Türkiye etlik piliç üretiminin zaman serisi yöntemi ile modellenmesi

Yıl 2021, Cilt: 58 Sayı: 4, 557 - 566, 21.12.2021

Özge Kozaklı , Mehmet Mert , Mehmet Ziya Fırat

https://doi.org/10.20289/zfdergi.869843

Cited By: 4

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından paylaşılan aylık etlik piliç üretim sayıları kullanılarak 2021 yılına ait aylık üretim miktarlarını öngörmektir.
Materyal ve Yöntem: Araştırmanın veri setini, Türkiye İstatistik Kurumu’nun paylaşmış olduğu 2013 Ocak ayından başlayan, 2020 Kasım ayında son bulan etlik piliç üretim sayıları oluşturmaktadır. Bahsedilen veri seti 94 değere sahip bir zaman serisidir ve Box-Jenkins model belirleme stratejisi kullanılarak Eviews 11 programı yardımı ile modellenmiştir.
Araştırma Bulguları: Klasik zaman serisi varsayımlarını sağlayan en uygun modelin 〖SARIMA(1,0,1)(0,1,0)〗_12 modeli olduğuna karar verilmiştir. Parametreleri tahmin edilen model yardımı ile 2021 yılına ait aylık üretim öngörü değerleri elde edilmiştir.
Sonuç: Çalışma sonucunda 2021 yılında 1 353 245 283 adet etlik piliç üretileceği öngörülmüştür. Etlik piliç üretiminin, 2021 yılında 2020 yılına göre yaklaşık olarak %0.019 daha fazla olması beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Etçi Civciv, Zaman Serisi Analizi, Box-Jenkins stratejisi, Öngörü, SARIMA, Mevsimsel Birim Kök

Teşekkür

Akdeniz üniversitesi Ziraat fakültesi Zootekni bölümü Hayvan Yetiştirme ana bilim dalından Prof.Dr. TÜLİN AKSOY"a değerli katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Modeling of Turkey's broiler chick production using time series method

Öz

Aim: The purpose of this study is to forecast the amount of production for the year 2021 using the monthly broiler chicks production figures shared by the Turkey Statistics Institution.
Material and Method: The data set of the study, which was shared by the Turkey Statistical Institute between January 2013 and November 2020, consists of the quantities of broiler chick production. The mentioned data set is a time series with 94 values and was modelled with the help of Eviews 11 program using the Box-Jenkins modelling strategy.
Results: It was decided that the most suitable model that satisfies the classical time series assumptions is the 〖SARIMA(1,0,1)(0,1,0)〗_12 model. Monthly production forecast values for 2021 have been forecasted with the help of the model whose parameters are estimated.
Conclusion: As a result of the study, it has been forecasted that 1 353 245 283 broiler chicks will be produced in 2021. Broiler chicken production is expected to be approximately 0.019% higher in 2021 than in 2020.

Anahtar Kelimeler

Broiler Chick, Time Series Analysis, Box-Jenkins Strategy, SARIMA, Seasonal Unit Root, Forecasting

Kaynakça

• Besag, J and D.M. Higdon, 1993. Bayesian inference for agricultural field experiments. Bull. Int. Statist. Iiist., 55, book 1, 121-136.
• Akgül, I., 2003. Zaman Serilerinin Analizi ve ARIMA Modelleri. İstanbul.
• Aşkan, E. ve Dağdemir, V., 2017. Türkiye Broiler ( Etlik Piliç ) Sektörünün Durumu ve Sektörün Trend Analizi. III. IBANESS Kongreler Serisi, 04-05 Mart 2017, Edirne, s: 1457-1465.
• Beaulieu, J. J., and Miron, J. A. 1993. Seasonal unit roots in aggregate US data. Journal of econometrics, 55(1-2), 305-328.
• BESP-BİR. 2020. Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği. https://besd-bir.org/. Erişim Tarihi: 25.01.2020.
• Canova, F., and E. Hansen, B., 1995. A Test for Seasonal Stability. Journal of Business & Economic Statistics.
• Cihangir, F., 2020. Türkiye’de Etlik Piliç Sektörünün Ekonomik Durumu ve Sorunları. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.Yüksek Lisans Tezi, Bursa, 79 s.
• Çiçek, H. ve Tandoğan, M. 2007. Türkiye’de piliç eti fiyatları ve etkili faktörler. Tavukçuluk Araştırma Dergisi, 7 (1): 52-57.
• Çiçekgil, Z. ve Uzun, B. 2016. Türkiye’ de Tavuk Eti ve İhracat Projeksiyonu, Ankara.
• Çiçekgil, Z. 2017. Kümes Hayvancılığı Ürün Raporu. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü TEPGE, Ankara.
• Çobanoğlu, F., Konak, K., Bozkurt, M. 2002. Aydın İlinde Etlik Piliç İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Pazarlama Durumu. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (1): 27-36.
• Çobanoğlu, F., Konak, K., Bozkurt, M., 2003. Türkiye Etlik Piliç Sektörünün Mevcut Durumu ve Dünya Genelindeki Gelişmeler. A. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 16(2): 127-133. Antalya.
• Dağdemir, V., Demir, O. and Keskin, A., 2004. Estimation of Supply and Demand Models for Chicken Meat in Turkey. Journal of Applied Animal Research. 25: 45-48.
• Ertürk, Y.E., 2001. Ankara İli Kızılcahamam İlçesinde Köy-Tür’e Bağlı Olarak Faaliyet Gösteren Broiler İşletmelerinin Ekonomik Analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ankara.
• Eşidir, A. ve Pirim, L. 2013. Kanatlı Hayvancılık Sektör Raporu. Fırat Kalkınma Ajansı, 45sf.
• Hekimoğlu, B. ve Altındeğer, M. 2009. Kanatlı Hayvan Eti Sektör Raporu Sorunları ve Çözüm Önerileri. http://www.yms.org.tr/getdoc/13cec955-82ef-49f4-bae4d61efbaca8b0/ Kanatlı Sektörü Raporu 2009. Aspx (Erişim Tarihi: 26 Mart 2011).
• Kadılar, C. 2005. SPSS Uygulamalı Zaman Serileri Analizine Giriş, Ankara, 299 ss.
• Keskin, B. ve Demirbaş, N. 2012. Türkiye’de Kanatlı Eti Sektöründe Ortaya Çıkan Gelişmeler: Sorunlar ve Öneriler. U.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 2014 Cilt: 26 Sayı 1, syf: 117- 130, Bursa
• Lucy, M.P. 1990. Management of Large Broiler Farms, The University of Georgia College of Agricultural and Environmental Sciences, Cooperative Extension Service, Leaflet 419/June.
• Mert, M. ve Çağlar, A. E., 2019. Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Önder, E., ve Hasgül Kuvat, Ö. 2009. Yabancı ziyaretçi sayısının tahmininde box jenkins modeli, winters yöntemi ve yapay sinir ağlarıyla zaman serisi analizi. Istanbul University, Business Economy Institute Journal of Management, 62, 62-83.
• Karaman, E. 2010. Kontrol Günü Süt Verimlerinin Zaman Serisi Yöntemi ile Modellenmesi. Akdeniz Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Rajendran, K., Mohan, B., Viswanathan, K., Edwin, S.C. 2008. A Study on cost of production of broiler at Market Age at Palladam Area Tamilnadu. Journal of Veterinary & Animal Sciences, 4 (2): 69-70.
• Singh, V.P., Sharma, V.K., Sidhu, M.S., Kingra, H.S. 2010. Broiler production In Punjab-An economic analysis. Agricultural Economics Research Review, 23: 315-324.
• Şengör, E. 2002. Broilers Lead the Way in Turkey. Poultry International, Production, Processing and Marketing Worlwide, October 2002, Volume 41.Number 11,p. 34.
• Tandoğan, M., 2014. Balıkesir, Bolu ve Sakarya İllerinde Etlik Piliç Yetiştiriciliğinin Ekonomik ve Ekonometrik Analizi. Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hayvan Sağlığı ve Ekonomisi İşletmeciliği Anabilim Dalı.
• TEPGE, 2018.Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü, Kümes Hayvancılığı Durum ve Tahmin. Ankara. www.kayseritb.org/images/piyasa_analizleri/kümes.pdf.
• Tunalıoğlu, O. 2015. Türk Tarım Politikası Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasına Uyumu; Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi İzmir. Sayfa 149- 135.
• Tümer, E. İ., Ağır, H. B., ve Gürler, D. (2018). Broiler üretiminde üretici memnuniyetini etkileyen faktörler. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4), 545-550.
• Ucal, M. Ş. 2006. Ekonometrik Model Seçim Kriterleri Üzerine Kısa Bır İnceleme. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, syf: 41-57.
• Yeni, A. 2012. Türkiye Broyler Sektöründe Üretim Kümeslerinin Ekonomik Yapısı ve Etkinlik Analizi: Doğu Marmara Bölgesi Örneği. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı.
• Yıldırım, S., Ertuğrul, H. M. ve Soytaş, U. (2015). Türkiye’de aylık istihdam serisinin durağanlığı: Geleneksel, yapısal kırılmalı ve mevsimsel birim kök test uygulamaları. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 91-102.