

Yıl 2021, , 355 - 364, 05.09.2021

Harun Kızılyıldırım Osman Gedik

https://doi.org/10.20289/zfdergi.796026

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışma; artan azot dozlarının çörek otunun bitkisel, verim ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Materyal ve Yöntem: Çalışma; Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama arazisinde 2017-2018 kışlık yetiştirme sezonunda, tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Araştırmada yedi farklı azot dozu (0, 2, 4, 6, 8, 10, 12 kg/da) ve Nigella sativa türü kullanılmıştır. Çalışmada tarla denemesi sırasında ve hasat sonrasında, bitkisel, verim ve kalite ile ilgili bazı özellikler incelenmiştir.
Araştırma Bulguları: Alınan ölçümler sonucunda farklı azot dozlarında; bitki boyu 33.76-76.83 cm, ilk dal yüksekliği 13.10-20.60 cm, ilk kapsül yüksekliği 19.76-29.40 cm, dal sayısı 5.43-12.43 adet/bitki, kapsül sayısı 9.70-25.76 adet/bitki, kapsüldeki tohum sayısı 110.70-126.73 adet/kapsül, bin tane ağırlığı 2.40-2.47 g, tohum verimi 103.97-165.00 kg/da, sabit yağ verimi %24.73-38.53, sabit yağ oranı %21.83-22.83, ortalama uçucu yağ oranı %0.60-0.84, protein oranı %16.26-18.69 olarak bulunmuştur.
Sonuç: Araştırma sonuçlarına göre, artan azot dozlarının bitki boyu, dal sayısı, tohum verimi, sabit yağ verimi ve uçucu yağ oranı üzerine etkisi önemli bulunmuş.

Anahtar Kelimeler

Farklı azot dozları, çörek otu, Nigella sativa, sabit yağ, uçucu yağ

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

Proje No: 2017/1-21 YLS

Teşekkür

Bu makale Harun KIZILYILDIRIM’ın yüksek lisans tezinden üretilmiş ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (Proje No: 2017/1-21 YLS) desteklenmiştir.

The effect of different nitrogen dosage applications on the yield and quality of black cumin (Nigella sativa) in Kahramanmaraş conditions

Öz

Objective: This study; It was carried out to determine the effect of increasing nitrogen doses on herbal, yield and quality characteristics of black cumin.
Material and Methods: In this study; Kahramanmaras Sütcü Imam University Faculty of Agriculture Department of Field Crops Research and Application land was carried out in 2017-2018 winter growing season. The study was conducted with three replications according to randomized block design. The seven different nitrogen doses (0, 2, 4, 6, 8, 10, 12 kg/da) and Nigella sativa species were used. This study, some features related to plant, yield and quality were investigated during field trial and post harvest.
Results: As a result of the measurements taken at different nitrogen doses; plant height 33.76-76.83 cm, height of the first branch 13.10-20.60 cm, height of the first capsule 19.76-29.40 cm, the number of branches 5.43-12.43 piece/plant, number of capsules 9.70-25.76 piece/plant, the number of seeds in the capsule 110.70-126.73 piece/capsule, thousand grain weight 2.40-2.47 g, seed yield 103.97-165.00 kg/da, fixed oil yield was 24.73-38.53%, fixed oil rate was 21.83-22.83%, essential oil ratio was 0.60-0.84%, protein content was found to be 16.26-18.69%.
Conclusion: According to the results of the research, the effect of nitrogen doses on plant height, number of branches, seed yield, fixed oil yield and essential oil ratio were found to be significant.

Anahtar Kelimeler

Different nitrogen doses, black cumin, Nigella sativa, fixed oil, essential oil

Proje Numarası

Proje No: 2017/1-21 YLS

Kaynakça

• Acıbuda, V. & D.B. Budak, 2018. Dünya’da ve Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilerin yeri ve önemi, Çukurova Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 33(1): 37-44.
• Akgören, G., 2011. Bazı çörek otu (Nigella sativa L.) populasyonlarının tarımsal özellikleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 92 s.
• Akgül, A., 1993. Baharat Bilimi ve Teknolojisi, Gıda Teknolojisi Derneği Yayınları No:15, Damla Matbaacılık, Ankara, s.72-75.
• Anonim, 2016. Gübrelemenin Esasları Millli Eğitim Bakanlığı, Ankara. s.74.
• Anonim, 2018. Meteoroloji İşleri İl Müdürlüğü 2017 ve 2018 Yılı Raporları, Kahramanmaraş.
• Ashraf, M., Q. Ali. & Z. Iqbal, 2006. Effect of nitrogen application rate on the content composition of oil, essential oil and minerals in black cumin (Nigella sativa L.) seeds, Journal of the Science of Food and Agriculture, 86: 871-876.
• Ayhan, B., 2012. Nigella sativa L. bitkisi üzerine fitoterapötik çalışmalar. Gazi üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmakognazi Anabilim Dalı, Yüksek lisans Tezi, 153 s.
• Başer, K.H.C., 2010. Çörek Otu (Nigella sativa). Bağbahçe dergisi, 32(3): 26-27.
• Baydar, H., 2013. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi (Genişletilmiş 4. Baskı). Süleyman Demirel Üniversitesi, Yayın No: 51, 339 s.
• Bayram, E., S. Kırıcı, S. Tansı, G. Yılmaz, O. Arabacı, S. Kızıl. & İ. Telci, 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları. VII. Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi Kitabı, 1-21.
• Bolat, İ. & Ö. Kara, 2017. Bitki besin elementleri: kaynakları, işlevleri, eksik ve fazlalıkları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19 (1): 218-228.
• Ceylan, A., 1995. Tıbbi bitkiler-I. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:312, 140 s.
• Ceylan, A., 1997. Tıbbi bitkiler-II. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:481, 306 s.
• Das, A.K., M.K. Sadhu. & M.G. Som, 1991. Effect of N and P levels on growth and yield of black cumin (Nigella sativa L.). The Horticulture Journal. 4(1): 41-47.
• Erol, M.A. & İ.G. Dursun, 1998. Ekim, Bakım ve Gübreleme Makinaları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No:1499 Ders Kitabı 453, 271 s.
• Ertaş, M.E., 2016. Tokat Kazova ekolojik koşullarında kışlık ve yazlık ekilen çörek otu (Nigella sp.) genotiplerinin agronomik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi 62 s.
• Gül, A. & A.D. Çelik, 2016. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği ve dış ticareti: Hatay İli Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(2):227-235.
• Gün, M., 2012. Kutsal tohum (Nigella sativa): çörek otunun iyileştirici etkisine ilişkin bazı bilgiler. Lokman Hekim Journal, 2(1): 43-46.
• Kacar, B. & V. Katkat, 2010. Gübreler ve Gübreleme Tekniği, Nobel Yayınları, No:1119, Fen Bilimleri: 34, 576 s.
• Kacar, B., 1984. Bitki Besleme Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 899 Ders Kitabı: 250. 340 s.
• Kılıç, C. & O. Arabacı, 2016. Çörek otu (Nigella sativa L.)'nda farklı ekim zamanı ve tohumluk miktarının verim ve kaliteye etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2): 49- 56.
• Koşar, İ. & A. Özel, 2018. Çörekotu (Nigella sativa L.) çeşit ve popülasyonlarının karakterizasyonu: I. Tarımsal özellikler. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22(4): 533-543.
• Küçükemre, D., 2009. Çörekotunda (Nigella sativa L.) farklı sıra aralıkları ve ekim normunun verim ve kalite üzerine etkileri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 67 s.
• Muhammad, A.G., R.M. Ahmad. & K.E. Muhammad, 2017. Response of growth, yield and oil content of two black seed species to nitrogen fertilizer in sulaimani district euphrates. Journal of Agriculture Science, 9 (4): 18-52.
• Nataraja, A., A.A. Farooqi, B.S. Sreeramu. & K.N. Srinivasappa, 2003. Influence of nitrogen, phosphorus and potassium on growth and yield of black cumin (Nigella sativa L.). Journal of Spices and Aromatic Crops, 12(1): 51-54.
• Özgüven, M. & N. Şekeroğlu, 2007. Agricultural practies for high yield and quality of black cumin (Nigella sativa L.) cultivated in Turkey, Acta Hotriculturae, 756:329 337.
• Rana, S., P.P. Singh, I.S. Naruka & S.S. Rathore, 2012. Effect of nitrogen and phosphoruson growth, yield and quality of black cumin (Nigella sativa L.). International Journal of Seed Spices, 2(2): 5-8.
• Sağlam, T., 2018. Çörek otu (Nigella sativa L.) bitkisinin verim ve kalitesine azot ve potasyum uygulamalarının etkisi. Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 60 s.
• Shah, S.H., 2004. Morphophysiological response of black cumin (Nigella sativa L.) to nitrogen, gibberellic acid and kinetin application. Aligarh MuslimUniversity, Ph.D Thesis, p. 187.
• Shah, S.H., 2007. Influence of combined application of nitrogen and kinetin on nutrient uptake and productivity of black cumin (Nigella sativa L.). Asian Journal of Plant Sciences, 6: 403-406.
• Sharma, N. K., D. Ahirwar, D. Jhadeand. & S. Gupta, 2009. Medicinal and pharmacological potential of Nigella sativa: a review. Ethnobotanical Review, 13: 946-55.
• Şahin, B., 2013. Farklı ekim zamanlarında yetiştirilen bazı tıbbi bitkilerin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 153 s.
• Tulukçu, E., 2015. The effects of varying nitrogen doses some yield components of Nigella sativa L., Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 29(2):67-70.
• Tunçtürk, R., M. Tunçtürk. & V. Ciftci, 2012. The effects of varying nitrojen doses on yield and some yield components of black cumin (Nigella sativa L.), Advances in Environmental Biology, 6(2), 855-858.
• Tüik, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni. tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.
• Türközü, D., 2005. Van ekolojik koşullarında farklı azot dozları ve ekim zamanlarının çörekotu (Nigella sativa L.)’nda verim ve verim unsurları ve kalite üzerine etkileri. Yüzüncüyıl Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, 42 s.
• Ürüşan, Z., 2016. Bazı çörek otu (Nigella sativa, Nigella damascena) genotiplerinde tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 53 s.
• Yılmaz, G., N. Bıyık. & Ş. Dökülen, 2020. Seçilmiş bazı çörek otu (Nigella sativa L.) popülasyonlarının Tokat-Niksar şartlarında performanslarının belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, Türkiye 13. Ulusal, I. Uluslararası Tarla Bitkileri Kongresi Özel Sayısı:186-193.
• Yimam, E., A. Nebiyu, A. Mohammed. & M. Getachew, 2015. Effect of nitrogen and phosphorus fertilizers on growth, yield and yield components of black cumin (Nigella sativa L.) at konta district, South West Ethiopia. Journal of Agronomy, 14 (3): 112-120.
• Zabunoğlu, S. & İ. Karaçal, 1986. Gübreler ve Gübreleme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı Yayın No: 993. Ders Kitabı 293 s.