Fındık üretiminde maliyet ve kârlılık analizi, Giresun İli örneği

Yıl 2022, Cilt: 59 Sayı: 3, 499 - 511, 30.09.2022

Esin Hazneci , Emre Naycı Görkem Çelikkan

https://doi.org/10.20289/zfdergi.996921

Cited By: 5

Öz

Amaç: Bu araştırmada, Türkiye fındık üretiminde ikinci sırada yer alan Giresun İli’nde fındık üretim faaliyetinin üretim yapısı analiz edilmeye çalışılmıştır.
Materyal ve Yöntem: Araştırma verileri Giresun ili Merkez ilçesi havzasında fındık yetiştiriciliği yapan 227 tarım işletmesi arasından basit tesadüfi örnekleme yönetimi ile seçilmiş 53 işletmeden anket yoluyla toplanmıştır. Fındık üretim maliyetinin belirlenmesinde tek ürün bütçe analiz yöntemi kullanılmış, fındık üretiminde brüt kâr ve net kâr hesaplanmıştır.
Araştırma Bulguları: Fındık yetiştiren tarım işletmeleri, fındık yetiştirmek üzere yaptıkları 1 TL’lik masrafa karşılık 0.97 TL elde etmektedir. Yapılan çalışma sonucunda üreticilerin devlet desteği olmadan fındık üretiminden zarar ettikleri, ancak desteklemelerle birlikte 1 kg kabuklu fındığın masraflarını karşılayabildikleri tespit edilmiştir. Üretici tarımsal desteklerle kâra geçmektedir.
Sonuç: Araştırma sonucunda üreticilerin en büyük sorununun, emek ve masraflarının karşılığını alamamak olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle fındıkta sürdürülebilir politikalarla üreticilerin zarar etmesinin önüne geçilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Giresun, Fındık, net kar, oransal kar, üretim sorunları

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

2209/A

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından 2209/A projeleri kapsamında desteklenmiştir.

Analysis of cost and profitability in hazelnut production, case of Giresun province

Öz

Objective: The objective of this study was to analyze the production structure of hazelnut production activity in Giresun province, which ranks second in hazelnut production in Turkey..
Material and Methods: Research data were collected through a questionnaire from 53 farms selected by simple random sampling method among 227 agricultural farms engaged in hazelnut cultivation in the central district of Giresun province. The single product budget analysis method was used to determine the cost of hazelnut production, the gross profit and net profit were calculated in hazelnut production.
Results: Hazelnut farmers get 0.97 TL for their 1 TL expense to grow hazelnuts. As a result of the study, it was determined that the producers suffered from hazelnut production without government support, but they could cover the costs of 1 kg of shelled hazelnuts with the support. Farmers make profit with agricultural supports.
Conclusion: The result of the research revealed that the biggest problem for the producers is the inability do not get paid for their labor and expenses. For this reason, it is important to establish a sustainable price strategy for hazelnuts and to prevent the producer from making possible financial losses.

Anahtar Kelimeler

hazelnut, giresun, net profit, proportional profit, production problems

Proje Numarası

2209/A

Kaynakça

• Açıl, A.F. & R. Demirci, 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No. 880, Ankara.
• Akın, M. & A. Aygün, 2021. Determining the tolerance of various Turkish hazelnut cultivars (Coryllus avellane L.) against Xanthomonas arboricola pv. corylina. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 58 (2): 211-216. DOI: 10.20289/zfdergi.699904.
• Alkan, H.I., 2006. Samsun İli Terme İlçesinin Ova ve Yüksek Kesiminde Fındık Yetiştiriciliğinin Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Anonim, 2009. Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Dosya Kayıtları, Giresun.
• Anonim, 2014. 2013 Yılı Fındık Sektör Raporu, Toprak Mahsülleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim, 2018. Tarım ve Orman Bakanlığı, https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/1352/2018-Yilinda-Yapilacak-Tarimsal-Destekler-Belirlendi (Erişim Tarihi: 02.03.2022)
• Anonim, 2018a. Fındık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Dosya Kayıtları, Giresun.
• Anonim, 2018b. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (Web sayfası: https://www3.tcmb.gov.tr/enflasyoncalc/enflasyon_hesaplayici.html (Erişim Tarihi: 02.03.2022)
• Anonim, 2019. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü. (Web sayfası: https://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/findiksektorraporu2018.pdf) (Erişim tarihi: 09.10.2019).
• Anonim, 2020. Tarım ve Orman Bakanlığı. (Web sayfası: https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tepge/Belgeler/PDF%20Tarım%20Ürünleri%20Piyasaları/2020-Ocak ) (Erişim tarihi: 10.11.2020).
• Bozoğlu, M., U. Başer, B. Kılıç Topuz & N. Alhas Eroğlu, 2019. An overview of hazelnut markets and policy in Turkey. Journal of Agriculture and Nature, 22 (5): 733-743.
• Cansev, A., M. Tüccar & Ş. Turhan, 2018. Sakarya ili Kocaali ilçesi’nde faaliyette bulunan fındık işletmelerinin mevcut yapısı ve sorunları. Bahçe, 47 (2): 23-31, ISSN 1300-8943.
• Cinemre, H.A. & O. Kılıç, 2015. Tarım Ekonomisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ders Kitabı No:11, Samsun.
• Dağdemir, V. & Ö. Yıldız, 2017. Sakarya ilinde fındık üretimi yapan işletmelerin kârlılık analizi ve pazarlama yapısı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48 (1): 33-40.
• Demir, İ., 2018. Fındık tarımında çiftçi bakış açısından maliyetler ve etkinlik: bağlak sayısı üzerine stokastik sınır analizi. Turkish Studies Economics, Finance and Politics, 13 (22): 619-639.
• Demiryürek, K. & V. Ceyhan, 2008. Economics of organic and conventional hazelnut production in the Terme district of Samsun, Turkey. Renewable Agriculture and Food Systems, 23 (3): 217-227. DOI: https://doi.org/10.1017/S1742170508002251.
• Erköse, H.Y., O. Şahin, D. Yükseker & D. H. Sert, 2020. Devlet ve küresel piyasa arasında: Karadeniz Bölgesi’nde küçük ölçekli fındık üretimi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40 (1): 55-77.
• Erkuş, A. & R. Demirci, 1985. Tarımsal işletmecilik ve Planlama. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 944. Ankara.
• FAO, 2020. Food and Agriculture Organization. (Web sayfası: www.fao.org) (Erişim tarihi: 14.10.2020).
• Günay, H.F., U. Uyğun & F. Yardımcıoğlu, 2020. Fındık üretimine yönelik mali desteklerin yeterlilik ve çiftçi memnuniyeti yönünden değerlendirilmesi. Sakarya İktisat Dergisi, 9 (4): 299-332.
• Hacıibrahimoğlu, A., 1992. Fındığın Ekonomik Analizi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Estitüsü, (Basılmamış) Doktora Tezi, Trabzon.
• Hazneci, E. & Ş.F. Arslanoğlu, 2021. Orta Karadeniz bölgesinde kırsal alanlar için keten bir şans mı? kârlılık analizi ve yapılabilirliği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 18 (3): 586-598.
• Hekimoğlu, B. & M. Altındeğer, 2006. Fındık Sektörünün Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Samsun Valiliği, Samsun Tarım İl Müdürlüğü Yayını, Strateji Geliştirme Birimi, Samsun, 50 s.
• Hüsnüoğlu, N., 2018. Türkiye'de fındık üretim miktarı ve fiyat ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Social Sciences Research Journal, 7 (4): 24-41.
• Kayalak, S. & A. Özçelik, 2012. Türkiye’de fındık üretim alanlarının artmasında desteklemelerin etkisi. Alınteri, 23 (B): 1-11, ISSN:1307-3311.
• Kayalak, S., 2009. Türkiye Fındık Piyasasındaki Ekonomik Değişkenlerin Yapısal Değişimi ve Zaman Serisi Analizi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Kılıç, O., 1997. Samsun İli Çarşamba ve Terme İlçelerinin Ova Köylerinde Fındık Üretimine Yer Veren Tarım İşletmelerinin Ekonomik Analizi ve Fındığa Alternatif Üretim Planlarının Araştırılması. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Doktora Tezi, 170 s., Ankara.
• Kılıç, O., I. Alkan & T. Binici, 2007. Türkiye’de fındık dikim alanlarının daraltılmasına karşı çiftçi davranışlarının belirlenmesi (Samsun-Çarşamba Ovası). Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11 (3/4): 9-14.
• Kılıç, O., H.A. Cinemre, V. Ceyhan & M. Bozoğlu, 2005. Samsun İli Çarşamba ve Terme İlçelerinin Ova Kesiminde Fındığa Alternatif Üretim Planlaması. T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Teknolojik Araştırma Projesi Proje No: TAP-012 Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, 136 s., Samsun.
• Kıral, T., H. Kasnakoğlu, F.F. Tatlıdil, H. Fidan & E. Gündoğmuş, 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayını, Proje Raporu 1999-13, Yayın No:37, Ankara.
• Kızıltan, A. & H. Yalçın, 2010. Türkiye’de fındık sektöründe üreticilerin sorunları: Samsun ilinde bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4.
• Koral, A. İ. & Altun A., 2005. Türkiye’de Üretilen Tarım Ürünlerinin Üretim Girdileri Rehberi, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 104, Rehber No: 16, Ankara.
• Memiş, S. & H.D. Keskin, 2016. Fındık mamulü ihracatı yapan işletmelerin lisanslı depo yer seçimine yönelik algılarının faktör analizi yöntemiyle belirlenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt: 18, Sayı: 2, 83-113.
• Mennan, H., M. Bozoğlu, U. Başer, I. Brants, X. Belvaux, E. Kaya Altop & B. Zandstra, 2020. Impact analysis of potential glyphosate regulatory restrictions in the European Union on Turkish hazelnut production and economy. Weed Science, 68 (3): 223-231.
• Öztürk, D. & Y. Akçay, 2011. Fındık yetiştiriciliğinin yatırım analizi ve kârlılığının belirlenmesi üzerine bir araştırma (Samsun ili Çarşamba ve Terme Ovası örneği). KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştırmalar Dergi̇si 13 (21): 65-73.
• Öztürk, D. & Y. Kaşko Arıcı, 2017. Analysis of production and marketing problems of hazelnut producers: a case of Samsun province. Ordu University Journal of Social Science Research, 7 (1): 21-34.
• Sıray, E., 2010. Giresun İli Merkez İlçede Fındık Yetiştiren İşletmelerin Ekonomik Analizi, Üretim ve Pazarlama Sorunlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Tanrıvermiş, H., 2000. Orta Sakarya Havzası’nda Domates Üretiminde Tarımsal İlaç Kullanımının Ekonomik Analizi. Ankara Üniversitesi Araştırma Enstitüsü, Yayın No:42, Ankara.
• TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. (Web sayfası: www.tuik.gov.tr) (Erişim tarihi: 09.10.2020)
• Yalçın, H., 2009. Fındık Sektörünün Türkiye Ekonomisi ve İhracatındaki Yeri, Önemi ve Sektörün Sorunları. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• Yamane, T., 2001. Temel Örnekleme Yöntemleri. 1. Baskı, (Çevirenler: Alptekin Esin, Celal Aydın, M. Akif Bakır, Esen Gürbüzsel), Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Yıldız, Ö. & V. Dağdemir, 2017. Sakarya ilinde fındık üretim maliyeti. Tarım Ekonomisi Dergisi 23 (1): 37-42.
• Yıldız, Ö., 2016. Sakarya İlinde Fındık Üretimi ve Pazarlaması. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Tarım İşletmeciliği Bilim Dalı, (Basılmamış) Yüksek Lisan Tezi, Erzurum.