Tüketicilerin fast food ürünlerine yönelik tüketim tercihleri: İzmir İli örneği

Yıl 2022, Cilt: 59 Sayı: 1, 119 - 133, 30.03.2022

Ecem Tumay Bulut Zerrin Kenanoğlu Bektaş

https://doi.org/10.20289/zfdergi.892764

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, İzmir ilinde fast food tüketen tüketicilerin fast food ürünlerine yönelik tüketim ve satın alma tercihlerini belirlemektir.
Materyal ve Yöntem: İzmir ilinin Balçova, Bornova, Karşıyaka, Konak ve Gaziemir olmak üzere beş ilçesinde bulunan alışveriş merkezlerinde, oransal örnekleme yöntemini kullanarak 271 tüketici ile yüz yüze yapılan anket çalışmasından elde edilen veriler oluşturmaktadır. Ankete katılan tüketiciler farklı demografik özelliklerine göre gruplara ayrılmıştır. Gruplar arası karşılaştırmalarda Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis testi ve Khi-kare testi kullanılmıştır.
Araştırma Bulguları: Tüketicilerin fast food ürünlerini tüketmelerinde en önemli gördükleri nedenler; lezzetli olması, zamandan tasarruf sağlaması ve bu ürünleri sevmeleridir. Kadın tüketicilerin çoğunluğunun ayda bir kez, erkek tüketicilerin çoğunluğunun ise haftada bir-iki kez fast food tükettikleri saptanmıştır. Çalışan tüketicilerin ise çalışmayan tüketicilere göre fast food tüketim sıklıklarının daha fazla olduğu belirlenmiştir. Tüketicilerin yaşı arttıkça fast food tüketme sıklığı azalmaktadır. Yüksek gelirli tüketicilerin köfte ve lahmacun/pide, daha düşük gelire sahip tüketicilerin ise daha çok patates kızartması tükettikleri saptanmıştır.
Sonuç: Tüketicilerin tüketim alışkanlıkları konusunda farkındalık yaratarak daha sağlıklı fast food ürünlerine yönlendirilmesi gerektiği, sağlıklı beslenme bilinci konusunda gençleri teşvik edecek çalışmaların yapılmasının gerekliliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

fast food, tüketici davranışı, demografik özellikler, İzmir

Fast food consumption preferences of consumers: Izmir Province case

Öz

Objective: The objective of this study was to determine fast food products consumption and buying preferences of consumers in İzmir province in Turkey.
Material and Methods: The study material included the data collected with face-to-face interviews conducted with 271 consumers determined using proportional sampling method in shopping malls located in Balçova, Bornova, Karşıyaka, Konak, and Gaziemir districts in Izmir province. The surveyed consumers were categorized into groups based on various demographics. Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis test and Chi-square tests were employed in intergroup comparisons.
Results: The most significant reason for the consumers to consume fast food products were the deliciousness of these products while consuming them saved time and consumers like such products. The majority of female consumers consumed fast food products once a month and the majority of male consumers consumed these products twice a week. Employed consumers consumed fast food products more frequently when compared to unemployed consumers. As the consumer age increased, fast food consumption frequency decreased. It was determined that high-income consumers preferred meatballs, lahmacun and pita while low-income consumers preferred fried potatoes.
Conclusion: It was emphasized that consumer awareness about consumption habits should be raised, the consumption of healthy fast food products should be promoted, young adults should be encouraged about healthy eating habits

Anahtar Kelimeler

fast food, tüketici davranışı, demografik özellikler, İzmir

Kaynakça

• Akbay, C., G. Y. Tiryaki & A. Gul, 2007. Consumer characteristics influencing fast food consumption in Turkey. Food Control. 18 (8): 904-913.
• Anıl, M., O. Kılıç, D. Başkaya, M. Dinçer & G. Aydın, 2011. Samsun ondokuz mayıs üniversitesi öğrencilerinin fast - food tipi beslenme alışkanlığı. Samsun Sempozyumu 2011, 1-6 (https://www.researchgate.net/publication/331150131).
• Aruppillai, T. & P. M. G. Phillip, 2015. An analysis of consumers’ buying behavoiur and ıts determinants of fast food in Sri Lanka. International Journal of Economics and Finance, 7 (9): 112-119.
• Bektaş, Z.K., B. Miran, Ö.K. Uysal, C. Günden & M. Cankurt, 2010. Dondurulmuş gıda ürünlerine yönelik tüketici tercihleri: İzmir ili örneği, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 47 (3): 211-221.
• Brandz., 2019. Top 100 most valuable global Brands 2019. (https://www.brandz.com/admin/uploads/files/BZ_Global_ 2019_WPP.pdf) (Erişim Tarihi: 27.11.2020).
• Canbolat, E. & F.Ç. Çakıroğlu, 2016. Üniversite öğrenci̇leri̇ni̇n fast-food tüketi̇m alışkanlıkları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (26): 473-481.
• Davies, G. J. & J. L. Smith, 2004. Fast food: dietary perspectives. Nutrition & Food Science, 34 (2): 80-82.
• Frank, B., 2012. The formation of consumer attitudes and intentions towards fast food restaurants How do teenagers differ from adults?. Managing Service Quality: An International Journal, 22 (3): 260-282.
• Ghoochani, O.M., R. Torabi, M. Hojjati & M. Ghanian, 2018. Factors influencing Iranian consumers' attitudes toward fast-food consumption. British Food Journal, 120 (2): 409-423.
• Goubraim, N. & A. Chakor, 2015. Impact of fast food on the socio-economic behavior of the Moroccan consumer: A study of the influencing factors. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 17 (6): 37-45.
• Goyal A. & N.P. Singh, 2007. Consumer perception about fast food in India:an exploratory study. British Food Journal, 109 (2):182-195.
• Görkem, O., 2015. Franchising sistemi uygulanan fast food işletmelerinde örgütsel bağlılık: Denizli örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7 (1): 267-279.
• Habib FQ., R.A. Dardak & S. Zakaria, 2011. Consumers' preference and consumption towards fast food: evidences from Malaysia. BMQR, 2 (1): 14-27.
• Heidal, K. B., S. E. Colby, G.T. Mirabella, K. Al-Numair, B. Bertrand & K.H. Gross, 2012. Cost and calorie analysis of fast food consumption in college students. Food and Nutrition Sciences, 3 (7): 942-946.
• Islam N. & G.M. Shafayet Ullah, 2010. Factors affecting consumers’ preferences on fast food items in Bangladesh. The Journal of Applied Business Research, 26 (4): 131-146.
• İpek, R., 2019. Satın Alma Davranışlarında Tutumun Etkisi: Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Fast Food Tüketim Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Konya, 114 s.
• Kalaycı, Ş., 2014. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Asil Yayıncılık, ISBN: 975-9091-14-3. 426 s.
• Kayışoğlu, S. & A. İçöz, 2012. Eğitim düzeyinin fast-food tüketim alışkanlığına etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9 (2): 16-19.
• Korkmaz, S., 2005. Fast food (hızlı yemek) pazarında rekabetçi stratejilerin etkinliği üniversite gençliğinin tercihlerinin analizi. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi 2: 22-39.
• Koşum, T., 2019. İstanbul İli Kent Merkezinde Tüketicilerin Fast Food Tüketim Alışkanlıkları, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş, 51 s.
• Lassen, A. D., C. Lehmann, E.W. Andersen, M. N. Werther, A. V. Thorsen, E. Trolle, G. Gross, & I. Tetens, 2016. Gender differences in purchase intentions & reasons for meal selection among fast food customers- opportunities for healthier and more sustainable fast food. Food Quality and Preference, Vol. 47: 123-129.
• Mirkarimi, K., M. Mansourian, M. J. Kabir & R. B. Ozouni, 2016. Fast food consumption behaviors in high-school students based on the theory of planned behavior (TPB). International Journal Pediatrics, 4 (7): 2131-2142.
• Newbold, P., 1995. Statistics for Business and Economics. Prentice Hall International Editions, 867 p.
• Prabhavathi, Y., NT. Krishna Kishore & M. Ramesh Kumar, 2014. Consumer preference and spending in Indian fast food Industry. International Journal of Scientific and Research Publications, 4 (2): 1-5.
• Rasool, Z.S., 2017. Fast Food Consumption Behaviour of Consumers in Northern Region of Iraq. Kahramanmaraş Sütçü İmam University, Graduate School of Natural and Applied Science, (Unpublished) Master Thesis, Kahramanmaraş, 71 s.
• Sağlıker, M., 2010. Tüketicilerin Tüketime Hazır Gıda Ürünleri Tercihinde Ekili Faktörler: Adana İli Örneği. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Adana, 61 s.
• Tengiz, Z.M., 2018. Üniversite Öğrencilerinin Fast Food Tüketimine Yönelik Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ, 93 s.
• TÜİK, 2016. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Merkezi Dağıtım Sistemi (https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ ?kn=95&locale=tr) (Erişim Tarihi: 30.09.2017).
• TÜİK, 2020. Türkiye Sağlık Araştırması 2019. Haber Bülteni, Sayı: 33661.
• Uğur, U., 2018. Gençlerin fast food tüketimlerinin sembolik tüketim kapsamında degerlendirilmesi: Sivas ilinde bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi 67: 1-9.
• Ukonu, I. C., 2016. The effect of fast food globalisation on students’ food choice. Business and Industrial Engineering, 10 (7): 2331-2344.
• Veuphuteh, F. M., 2018. Gıda Kali̇tesi̇, Sağlık Bi̇li̇nci̇ ve Fi̇yat Duyarlılığının, Fast- Food Satın Alma Ni̇yeti̇ne Etki̇si̇: Türki̇ye ve Kanada’daki̇ Tüketi̇ci̇leri̇n Karşılaştırması. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Pazarlama Bilim Dalı, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 187 s.