Peyzaj Fonksiyonlarının Haritalanması ve Analiz Edilmesi; Foça İlçesi Örneği

Yıl 2016, Cilt: 53 Sayı: 2, 169 - 177, 22.06.2016

Çiğdem Çoşkun Hepcan , Şerif Hepcan

https://doi.org/10.20289/zfdergi.389095

Öz

Bu araştırmada;
biyo-fiziksel değişkenler kullanılarak İzmir ili Foça ilçesinde peyzaj
fonksiyonlarının haritalanması ve analiz edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada
biyo-fiziksel değişken olarak jeomorfoloji, yüzey örtüsü, korunan alanlar,
Önemli Kuş Alanı, Önemli Bitki Alanı, Önemli Doğa Alanı, kuş ve Akdeniz foku
gözlemlerine ait veriler kullanılarak, peyzajın habitat, biyoçeşitlilik ve
kültürel fonksiyonları analiz edilmiştir. Analizler sonucunda peyzajın
biyoçeşitlilik ve habitat fonksiyonları değerlendirildiğinde Foça’nın %53’ünün
habitat fonksiyonu, %51’inin biyoçeşitlilik fonksiyonu açısından çok yüksek değere sahip olduğu ve bu alanların ilçenin
kuzeybatısında yer alan, parçalanmamış, bütünlük ve süreklilik gösteren, maki
ve frigana vejetasyonlarıyla kaplı yüksek dağlık alanlar olduğu
belirlenmiştir. Peyzajın kültürel fonksiyonu açısından Eski Foça yerleşimi ve
kuzeyindeki kayalık kıyılar ve adalar ile kuzeyde Eski Foça ile Yeni Foça
arasında bulunan Kartdere ve Sazlıca köyleri ile Doğuda Kozbeyli ve Taşköy
yüksek değer almıştır. 

Anahtar Kelimeler

Peyzaj fonksiyon analizi, peyzaj fonksiyonlarının haritalanması, Foça

Analysis and Mapping of Landscape Functions; The Case of the Town of Foça

Öz

This paper has mapped
and analyzed the landscape functions of the town of Foça by using biophysical
variables. Biodiversity, habitat and cultural functions of the landscape were
analyzed using geology, landform, land cover maps, Important Bird Area,
Important Plant Area, Key Biodiversity Area, bird and Mediterranean monk seal
observation data through ArcGIS 10 Spatial Analyst. The coastal area between
the old and new Foça towns received the highest scores in terms of
biodiversity, habitat and cultural functions. Hilly landscapes with natural
vegetation cover that present an intact and continuous setting are located in
the northern part of old Foça. It has the highest scores for biodiversity with
51 % and habitat functions with 53 %. In terms of cultural landscape functions,
old Foça, the rocky coastal areas and the islands together with the Kartdere
and Sazlıca villages and the Kozbeyli and Taskoy settlements located in the
southeastern part of the study area have the highest scores. 

Anahtar Kelimeler

Landscape function analysis, mapping of landscape functions, the town of Foça

Kaynakça

• Ankaralı, A. 2008. Foça Yakın Çevresinde Araziden Yararlanma ve Yörede Araziden Yararlanma Bilincinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, İzmir: 218s.
• Atik, M. ve Ortaçeşme, V. 2010. Peyzaj Karakter Analizi Yöntemi ile Antalya Side Bölgesi Kültürel Peyzajlarının Karakter Analizi, TÜBİTAK 108Y345 nolu proje raporu, 102s.
• Atik, M., Işıklı, R.C., Yıldırım, E. 2010. Kentsel ve Kırsal Peyzajların Tanımlanmasında Peyzaj Karakter Analizi Yöntem Yaklaşımı. Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi 21-24 Ekim 2010, Selçuk-İzmir.
• Bekat, C. ve Seçmen, Ö. 1988. Vegetation in der Umgebung von Foça, Aliağa and Çandarlı. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları, Bornova-İzmir.
• Bossard, M., Feranec, J. and Otahel, J. 2000. CORINE land cover, technical guideaddendum 2000. Report No. 40. Retrieved from European Environmental Agency. http://europa.eu, Access: 4 April 2007.
• Brabyn, L. 2005. Solutions for characterising natural landscapes in New Zealand using geographical information systems. Journal of Environmental Management 76: 23–34.
• Coşkun Hepcan, Ç., Hepcan, Ş. ve Koçman, A. 2012. Kıyı Peyzajlarının Tanımlanması ve Haritalanması; İzmir Metropoliten Alan Kıyıları Örneği, IX. Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları Ulusal Kongresi 14-17 Kasım 2012, Antakya, Türkiye Kıyıları 2012 Bildiriler Kitabı, L. Balas ve A.N. Genç (eds.), Cilt I: 135-142.
• Doğa Derneği, 2006. Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları I-II, G. Eken, M. Bozdoğan, S. İsfendiyaroğlu, D.T. Kılıç ve Y. Lise (eds.), Doğa Derneği, Ankara
• Döndüren, Ö. 2007. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Ornitofaunasının ve Bölgeyi Etkileyen Çevresel Faktörlerin Belirlenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• ECOVAST (European Council for the Village and Small Town), 2006. Landscape Identification. A Guide to Good Practice, <http://www.ecovast.org/english/ publications e.htm, Access: 10 March 2010.
• ELC, 2000. European Landscape Convension, http://conventions.coe.int/Treaty/ en/Treaties/Html/176.htm, Acsess: 26 June 2012.
• Erol, O. 1991. Türkiye Jeomorfoloji Haritası (1/1000000), Maden ve Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• ESRI, 2011. Arc View 9.10 Software, Environmental Systems Research Institute, Redlands, CA.
• Foça Kaymakamlığı, 2015. Foça Kaymakamlığı Resmi İnternet Sitesi, http://www.foca.gov.tr, Erişim: 19 Mayıs 2015.
• FoçaFoça, 2015. FoçaFoça Resmi İnternet sayfası, http://www.focafoca.com/default.asp?sayfa=31&id=11079, Erişim: 23 Temmuz 2015.
• Görmüş, S. ve Oğuz, D. 2010. Peyzaj Karakter Haritası Hazırlama Sürecinde Türkiye için Bir Durum Değerlendirmesi. Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi 21-24 Ekim 2010, Selçuk-İzmir.
• Groot, R and Hein, L., 2007. Concept and valuation of landscape functions at different scales (Eds: Mander, U., Helming, K., Wiggering, H., 2007. Multifunctional land use: meeting future demands for landscape goods and services. Springer Berlin Heidelberg New York)
• Kılıç, T. ve Eken G. 2004. Türkiye’nin Önemli Kus Alanları 2004 Güncellemesi, Doğa Dernegi, Ankara, Sayfa: 169-170.
• Koçman, A. 1996. Foça’nın Kentsel Varlığında ve Gelişmesinde Doğal Çevre Unsurlarının Etkileri, Uluslararası Geçmişten Günümüze Foça Sempozyumu 23-25 Ağustos 1996, Geçmişten Günümüze Foça Uluslararası Sempozyum Kitabı: 107-114.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2015. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı, http://www.kultur.gov.tr/TR,72721/foca.html, Erişim: 20 Temmuz 2015.
• Mander, U., Helming, K., Wiggering, H., 2007. Multifunctional land use: meeting future demands for landscape goods and services. Springer Berlin Heidelberg New York.
• Meyer, B and Degorski, M., 2007. Integration of multifunctional goals into land use – the planning perspective. (Eds: Mander, U., Helming, K., Wiggering, H., 2007. Multifunctional land use: meeting future demands for landscape goods and services. Springer Berlin Heidelberg New York).
• MGM, 2014. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü Sayısal İklim Verileri, Ankara.
• Mücher, C.A., Bunce, R.G.H., Jongman, R.H.G., Klijn, J.A., Koomen, A.J.M., Metzger, M.J. and Washer, D.M. 2003. Identification and Characterization of Environments and Landscapes in Europe, Alterra-rapport 832, Alterra, Wageningen.
• Russoa, P., Carullob, L., Riguccioa, L. and Tomaselli, G. 2011. Identification of landscapes for drafting Natura 2000 network Management Plans: A case study in Sicily. Landscape and Urban Planning 101: 228–243.
• Sılaydın Aydın, M.B. ve Çulcuoğlu, G. 2010. Ulusal Peyzaj Politikasının Oluşturulmasına Yönelik Genel Çerçevenin Belirlenmesi. Peyzaj Mimarlığı 4. Kongresi 21-24 Ekim 2010, Selçuk-İzmir.
• Şahin, Ş., Perçin, H., Kurum, E., Uzun, O. ve Bilgili, C. 2013. Bölge - Alt Bölge (İl) Ölçeğinde Peyzaj Karakter Analizi ve Değerlendirmesi Ulusal Teknik Kılavuzu. Müşteri Kurumların T.C. İçişleri Bakanlığı, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı olduğu, T.C. Ankara Üniversitesinin Yürütücü Kuruluş olduğu ve TÜBİTAK KAMAG 1007 Programı 109G074 Nolu PEYZAJ-44 Projenin Çıktısı, 82 Sayfa, Ankara.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2014. İzmir-Manisa Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Plan Açıklama Raporu (http://www.csb.gov.tr/db/mpgm/editordosya/file/CDP _100000/izmir_manisa/PLAN_ACIKLAMA_RAPORU_30122014.pdf, Erişim 20 Temmuz 2015.
• TUİK, 2015. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları, http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul (Erişim tarihi: 18.04.2014).
• TVKGM, 2011. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı Raporu-Management Plan Report of Foça SEPA PIMS 3697: Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. Teknik Rapor Serisi 10: sf 94.
• Uzun, O., Dilek, F., Çetinkaya, G., Erduran, F. ve Açıksöz, S. 2010. Konya İli, Bozkır-Seydişehir-Ahırlı-Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi, Koruma ve Planlama Projesi. 1-2. Ara Rapor. TC Çevre ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Doğa Koruma Dairesi Başkanlığı. Ankara.
• Wascher, D. 2005. European Landscape Character Areas Typologies, Cartography and Indicators for the Assessment of Sustainable Landscapes Final Project Report Project: FP5 EU Accompanying Measure Contract: ELCAI-EVK2-CT-2002-80021 Home page: www.elcai.org.