Kırsal – tarımsal peyzajların korunmasında GIAHS Küresel Öneme Sahip Tarımsal Miras Sistemleri ve Akdeniz Selge örneği

Yıl 2022, Cilt: 59 Sayı: 2, 347 - 362, 04.07.2022

Meryem Atik , Gaye Taşkan , Sıla Balta

https://doi.org/10.20289/zfdergi.999134

Öz

Amaç: İklim değişikliğine uyum ve gıda güvenliği açısından çözüm alanları olmalarıyla öne çıkan kırsal peyzajlar ve özellikle de bu alanlarda bulunan üretim sistemlerini içeren tarımsal peyzajların bir örneğini içeren Selge Antik yerleşimi ve tarım terasları Küresel Öneme Sahip Tarımsal Miras Sistemleri (GIAHS) programı kapsamında incelenmiştir.
Materyal ve Yöntem: Çalışma yöntemi GIAHS alanlarının taşıması gereken özellikler ile GIAHS sistemlerinin seçim kriterleri, adaylık süreçleri ve eylem planları ile GIAHS programına dahil olan alanların incelemesine dayanmaktadır. Selge antik tarım terasları kriterlere uygun başlıklar altında değerlendirilmiştir.
Araştırma Bulguları: GIAHS geleneksel tarımsal sistemlerini ve peyzajlarını esas almaktadır ve küresel açıdan sıra dışı geleneksel tarımsal sistemleri için sürdürülebilir gelişmenin korunması öngörülmektedir. Bu nedenle seçim kriterleri adaylık sürecinin en önemli bileşenleri arasındadır. Selge tarım terasları GIAHS’ın esas aldığı geleneksel tarım sistemlerini ve tarımsal peyzajları somut ve somut olmayan değerleriyle birlikte karşılamaktadır.
Sonuç: Selge kentinin GIAHS sistemine dahil olması durumunda kentin özellikle ön plana çıkan geleneksel üretim yöntemleri ve tarım terasları konusunda alınması beklenen önlemler ve getirilen öneriler için destek sağlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

GIAHS, Kırsal Peyzaj, Selge, Tarımsal Miras

GIAHS Globally Important Agricultural Heritage Systems and the Mediterranean case Selge in the protection of rural-agricultural landscapes

Öz

Objective: Rural landscapes that stand out for being solution areas in terms of adaptation to climate change and food security, and especially Selge Ancient settlement and agricultural terraces, which contain an example of agricultural landscapes that includes production systems in these areas, were examined within the scope of the Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS) program.
Material and Methods: The study method is based on the examination of the characteristics of GIAHS fields, the selection criteria of GIAHS systems, the nomination processes and action plans, and the fields included in the GIAHS program. Selge ancient agricultural terraces were evaluated under the headings in accordance with the criteria.
Results: GIAHS is based on traditional agricultural systems and landscapes, and sustainable development is envisioned for globally unconventional traditional agricultural systems. For this reason, selection criteria are among the most important components of the candidacy process. Selge agricultural terraces meet the traditional agricultural systems and agricultural landscapes on which GIAHS is based, together with their tangible and intangible values.
Conclusion: If the city of Selge is included in the GIAHS system, support will be provided for the measures expected to be taken and the suggestions brought about the traditional production methods and agricultural terraces, which stand out in the city.

Anahtar Kelimeler

GIAHS, Rural Landscape, Selge, Agricultural Heritage

Kaynakça

• Agnoletti, M., 2013. Italian historical rural landscapes, cultural values for the environment and rural development, Springer Verlag. ISBN-10: 9789400753532, 564 pp.
• Atik, M. & A. Altuntaş, 2011. Visions for Sustainability in Landscape Architecture and Heritage Conservation: Three Examples from Turkish Mediterranean, Antalya. Ican-la International Conference of Landscape Architecture Projects: from Theory to Technical Implementation. New Tendencies and Perspectives, 29 May–3 June, 2011 St.Petersburg – Russia, 8-9.
• Atik, M., 2019. Antalya Akdeniz örnekleri ile kırsal kültürel peyzaj karakterleri. Peyzaj Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi 1 (1): 18-25. ISSN2 687-2366
• Balta, S. & M. Atik, 2019. Dünya Mirası Kırsal Kültürel Peyzajları ve Selge Tarım Terasları. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9 (19): 63-76. DOI: 10.16950/iujad.504777
• BAOAM, 2007. Köprülü Kanyon Milli Parkında Yer Alan Köylerin Sosyo-Ekonomik Yapılarının İncelenmesi ve Kırsal Kalkınma Eylem Planının Oluşturulması, Çevre ve Orman Bakanlığı, Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Teknik Bülten 27. Yayın No: 317 ISSN: 1302-3624.
• Büyükyıldırım, G., 1991. Antalya Köprülü Kanyon Milli Parkı ve Selge Antik Su Yapıları Üzerine Bir İnceleme. Author Published, 1991, 23 s.
• Boselli, V., A. Ouallali, H. Briak, M. Houssni, J. Kassout, A. El Ouahrani & E.M. Michailidi, 2020. System dynamics applied to terraced agroecosystems: The case study of Assaragh (Anti-Atlas Mountains, Morocco). Water, 12 (1693): 1-34. doi:10.3390/w12061693
• Doğan, Z. & F. Erduran Nemutlu, 2018. Kültürel miras olarak tarımsal peyzajın önemi: Karabiga, Çanakkale örneği. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 6: 161-168.
• FAO, 2017. FAO workshop on Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS) for Europe and Central Asia. FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome, 27 pp.
• FAO, 2018. Globally Important Agricultural Heritage Systems, Combining agricultural biodiversity, resilient ecosystems, traditional farming practices and cultural identity. Rome, 48 pp.
• FAO, 2021a. Guidelines for developing a GIAHS proposal document. Globally Important Agricultural Heritage Systems GIAHS, 24 pages. (Web sayfası: www.fao.org/giahs) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
• FAO, 2021b. Agricultural heritage around the world. FAO Food and Agriculture Organization of the United Nations. (Web sayfası: http://www.fao.org/giahs/giahsaroundtheworld/) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
• Howard, P., R. Puri, L.J. Smith & M. Altierri, 2008. Globally Important Agricultural Heritage Systems: a scientific conceptual framework and strategic principles for the Globally Important Agricultural Heritage Systems Programme from a social-ecological systems perspective. FAO Rome, 122 pp.
• IUCN, 2014. IUCN World Heritage Outlook 2014- A conservation assessment of all natural World Heritage sites, IUCN Gland, Switzerland, ISBN 978-2-8317-1690-9, 35 pp.
• Kunar, S., 1995. Side: Seleukia, Manavgat, Etenna, Selge, Köprülü Kanyon (1. Basım). Net Turistik Yayınları A.Ş., ISBN: 9754792682, İstanbul, 80 s.
• Kurtşan, K. & E. Nurlu, 2020. Agricultural landscape change analysis: A case study of Bornova District in Izmir Province, Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., Özel Sayı: 81-89. DOI: 10.20289/zfdergi.826468
• Machatschek, A., 1977. Forschungen und Berichte Bd. 18, Archäologische Beiträge, Staatliche Museen zu Berlin -- Preußischer Kulturbesitz.
• Mitchell, S. & M. Waelkens, 1987. Sagalassos and Cremna 1986, Anatolian Studies 37: 37-47.
• Nolle, J., 2015. Sikkeler, Ağaçlar ve Alimler: Selge. Pisidia’nin Dağ Şehrinde Bir ‘Doğa Tapınağı’. Koç Üniversitesi Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi (AKMED) Yayınları, İstanbul.
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2015. Çölleşme/Arazi Bozulumu ve Kuraklıkla Mücadele Terimler Sözlüğü. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü. (Web sayfası: https://www.tarimorman.gov.tr) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
• Resmi Gazete, 2003. Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. 10.06.2003/4881. (Web sayfası: http://www.basbakanlik.gov.tr) (Erişim tarihi: Mayıs 2012).
• Reyes, S.R.C., A. Miyazaki, E. Yiu & O. Saito, 2020. Enhancing sustainability in traditional agriculture: ındicators for monitoring the conservation of Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS) in Japan. Sustainability 12 (5656):1-28. doi:10.3390/su12145656
• Rössler, M., 2006. World Heritage Cultural Landscapes: A UNESCO Flagship Programme. Landscape Research 31 (4): 333-353.
• Sauer, C.O., 1945. The morphology of landscape. University of California Publications in Geography 11 (2): 19-53.
• Scheurer, T., M. Agnoletti, M. Bürgi, M.S. Hribar & M. Urbanc, 2018. Landscapes as potential sites of the Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS) Programme. Mountain Research and Development 38 (2):172-174.
• Strabon, 2009. Geographika, Kitap: XII-XIII-XIV, Antik Anadolu Coğrafyası, Arkeoloji ve Sanat Yayınları Antik Kaynaklar Dizisi:1, ISBN: 975-7538-20-5. 6. Baskı, İstanbul, 382 s.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, 2014. GIAHS Projesi Uluslararası Çalıştayı Gerçekleştirildi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (10.09.2014) (Web sayfası: https://www.tarimorman.gov.tr) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
• Taylor, K., 2011. Landscape and Meaning Context for a Global Discourse on Cultural Landscapes Values, 21-44. In Managing Cultural Landscapes (Eds. K. Taylor & J. Lennon), Routledge, 400 pp.
• TOB, 2020. Tarım ve Orman Bakanlığı, 6. Bölge Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü, Antalya 2020.
• TUİK, 2021. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (Web sayfası: https://data.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi: Kasım 2021).
• UNESCO, 2017. Cultural Landscapes History and Terminology. (Web sayfası: http://whc.unesco.org/en/culturallandscape/#2) (Erişim tarihi: Haziran 2018).
• United Nations, 2021. Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS). (Web sayfası: https://sustainabledevelopment.un.org/partnership/?p=2309) (Erişim tarihi: Mayıs 2021).
• Von Lanckoronski, K.G., 1892. Pamphylia ve Pisidia kentleri, II. Cilt Pisidia. Suna- İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Çeviri Dizisi-6, 2015, ISBN: 978-605-4018-25-3, 247 s.
• Yoshihide, E., 2021. The FAO Programme and its Implication for Rural Development. In the FAO Programme on Globally Important Agricultural Heritage Systems (GIAHS) GIAHS for sustainable rural development. A webinar workshop on 11.02.2021. (Web sayfası: https://terramadresalonedelgusto.com) (Erişim tarihi: Şubat 2021).
• Yotsumoto, Y. & K. Vafadari, 2020. Comparing cultural world heritage sites and globally important agricultural heritage systems and their potential for tourism. Journal of Heritage Tourism 16 (1): 43-61.